Ուգադի
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | տոն և պետական տոն |
 Ugadi Վիքիպահեստում | |
Ուգադին կամ Յուգադին, որը հայտնի է նաև որպես Սամվացարադի (թարգմանաբար՝ անգլերենից «տարվա սկիզբ»), հինդուական օրացույցի Նոր տարին է և նշվում Է Հնդկաստանի Անդհրա Պրադեշ, Թելանգանա, Կարնատակա և Գոա նահանգներում, ուգադիի և յուգադիի հիմնական տարբերությունն այն է, որ ուգադին կամ յուգադին հինդուական օրացույցում նշվում է որպես Նոր տարի, մինչդեռ յուգադին նշվում է Հնդկաստանի Անդրա Պրադեշ, Թելանգանա, Կարնատակա և Գոա նահանգներում[1]։ Իրականում ցիկլը բաղկացած է 60 տարուց, ամեն տարին կոչվում է անհատապես: Յուրաքանչյուր տարվա առաջին օրը կոչվում է ուգադի: Ուգադի բառը կարելի է բաժանել երկու մասի. «ուգա» նշանակում է աստղերի շարժում, իսկ «ադի» նշանակում է սկիզբ: Այս տոնը նշվում է Չայտրա ամսվա առաջին օրը՝ ըստ Հինդու լուսնային օրացույցի[2]։ Այն սովորաբար ընկնում է մարտի վերջին կամ ապրիլի սկզբին՝ ըստ Գրիգորյան օրացույցի[2]։ Այն նաև ընկնում է թամիլական ամսվա ընթացքում՝ Պանգունի կամ Չիթրայ, երբեմն Ամավասիայի հաջորդ օրը՝ 27-րդ Նակշաթրա Ռևատիի հետ: Ուգադիի օրը նշվում է մարտի գիշերահավասարից հետո առաջին Նոր լուսնի օրը:
Այս օրը սովորական է հատակին նկարել գունագեղ նախշեր, որոնք կոչվում են Մուգգուլու/ Ռանգոլի, դռները զարդարել մանգոյի տերևներով, որոնք կոչվում են տորանա, գնել և նվիրել նվերներ, ինչպիսիք են նոր հագուստը, ողորմություն տալ աղքատներին, կատարել յուղային մերսումներ, որին հաջորդում են հատուկ լոգանքներ, պատրաստել և բաժանել հատուկ ուտեստներ, որոնք կոչվում են պաչադի և այցելել հինդուական տաճարներ[3][4]։ Պաչադին հիանալի տոնական ուտեստ է, որը միավորում է բոլոր համերը ՝ քաղցր, թթու, աղի, դառը, տտիպ և կծու։ Թելուգուի և Կաննադայի հինդուական ավանդույթներում սա խորհրդանշական հիշեցում է, որ գալիք Նոր տարում պետք է ակնկալել բոլոր տեսակի փորձառություններ և առավելագույնս օգտագործել դրանք[5]։ Սուրամանի օրացույցային համակարգի հետևորդները նշում են ուգադին Կարնատակա նահանգում, երբ արևը անցնում է Խոյ համաստեղություն, որը նաև Բայսախայի տոն է և հայտնի է որպես Սուրամանա Ուգադի կամ Մեշա Սանկրանտի[6]։
Ուգադին հինդուների կարևոր պատմական տոն էր, և միջնադարյան տեքստերն ու արձանագրությունները խոսում էին այդ օրը հինդուական տաճարներին և համայնքային կենտրոններին մեծ բարեգործական նվիրատվությունների մասին[7]: Այս նույն օրը հինդուները նշում են որպես Նոր տարի Հնդկաստանի շատ այլ մասերում, օրինակ ՝ Մահարաշտրա-ի Գուդի Պադվայում և Մավրիկիոս-ում ազգային պետական տոն է:
Տերմինաբանություն
Յուգադի կամ Խաղ անվանումը առաջացել է սանսկրիտ yuga (տարիք) և adi (սկիզբ) բառերից՝ «նոր դարաշրջանի սկիզբ»[5]: Յուգադին կամ ուգադին ընկնում են «Chaytra Shuddha Padami»-ում կամ հնդկական Chaytra ամսվա պայծառ կեսի առաջին օրը[2][3]։
Թելուգու ժողովուրդը օգտագործում է ուգադի (ఉగాది) տերմինը, իսկ կաննադիգաները՝ յուգադի (ಯುಗಾದಿ) տերմինը այս փառատոնի համար[8][9]։
Պրակտիկա
Թելուգուի, Կաննադայի, Կոդավայի և Տուլուի բնակիչները, ովքեր ապրում են Անդրա Պրադեշում, Թելինգանայում, Կառնատակայում և Թամիլ Նադու մեծ շուքով նշում են այս տոնը, ուստի այստեղ ընդունված է հավաքվել ամբողջ ընտանիքով և շքեղ խնջույքներ կազմակերպել[4]:
Փառատոնի նախապատրաստական աշխատանքները սկսվում են դրանից մեկ շաբաթ առաջ[4]։ Մարդիկ գնում են նոր հագուստ այդ թվում՝ դհոտի և փառատոնի համար գնում են նոր իրեր, զարդարում իրենց տան մուտքը մանգոյի թարմ տերևներով[3]։ Հինդու ավանդույթներում մանգոյի տերևներն ու կոկոսը համարվում են բարենպաստ, և դրանք օգտագործվում են Ուգադիում: Մարդիկ նաև լվանում են իրենց տան ճակատամասը ջրով և կովի թրիքի մածուկով, այնուհետև նկարում են գունագեղ ծաղկային նախշեր[3]: Մարդիկ աղոթում են տաճարներում։ Ուգադիի տոնը նշանավորվում է կրոնական եռանդով և սոցիալական ուրախությամբ[10][5][11][12]։ Ըստ Ֆլորիդայի համալսարանի կրոնի պրոֆեսոր Վասուդա Նարայանի[13]․
Պաչադիի տոնական ուտեստը խորհրդանշորեն հիշեցնում է մարդկանց, որ հաջորդ տարին, ինչպես ամբողջ կյանքը բաղկացած կլինի ոչ միայն քաղցր փորձառություններից, այլ թթու, աղի և դառը դրվագներից: Ճիշտ այնպես, ինչպես տարբեր նյութերը կապված են միմյանց մարդուն հիշեցնում է, որ ոչ մի իրադարձություն կամ դրվագ ամբողջովին լավ կամ վատ չէ: Նույնիսկ դառը փորձառությունների մեջ հաճելի պահեր են լինում։ Այն նաև հիշեցնում է մարդուն, որ համի ընկալումը անցողիկ է, այդպիսին է կյանքը և մարդը պետք է սովորի ընկալել ցավն ու հաճույքը պատշաճ ժամանակային հեռանկարում[5]։
Այս առիթով պատրաստվում են հատուկ ուտեստներ։ Կարնատակա նահանգում պատրաստում են այնպիսի ուտեստներ, ինչպիսիք են «Հոլիջը» կամ «Բետերը», ինչպես նաև թթու մանգոն։ Բացի այդ, Կարնատակա նահանգի յուգադիի առանձնահատկությունը «bevu-Bella»-ի պատրաստումն է՝ նեեմի և ջագերիի խառնուրդ, որը նշանակում է և քաղցր և դառը կամ սիհի-կախի (ಸಿಹಿ-ಕಹಿ): Սա խորհրդանշում է սեփական կյանքի փորձը մի փոքր դառնության և քաղցրության հպումով: Անդրա Պրադեշում այնպիսի ուտեստներ, ինչպիսիք են պուլիխորան, բոբբաթլուն (բհակշալու/ պոլելու/ օլիգալ), ամանորյա բուրելոն, պաչադին ինչպես նաև հում մանգոյով պատրաստված ուտեստները հիանալի կերպով զուգորդվում են տոնական ուտեստների հետ: Դրանցից ամենաուշագրավը պաչադին է (կամ Ուգադի պաչադի, այն ծխնելույզի նման ուտեստ է, որը միավորում է բաղադրիչները և տալիս է սննդին բոլոր վեց համերը՝ քաղցր, թթու, աղի, կծու, դառը և տտիպ[14]: Այս տոնական հինդուական ուտեստը պատրաստվում է թամարինդի մածուկով (թթու), նեեմի ծաղիկներով, շագանակագույն շաքարով կամ քաղցր ջագերով, աղով, կանաչ չիլիով (կծու) և հում մանգոյով (տտիպ), այն կարող է նաև ծառայել որպես նախուտեստ[13][11][15]:
Հարակից փառատոններ
Մահարաշտրան հինդուները նշում են փառատոնը նույն օրը, որպես Գուդի Պադվա (մարաթհի՝ गुढी पाडवा)[16]։ Սինդհիները նշում են նույն օրը, ինչ Չեթի Չանդը, որը նրանց օրացույցում տարվա սկիզբն է[17]։ Մեյթհեյները իրենց Նոր տարին նշում են որպես Սաջիբու Նոնգմա Պանբա՝ նույն օրը[18]։
Ինդոնեզիայի, Բալիի հինդուները նույնպես նշում են իրենց Նոր տարին Նյեպի հետ նույն օրը[19] :
Ծանոթագրություններ
- ↑ Karen-Marie Yust (2006). Nurturing Child and Adolescent Spirituality: Perspectives from the World's Religious Traditions. Rowman & Littlefield. էջեր 228–229. ISBN 978-0-7425-4463-5.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Roshen Dalal (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books. էջ 427. ISBN 978-0-14-341421-6.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Maithily Jagannathan (2005). South Indian Hindu Festivals and Traditions. Abhinav Publications. էջեր 77–78. ISBN 978-81-7017-415-8.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Jeaneane D. Fowler (1997). Hinduism: Beliefs and Practices. Sussex Academic Press. էջեր 72–73. ISBN 978-1-898723-60-8.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Narayanan, Vasudha (1999). «Y51K and Still Counting: Some Hindu Views of Time». Journal of Hindu-Christian Studies. Butler University. 12 (1): 17–18. doi:10.7825/2164-6279.1205.
- ↑ «Ugadi and Astronomy». Poornaprajna Amateur Astronomers' Club (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022-04-01-ին.
- ↑ K.V. Raman (2003). Sri Varadarajaswami Temple, Kanchi: A Study of Its History, Art and Architecture. Abhinav Publications. էջեր 97–98. ISBN 978-81-7017-026-6.
- ↑ ಸೋಹೋನಿ, ವಿಶ್ವಾಸ (2018-03-15). «ಯುಗಾದಿ ಎಂಬ ಹೊಸ ವರ್ಷ... ಏನಿದರ ಮಹತ್ವ?». kannada.oneindia.com (կաննադա). Վերցված է 2021-04-13-ին.
- ↑ «Ugadi Festival in Telugu | ఉగాది చరిత్ర విశిష్టత విధానం». www.intelugu.net. Վերցված է 2021-04-13-ին.
- ↑ Gabriella Eichinger Ferro-Luzzi 91977), Ritual as Language: The Case of South Indian Food Offerings, Current Anthropology, University of Chicago Press, Vol. 18, No. 3 (September 1977), pages 507–514
- ↑ 11,0 11,1 Neem - Ancient Tree, Modern Miracle, Warm Earth, National Library of Australia, No. 83, Mar/Apr 2009, pages 36-37
- ↑ Devagi Sanmugam; Shanmugam Kasinathan (2011). Indian Heritage Cooking. Marshall Cavendish. էջեր 96–97. ISBN 978-981-4435-08-6.
- ↑ 13,0 13,1 Narayanan, Vasudha (1999). «Y51K and Still Counting: Some Hindu Views of Time». Journal of Hindu-Christian Studies. Butler University. 12 (1): 17–18. doi:10.7825/2164-6279.1205.
- ↑ Gabriella Eichinger Ferro-Luzzi 91977), Ritual as Language: The Case of South Indian Food Offerings, Current Anthropology, University of Chicago Press, Vol. 18, No. 3 (September 1977), pages 507–514
- ↑ Devagi Sanmugam; Shanmugam Kasinathan (2011). Indian Heritage Cooking. Marshall Cavendish. էջեր 96–97. ISBN 978-981-4435-08-6.
- ↑ «Share the love with a delectable Mavinakayi Chitranna recipe as you stay home this Gudi Padwa». The Economic Times. The economic Times. Վերցված է 4 April 2021-ին.
- ↑ «Ugadi a time to rejoice». The Hindu. Chennai, India. 4 April 2005. Արխիվացված է օրիգինալից 6 April 2005-ին.
- ↑ «Navratri, Gudi Padwa, Sajibu Cheiraoba, Ugadi geetings flood Twitter». The Statesman (ամերիկյան անգլերեն). 2018-03-18. Վերցված է 2021-04-13-ին.
- ↑ «Bali's Silent Nyepi and India's Ugadi - A Time for Introspection». Center for Soft Power (ամերիկյան անգլերեն). 2020-03-24. Վերցված է 2021-04-13-ին.