«Յան Մայեն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Նոր էջ «{{Խմբագրում եմ|Գարդմանահայ}} {{Տեղեկաքարտ Կղզի |անվանում = Յան Մայեն |բնագիր անվանում = {{lang-no|Jan Mayen}}...»: |
No edit summary |
||
| Տող 38. | Տող 38. | ||
|վիքիպահեստ = Jan Mayen |
|վիքիպահեստ = Jan Mayen |
||
}} |
}} |
||
'''Յան Մայեն''' ({{lang-no|Jan Mayen}}), կղզի [[Գրենլանդական ծով|Գրելանդական]] և [[Նորվեգական ծով|Նորվեգական]] ծովերի միջև, [[Իսլանդիա]]յից մոտ 600 կմ հյուսիս, [[Գրելանդիա]]յից մոտ 500 կմ արևելք և մայրցամաքային [[Նորվեգիա]]յից 1000 կմ արևմուտք: Հանդիսանում է Նորվեգիայի տարածք: |
|||
== Աշխարհագրություն == |
|||
[[Պատկեր:Jan Mayen topography no.png|thumb|right|300px|Յան Մայն կղզու քարտեզը]] |
|||
'''Աշխարհագրական կորդինատներ՝''' 71°00′ հ.ս., 8°00′ա.ե., |
|||
'''Географические координаты՝''' 71°00′հ.ս., 8°00′ա.ե.: |
|||
* ''Ցամաքային սահմանի երկարություն՝'' 0 կմ, |
|||
* ''Ափի երկարություն՝'' 124,1 կմ: |
|||
'''Ծովային իրավունք՝''' |
|||
* ''տարածքային ջրեր՝''4 ծովային մղոն |
|||
* ''սահմանային տարածք՝'' 10 ծովային մղոն |
|||
* ''տնտեսական տարածք՝'' 200 ծովային մղոն |
|||
* ''մայրցամաքային խութ՝'' 200-մետրանոց խորության տարածք |
|||
'''Կլիմա''' բևեռային-ծովային հաճախակի փոթորիկներով և կայուն մառախուղով |
|||
'''Рельеф:''' остров вулканического происхождения. Частично покрыт льдом. |
|||
'''Բարձրություն՝''' |
|||
* ''նվազագույն բարձրություն՝'' [[Նորվեգական ծով]] — 0 մ, |
|||
* ''առավելագույն բարձրություն՝'' [[Բերենբերգ]] ([[Հակոն VII]] թագավորի լեռ) — 2277,3 մ: |
|||
'''Բնական ռեսուրսներ՝''' չկա |
|||
'''Հողօգտագործում՝''' |
|||
* ''վարելահողեր՝'' 0 % |
|||
* ''մշտական բուսականություն՝'' 0 % |
|||
* ''այլ՝'' 100 % (2001) |
|||
'''Ոռոգելի հողատարածքներ՝''' 0 կմ². |
|||
'''Բնական վտանգներ:''' Բերենբերգ քնած հրաբուխը վերսկսել է իր ակտիվությունը 1970 թվականին |
|||
'''Շրջակա միջավայր (ընթացիկ ժամանակաշրջան)՝''' անապատային հրաբխային կղզի, մասսամբ պատված մամուռով և խոտածածկույթով |
|||
'''Կղզու երկարություն՝''' 55 կմ (հյուսիս-արևելքից դեպի հարավ-արևմուտք): |
|||
== Տեղագրություն == |
|||
Յան Մայն կղզին ունի հրաբխային ծագում, մասսամբ պատված է սառցադաշտերով ''(117 կմ²)'' և բաժանված է հյուսիսային մեծ մասի ''(Nord-Jan)'' և հարավային փոքր մասի ''(Sør-Jan)'', որոնք միանում են 2.5 կմ լայնություն ունեցող հողատարածքով: |
|||
Ենթադրվում է, որ կղզին առաջացել է 700.000 տարի առաջ: |
|||
Կղզու ռելիեֆը լեռնային է: Ամենաբարձր կետը հանդիսանում է հյուսիսային կողմում գտնվող Բերենբերգ լեռը, որը ծովի մակարդակից ունի 2277,3 մետր բարձրություն: |
|||
Նեղուցում առկա է երկու խոշոր լիճ՝ Հարավային ծովածոց (Sørlaguna) և Հյուսիսային ծովածոց (Nordlaguna): Երկուսն էլ սնվում են աղի և քաղցրահամ ջերով: Աղի ջուրը լիճ է լցվում ծովից, երբեմն ալեկոծության ժամանակ բարձր ալիքների հետևանքով դառնալով ավելի շատ: Քաղցրահամ ջուրը հավաքվում է լեռների լանջերին գտնվող ձյան հալոցքից: Աղի ջուրը հավաքվում է լճի ստորին մասում, իսկ քաղցրահամը՝ վերին շերտերում: Քաղցրահամ ջուրը հնարավոր է խմել: Երրորդ, առավել փոքր լիճը գտնվում է կղզու հարավային հատվածում և կոչվում է Ուլերենգլագունա (Ullerenglaguna): Կղզու հինգ սառցադաշտերը իջնում են անմիջապես ծովի ջրերի մեջ, որոնցից երկուսը գտնվում են արևելյան ափերին, իսկ երեքը՝ հյուսիս-արևմտյան: Ափով սառցադաշտերի երկարությունը մոտ 2,5 % է ընդհանուր ափերի երկարությունից: |
|||
== Երկրաբանություն == |
|||
Կղզին գտնվում է Հյուսիս-ամերիկյան և Եվրասիական երկրակեղևների բախման կետից 170 կմ հեռու, ինչով էլ պայմանավորված է կղզու տարածքի տեկտոնական բարձր ակտիվությունը: |
|||
Բերենբերգ հրաբուխը, որը ձևավորում է կղզու հյուսիսային մասը, հանդիսանում է աշխարհի ամենահյուսիսային գործող հրաբուխը: 1732-ից 1985 թվականները ընկած ժամանակահատվածում գրանցվել է 6 ժայթքում: Վերջին ժայթքումը տեղի է ունեցել 1970, 1973 և 1985 թվականներին: Գրանցված ամենաուժեղ երկրաշարժը Ռիխտերի սանդղակով 5 բալ է եղել: 1970 թվականի ժայթքումի ժամանակ դեպի ջուրը ընթացող լավայի հոսքի շնորհիվ կղզու մակերեսը ավելացել է 4 կմ²-ով: |
|||
== Կլիմա == |
|||
Կղզու միջին ջերմաստիճանը ամռանը կազմում է +5 °C: Առավելագույն գրանցված ջերմաստիճանը +18 °C է: Ձմռանը միջին ջերմաստիճանը կազմում է մոտ −5 °C, հազվադեպ իջնելով մինչև −20 °C: |
|||
Եղանակը հիմնականում ամպամած է: Հաճախակի են մառախուղները, հատկապես գարնանն ու աշնանը: Երբեմն գրանցվում է ուժեղ քամիներ տարբեր կողմերից: |
|||
== Ֆլորա == |
|||
Կղզու տարածքում չկան մշտական ծառեր և թփեր: Հանդիպում են միայն բևեռային ժամանակավոր փոքրատերև խոտեր, մամուռներ: Այստեղ աճում են անոթային բույսերի 76 տեսակ, որոնցից ամենավերջինը հայտնաբերվել է 2002 թվականին: Անոթային բույսերից հինգը խտուտիկներ են: Այդ հինգ տեսակից երեքը հանդիսանում են կղզու էնդեմիկ տեսակներից և ենթակա են հատուկ պահպանման: |
|||
Յան Մայն կղզու ֆլորայի կազմում առկա են 176 տեսակի մամուռ, 140 տեսակի քարաքոս և 66 տեսակի սնկեր: |
|||
== Ֆաունա == |
|||
Կղզում գրանցված են 98 տեսակի թռչուն, որոնցից 18-ի համար կղզին համարվում է մշտական ձվադրման վայր: Եվ 7 տեսակի ձվադրումը հավանական է, սակայն դեռևս ապացուցված չէ: Կաթնասուններից կղզու տարածքում երբեմն կարելի է հանդիպել սպիտակ և կապույտ աղվես, սպիտակ արջ: Նրանք հայտնվում են կղզում ջրի մակերեսի սառցակալման ժամանակ կամ սառցաբեկորների հետ: |
|||
[[Պատկեր:Stamp Beerenberg.jpg|250px|thumb|left|[[Բերենբերգ]] հրաբուխը Յան Մայն կղզում: Նորվեգիայի փոստային նամականիշ 1957թ.]] |
|||
20:42, 26 Նոյեմբերի 2016-ի տարբերակ
Խնդրում ենք նշել կաղապարի տեղադրման ամսաթիվը 2024-04-26 12:13:46 ֆորմատով
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | կղզի, կոմսություն, ներքին անդրծովյան տարածք և առաջին մակարդակի վարչական միավոր |
| Երկիր |  Նորվեգիա |
| Երկարություն | 54 կմ |
| Լայնություն | 15 կմ |
| Մակերես | 377 |
| Անվանված է | Jan Jacobszoon May van Schellinkhout? |
 | |
 | |
Յան Մայեն (նորվ.՝ Jan Mayen), կղզի Գրելանդական և Նորվեգական ծովերի միջև, Իսլանդիայից մոտ 600 կմ հյուսիս, Գրելանդիայից մոտ 500 կմ արևելք և մայրցամաքային Նորվեգիայից 1000 կմ արևմուտք: Հանդիսանում է Նորվեգիայի տարածք:
Աշխարհագրություն
Աշխարհագրական կորդինատներ՝ 71°00′ հ.ս., 8°00′ա.ե., Географические координаты՝ 71°00′հ.ս., 8°00′ա.ե.:
- Ցամաքային սահմանի երկարություն՝ 0 կմ,
- Ափի երկարություն՝ 124,1 կմ:
Ծովային իրավունք՝
- տարածքային ջրեր՝4 ծովային մղոն
- սահմանային տարածք՝ 10 ծովային մղոն
- տնտեսական տարածք՝ 200 ծովային մղոն
- մայրցամաքային խութ՝ 200-մետրանոց խորության տարածք
Կլիմա բևեռային-ծովային հաճախակի փոթորիկներով և կայուն մառախուղով Рельеф: остров вулканического происхождения. Частично покрыт льдом.
Բարձրություն՝
- նվազագույն բարձրություն՝ Նորվեգական ծով — 0 մ,
- առավելագույն բարձրություն՝ Բերենբերգ (Հակոն VII թագավորի լեռ) — 2277,3 մ:
Բնական ռեսուրսներ՝ չկա
Հողօգտագործում՝
- վարելահողեր՝ 0 %
- մշտական բուսականություն՝ 0 %
- այլ՝ 100 % (2001)
Ոռոգելի հողատարածքներ՝ 0 կմ².
Բնական վտանգներ: Բերենբերգ քնած հրաբուխը վերսկսել է իր ակտիվությունը 1970 թվականին
Շրջակա միջավայր (ընթացիկ ժամանակաշրջան)՝ անապատային հրաբխային կղզի, մասսամբ պատված մամուռով և խոտածածկույթով
Կղզու երկարություն՝ 55 կմ (հյուսիս-արևելքից դեպի հարավ-արևմուտք):
Տեղագրություն
Յան Մայն կղզին ունի հրաբխային ծագում, մասսամբ պատված է սառցադաշտերով (117 կմ²) և բաժանված է հյուսիսային մեծ մասի (Nord-Jan) և հարավային փոքր մասի (Sør-Jan), որոնք միանում են 2.5 կմ լայնություն ունեցող հողատարածքով:
Ենթադրվում է, որ կղզին առաջացել է 700.000 տարի առաջ:
Կղզու ռելիեֆը լեռնային է: Ամենաբարձր կետը հանդիսանում է հյուսիսային կողմում գտնվող Բերենբերգ լեռը, որը ծովի մակարդակից ունի 2277,3 մետր բարձրություն:
Նեղուցում առկա է երկու խոշոր լիճ՝ Հարավային ծովածոց (Sørlaguna) և Հյուսիսային ծովածոց (Nordlaguna): Երկուսն էլ սնվում են աղի և քաղցրահամ ջերով: Աղի ջուրը լիճ է լցվում ծովից, երբեմն ալեկոծության ժամանակ բարձր ալիքների հետևանքով դառնալով ավելի շատ: Քաղցրահամ ջուրը հավաքվում է լեռների լանջերին գտնվող ձյան հալոցքից: Աղի ջուրը հավաքվում է լճի ստորին մասում, իսկ քաղցրահամը՝ վերին շերտերում: Քաղցրահամ ջուրը հնարավոր է խմել: Երրորդ, առավել փոքր լիճը գտնվում է կղզու հարավային հատվածում և կոչվում է Ուլերենգլագունա (Ullerenglaguna): Կղզու հինգ սառցադաշտերը իջնում են անմիջապես ծովի ջրերի մեջ, որոնցից երկուսը գտնվում են արևելյան ափերին, իսկ երեքը՝ հյուսիս-արևմտյան: Ափով սառցադաշտերի երկարությունը մոտ 2,5 % է ընդհանուր ափերի երկարությունից:
Երկրաբանություն
Կղզին գտնվում է Հյուսիս-ամերիկյան և Եվրասիական երկրակեղևների բախման կետից 170 կմ հեռու, ինչով էլ պայմանավորված է կղզու տարածքի տեկտոնական բարձր ակտիվությունը:
Բերենբերգ հրաբուխը, որը ձևավորում է կղզու հյուսիսային մասը, հանդիսանում է աշխարհի ամենահյուսիսային գործող հրաբուխը: 1732-ից 1985 թվականները ընկած ժամանակահատվածում գրանցվել է 6 ժայթքում: Վերջին ժայթքումը տեղի է ունեցել 1970, 1973 և 1985 թվականներին: Գրանցված ամենաուժեղ երկրաշարժը Ռիխտերի սանդղակով 5 բալ է եղել: 1970 թվականի ժայթքումի ժամանակ դեպի ջուրը ընթացող լավայի հոսքի շնորհիվ կղզու մակերեսը ավելացել է 4 կմ²-ով:
Կլիմա
Կղզու միջին ջերմաստիճանը ամռանը կազմում է +5 °C: Առավելագույն գրանցված ջերմաստիճանը +18 °C է: Ձմռանը միջին ջերմաստիճանը կազմում է մոտ −5 °C, հազվադեպ իջնելով մինչև −20 °C:
Եղանակը հիմնականում ամպամած է: Հաճախակի են մառախուղները, հատկապես գարնանն ու աշնանը: Երբեմն գրանցվում է ուժեղ քամիներ տարբեր կողմերից:
Ֆլորա
Կղզու տարածքում չկան մշտական ծառեր և թփեր: Հանդիպում են միայն բևեռային ժամանակավոր փոքրատերև խոտեր, մամուռներ: Այստեղ աճում են անոթային բույսերի 76 տեսակ, որոնցից ամենավերջինը հայտնաբերվել է 2002 թվականին: Անոթային բույսերից հինգը խտուտիկներ են: Այդ հինգ տեսակից երեքը հանդիսանում են կղզու էնդեմիկ տեսակներից և ենթակա են հատուկ պահպանման:
Յան Մայն կղզու ֆլորայի կազմում առկա են 176 տեսակի մամուռ, 140 տեսակի քարաքոս և 66 տեսակի սնկեր:
Ֆաունա
Կղզում գրանցված են 98 տեսակի թռչուն, որոնցից 18-ի համար կղզին համարվում է մշտական ձվադրման վայր: Եվ 7 տեսակի ձվադրումը հավանական է, սակայն դեռևս ապացուցված չէ: Կաթնասուններից կղզու տարածքում երբեմն կարելի է հանդիպել սպիտակ և կապույտ աղվես, սպիտակ արջ: Նրանք հայտնվում են կղզում ջրի մակերեսի սառցակալման ժամանակ կամ սառցաբեկորների հետ:
