«Հովտաշուշան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

16:43, 3 Հունիսի 2015-ի տարբերակ

՞

Հովտաշուշան

Մայիսյան հովտաշուշան

Գիտական դասակարգում

Թագավորություն	Բույսեր
Բաժին	Ծածկասերմեր
Դաս	Միաշաքիլավորներ
Կարգ	Բարդածաղկավորներ
Ընտանիք	Հովտաշուշանազգիներ
Ցեղ	Հովտաշուշան

Լատիներեն անվանում

Convallaria majalis

L., 1753

Արեալ

Դասակարգումը
Վիքիցեղերում

Պատկերներ
Վիքիպահեստում

Հովտաշուշան (լատին․՝ Convalaria), հովտաշուշանազգիների ընտանիքի բույսերի ցեղ։

Կենսաբանական նկարագիր

Բազմամյա խոտաբույսեր են՝ 2-3 արմատամերձ, էլիպսաձև տերևներով։ Կոճղարմատը սողացող է։ Ծաղկակրի բարձրւթյունը մինչև 20 սմ է։ Տերևներն արմատամերձ են, լայն օվալաձև, նշտարաձև, հակադիր ձվաձև, զուգահեռաջիղ, ամբողջաեզր։ Ծաղկաբույլը միակողմանի նուրբ ողկույզ է, ծաղիկները՝ կանոնավոր, սպիտակ, զանգականման, հաճելի բուրմունքով։ Ծաղկում է ապրիլ-մայիսին։ Պտուղը, եռաբուն գնդաձև, կարմիր հատապտուղ է։ Սերմերը բաց դեղնավուն են։

Ծաղկի բանաձև՝ $\ast P_{(3+3)}\;A_{3+3}\;G_{({\underline {3}})}$ ^[1]:

Տարածում

Տարածված են, Կովկասում, Չինաստանում, ինչպես նաև Հյուսիսային Ամերիկայում։

Վայրի վիճակում տարածված է Հայաստանում, Կովկասում, Փոքր Ասիայում, Եվրոպայում և առատորեն ծաղկում է լուսավոր անտառներում։ Դեկորատիվ առանձնահատկություններից բացի ունի նաև բուժիչ հատկություններ։ Վերգետնյա մասերը պարունակում են սրտային գլիկոզիդներ։ Հովտաշուշանը խոնավասեր է, պահանջկոտ է ոչ միայն հողի նաև օդի խոնավությաննկատմամբ։Ջերմասեր է։

Հովտաշուշանը աճում է սոճու անտառներում, անտառների եզրերին և դաշտերում։ Այն վաղուց է մշակվել, ստացման համար մշակել են տարբեր սորտեր։

Հայաստանում


Հովտաշուշանի պտուղները խոշոր պլանով

ՀՀ հյուսիսային շրջանների անտառներում երբեմն հանդիպում է մայիսյան հովտաշուշանը կամ ծովաշուշանը (C. majalis), որի ծաղիկները մանր են, սպիտակ՝ խմբված ողկույզներում։ Խոնավասեր է, ջերմասեր։ Բազմանում է սերմերով, կոճղարմատներով։ Մշակության մեջ հայտնի են հովտաշուշանի բազմաթիվ՝ վարդագույն, լիաթերթ, խոշոր ծաղիկներով, խայտաբղետ տերևներով ևն տարատեսակներ։ Վերգետնյա մասերը պարունակում են սրտային գլիկոզիդներ։

Նշանակություն

Դեղաբույս է. պարունակում է ալկալոիդներ, գլիկոզիդներ, սապոնին և այլն։ Պատրաստուկներն օգտագործում են սրտի սուր և քրոնիկական, լյարդի, աչքի և այլ հիվանդությունների ժամանակ, նաև. որպես միզամուղ ու լեղամուղ միջոց։ Բույսի բոլոր օրգանները թունավոր են։

Բժշկության մեջ

Բույսի բոլոր մասերը, նույնիսկ ծաղկամանի ջուրը, թունավոր են, սակայն հատկապես այդ թույների շնորհիվ է, որ բույսն օգտագործվում է բժշկության մեջ։ Կարևոր է իմանալ, որ` ի տարբերություն շատ այլ բույսերի, հովտաշուշանի թույները չեն կուտակվում օրգանիզմում։ 16-18-րդ դարերում հովտաշուշանը բժշկության խորհրդանիշ էր համարվում, օրինակ, քչերին է հայտնի, որ Ն. Կոպեռնիկոսը եպիսկոպոս Վինդերոդեի մոտ ոչ միայն անձնական քարտուղարի, այլ նաև բժշկի պաշտոն էր զբաղեցնում։ Պահպանվել է նրա դիմանկարը, որի վրա պատկերված են նաև հովտաշուշաններ։ Նման օրինակները բազմաթիվ են։

Դասակարգում

Convallaria majalis L. var. keiskei (Miq.) Makino - Convallaria keiskei. Աճում է Հեռավոր Արևելքում, Հեռավոր Արեւելքում։
Convallaria majalis L. var. majalis, տարածված են Եվրոպայում։
Convallaria majalis L. var. transcaucasica (Utkin ex Grossh.) Knorring
Convallaria majalis L. var. montana (Raf.) H.E.Ahles - Հովտաշուշան լեռնային [syn. Convallaria montana Raf.] ԱՄՆ-ի արևելքում (անգլ.՝ American lily-of-the-valley): Ամերիկյան բուսաբանությունում^[2]:

Ծանոթագրություններ

↑ Ботаника: учебник для студ. образоват. учреждений сред. проф. образования/ [А.С. Родионова и др.]. — М: Издательский центр "Академия", 2006. — С. 260. — 288 с. — ISBN 5-7695-2245-3
↑ См., например, на сайте ITIS

Գրականություն

Ландыш майский — статья из Большой советской энциклопедии (Проверено 10 октября 2009)
Ландыш // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907. (Проверено 22 февраля 2009)
Вавилова Л.П. Опыт выращивания и выгонки ландыша // Интродукция и приёмы культуры цветочно-декоративных растений. — М.: Наука, 1997. — 168 с.
Губанов И. А. и др. 345. Convallaria majalis L. — Ландыш майский // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3 т. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл., 2002. — Т. 1. Папоротники, хвощи, плауны, голосеменные, покрытосеменные (однодольные). — С. 455. — ISBN 8-87317-091-6.
Жизнь растений. В 6-ти т. Т. 6. Цветковые растения / Под ред. А. Л. Тахтаджяна. — М.: Просвещение, 1982. — С. 163—164.
Кнорринг О. Э. Род 293. Ландыш — Convallaria L. // Флора СССР. В 30 т. / Гл. ред. и ред. тома акад. В. Л. Комаров. — М.—Л.: Изд-во АН СССР, 1935. — Т. IV. — С. 467—468. — 760 + XXX с. — 5175 экз.
Poucher, W. A. Perfumes, cosmetics and soaps. — vol. 2. — London : Chapman and Hall Ltd. — 1959(անգլ.)
Rath, Gernot; Orzechowski G; Dr. Madaus & Co. Die Convallaria majalis, ihr Weg durch die Geschichte. — Köln. — 1959(գերմ.)

Արտաքին հղումներ

Ландыш на сайте USDA NRCS(անգլ.)
Рубинина А. (05.10.2006). «Ландыши». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-03-09-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 8-ին.
Ландыш в Энциклопедии декоративных садовых растений
Ландыш на сайте НарМед

Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

[Botanika-1] Ботаника: учебник для студ. образоват. учреждений сред. проф. образования/ [А.С. Родионова и др.]. — М: Издательский центр "Академия", 2006. — С. 260. — 288 с. — ISBN 5-7695-2245-3

[2] См., например, на сайте ITIS

[1]

[2]

@@ Տող 21. / Տող 21. @@
 == Կենսաբանական նկարագիր ==
-[[Պատկեր:Illustration Convallaria majalis0.jpg|thumb|left|Հովտաշուշան մայիսյան: Բուսաբանական նկարազարդումը Վ. Թոմի «''Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz''» գրքի, 1885]]
+[[Պատկեր:Illustration Convallaria majalis0.jpg|thumb|left|Հովտաշուշան մայիսյան։ Բուսաբանական նկարազարդումը Վ. Թոմի «''Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz''» գրքի, 1885]]
-Բազմամյա խոտաբույսեր են՝ 2-3 արմատամերձ, էլիպսաձև տերևներով։ [[Կոճղարմատ]]ը սողացող է: Ծաղկակրի բարձրւթյունը մինչև 20 սմ է: [[Տերև]]ներն արմատամերձ են, լայն օվալաձև, նշտարաձև, հակադիր ձվաձև, զուգահեռաջիղ, ամբողջաեզր: Ծաղկաբույլը միակողմանի նուրբ ողկույզ է, ծաղիկները՝ կանոնավոր, սպիտակ, զանգականման, հաճելի բուրմունքով: Ծաղկում է ապրիլ-մայիսին: Պտուղը, եռաբուն գնդաձև, կարմիր հատապտուղ է: [[Սերմ]]երը բաց դեղնավուն են:
+Բազմամյա խոտաբույսեր են՝ 2-3 արմատամերձ, էլիպսաձև տերևներով։ [[Կոճղարմատ]]ը սողացող է։ Ծաղկակրի բարձրւթյունը մինչև 20 սմ է։ [[Տերև]]ներն արմատամերձ են, լայն օվալաձև, նշտարաձև, հակադիր ձվաձև, զուգահեռաջիղ, ամբողջաեզր։ Ծաղկաբույլը միակողմանի նուրբ ողկույզ է, ծաղիկները՝ կանոնավոր, սպիտակ, զանգականման, հաճելի բուրմունքով։ Ծաղկում է ապրիլ-մայիսին։ Պտուղը, եռաբուն գնդաձև, կարմիր հատապտուղ է։ [[Սերմ]]երը բաց դեղնավուն են։
 [[Ծաղկի բանաձև]]՝ {{Nobr|[[Պատկեր:Male and female sign.svg|12px]] <math>\ast P_{(3+3)} \; A_{3+3} \; G_{(\underline3)}</math>}}<ref name="Botanika">{{ռուսերեն գիրք|заглавие=Ботаника: учебник для студ. образоват. учреждений сред. проф. образования/ [А.С. Родионова и др.]|место=М|издательство=Издательский центр "Академия"|год=2006|страницы=260|страниц=288|isbn=5-7695-2245-3}}</ref>:
 == Տարածում ==
-Տարածված են, Կովկասում, [[Չինաստան]]ում, ինչպես նաև [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում:
+Տարածված են, Կովկասում, [[Չինաստան]]ում, ինչպես նաև [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում։
-Վայրի վիճակում տարածված է [[Հայաստան]]ում, [[Կովկաս]]ում, [[Փոքր Ասիա]]յում, [[Եվրոպա]]յում և առատորեն ծաղկում է լուսավոր անտառներում:  Դեկորատիվ առանձնահատկություններից բացի ունի նաև բուժիչ հատկություններ: Վերգետնյա մասերը պարունակում են սրտային գլիկոզիդներ:
+Վայրի վիճակում տարածված է [[Հայաստան]]ում, [[Կովկաս]]ում, [[Փոքր Ասիա]]յում, [[Եվրոպա]]յում և առատորեն ծաղկում է լուսավոր անտառներում։  Դեկորատիվ առանձնահատկություններից բացի ունի նաև բուժիչ հատկություններ։ Վերգետնյա մասերը պարունակում են սրտային գլիկոզիդներ։
-Հովտաշուշանը խոնավասեր է, պահանջկոտ է ոչ միայն հողի նաև օդի խոնավությաննկատմամբ:Ջերմասեր է:
+Հովտաշուշանը խոնավասեր է, պահանջկոտ է ոչ միայն հողի նաև օդի խոնավությաննկատմամբ։Ջերմասեր է։
-Հովտաշուշանը աճում է սոճու անտառներում, անտառների եզրերին և դաշտերում: Այն վաղուց է մշակվել, ստացման համար մշակել են տարբեր սորտեր:
+Հովտաշուշանը աճում է սոճու անտառներում, անտառների եզրերին և դաշտերում։ Այն վաղուց է մշակվել, ստացման համար մշակել են տարբեր սորտեր։
 == Հայաստանում ==
@@ Տող 39. / Տող 39. @@
 == Նշանակություն ==
-Դեղաբույս է. պարունակում է [[ալկալոիդներ]], [[գլիկոզիդներ]], սապոնին և այլն: Պատրաստուկներն օգտագործում են սրտի սուր և քրոնիկական, [[լյարդ]]ի, աչքի և այլ հիվանդությունների ժամանակ, նաև. որպես միզամուղ ու լեղամուղ միջոց: Բույսի բոլոր օրգանները թունավոր են:
+Դեղաբույս է. պարունակում է [[ալկալոիդներ]], [[գլիկոզիդներ]], սապոնին և այլն։ Պատրաստուկներն օգտագործում են սրտի սուր և քրոնիկական, [[լյարդ]]ի, աչքի և այլ հիվանդությունների ժամանակ, նաև. որպես միզամուղ ու լեղամուղ միջոց։ Բույսի բոլոր օրգանները թունավոր են։
 == Բժշկության մեջ ==
-Բույսի բոլոր մասերը, նույնիսկ ծաղկամանի ջուրը, թունավոր են, սակայն հատկապես այդ թույների շնորհիվ է, որ բույսն օգտագործվում է բժշկության մեջ։ Կարևոր է իմանալ, որ` ի տարբերություն շատ այլ բույսերի, հովտաշուշանի թույները չեն կուտակվում օրգանիզմում։ 16-18-րդ դարերում հովտաշուշանը բժշկության խորհրդանիշ էր համարվում, օրինակ, քչերին է հայտնի, որ Ն. Կոպեռնիկոսը եպիսկոպոս Վինդերոդեի մոտ ոչ միայն անձնական քարտուղարի, այլ նաև բժշկի պաշտոն էր զբաղեցնում։ Պահպանվել է նրա դիմանկարը, որի վրա պատկերված են նաև հովտաշուշաններ։ Նման օրինակները բազմաթիվ են:
+Բույսի բոլոր մասերը, նույնիսկ ծաղկամանի ջուրը, թունավոր են, սակայն հատկապես այդ թույների շնորհիվ է, որ բույսն օգտագործվում է բժշկության մեջ։ Կարևոր է իմանալ, որ` ի տարբերություն շատ այլ բույսերի, հովտաշուշանի թույները չեն կուտակվում օրգանիզմում։ 16-18-րդ դարերում հովտաշուշանը բժշկության խորհրդանիշ էր համարվում, օրինակ, քչերին է հայտնի, որ Ն. Կոպեռնիկոսը եպիսկոպոս Վինդերոդեի մոտ ոչ միայն անձնական քարտուղարի, այլ նաև բժշկի պաշտոն էր զբաղեցնում։ Պահպանվել է նրա դիմանկարը, որի վրա պատկերված են նաև հովտաշուշաններ։ Նման օրինակները բազմաթիվ են։
 == Դասակարգում ==
-* {{bt|Convallaria majalis|aut1=[[L.]]|var=keiskei|([[Miq.]]) [[Makino]]}} - {{bt-armlat|s=2|Convallaria keiskei|aut=[[Miq.]]|}}. Աճում է Հեռավոր Արևելքում, Հեռավոր Արեւելքում:
+* {{bt|Convallaria majalis|aut1=[[L.]]|var=keiskei|([[Miq.]]) [[Makino]]}} - {{bt-armlat|s=2|Convallaria keiskei|aut=[[Miq.]]|}}. Աճում է Հեռավոր Արևելքում, Հեռավոր Արեւելքում։
-* {{bt|Convallaria majalis|aut1=[[L.]]|var=majalis}}, տարածված են Եվրոպայում:
+* {{bt|Convallaria majalis|aut1=[[L.]]|var=majalis}}, տարածված են Եվրոպայում։
 * {{bt|Convallaria majalis|aut1=[[L.]]|var=transcaucasica|([[Utkin]] [[ex (таксономия)|ex]] [[Grossh.]]) [[Knorring]]}}
 * {{bt|Convallaria majalis|aut1=[[L.]]|var=montana|([[Raf.]]) [[H.E.Ahles]]}} - Հովտաշուշան լեռնային {{bt-latarm|s=2|[[Convallaria montana]]|aut=[[Raf.]]|}} ԱՄՆ-ի արևելքում ({{lang-en|American lily-of-the-valley}}): Ամերիկյան բուսաբանությունում<ref>[http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=506910 См., например, на сайте ITIS]</ref>: