«Ցունամի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

20:22, 15 Հունիսի 2013-ի տարբերակ

Թաիլանդին հարվածող ցունամի, Դեկտեմբերի 26, 2004։

Ցունամի՝ (Ճապոներեն`津波 նշանակում է` ծովախորշի ալիք) հսկայական չափերի հասնող ջրային ալիքներ։ Ցունամիները հաճախակի երևույթ են Ճապոնիայում։ Ցունամիները կարող են պատճառել մեծ ավերածություններ, ինչպես նաև մարդկային զոհեր (ցունամիի ալիքները տարածվում են ավելի մեծ արագությամբ, քան մարդու վազելու արագությունն է)։

Ցունամիները հիմնականում առաջանում են ստորջրյա ուժեղ երկրաշարժերի հետևանքով։ Ցունամի կարող է առաջանալ նաև հրաբուխներից, գետնի սողանքից և ստորջրյա պայթյուններից։

Երկրաշարժի կենտրոնից բոլոր կողմերի վրա, ջրի մեջ նետած քարից հեռացող շրջանագծերի նման, տարածվում են ցունամիի ալիքները։ Բաց ծովում ցունամիի ալիքները նավերի համար գրեթե աննկատելի են։ Բայց երբ ցունամիի ալիքներն իրենց ճանապարհին հանդիպում են մայրցամաքի կամ կղզու, ապա հասնում են 10 մ, իսկ երբեմն է՛լ ավելի մեծ բարձրության, իսկ ծովախորշ մտնելիս հասնում են 20 մ բարձրության։

Ցունամին տարածվում է հսկայական արագությամբ` մեկ ժամում 800 կմ։ Չիլիի Վալդիվյան երկրաշարժի (եղել է 1960 թվականին, առ այսօր համարվում է աշխարհի ամենաուժգին երկրաշարժը) ժամանակ այդ ալիքները Հարավային Ամերիկայի ափերից ամբողջ Խաղաղ օվկիանոսի վրայով կտրեցին-անցան 15 հազ կմ ճանապարհ և փլվեցին Հավայան կղզիների, Նոր Զելանդիայի, Ավստրալիայի, Ճապոնիայի ափերի վրա ու հասան Կուրիլյան կղզիներ։

2009 թվականի Սեպտեմբերի Սամոայի ցունամին

Աղբյուր

Ն․ Ա․ Մաքսիմով «Ֆիզիկական աշխարհագրություն», 1990 թ․, «Լույս» հրատարակչություն

Սա անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։
Այս նշումը հարկավոր է փոխարինել համապատասխան թեմատիկ նշումով։

Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link GA

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 [[Պատկեր:2004-tsunami.jpg|thumb|300px|right|[[Թաիլանդ]]ին հարվածող ցունամի, Դեկտեմբերի 26, 2004։]]
-'''Ցունամին'''՝ հսկայական չափերի հասնող ջրային ալիքներ են։ «Ցունամի» բառը ճապոնական է՝ «ցու» նշանակում է «ծովախորշ», իսկ «նամի»՝ «ալիք» (այսինքն «ցունամի» նշանակում է «ծովախորշը ողողող ալիք»)։ Ցունամիները հաճախակի երևույթ են [[Ճապոնիա]]յում։ Ցունամիները կարող են պատճառել մեծ ավերածություններ, ինչպես նաև մարդկային զոհեր (ցունամիի ալիքները տարածվում են ավելի մեծ արագությամբ, քան մարդկանց վազելու արագությունը)։
+'''Ցունամի'''՝  (<small>Ճապոներեն`</small>津波 նշանակում է` ծովախորշի ալիք) հսկայական չափերի հասնող ջրային ալիքներ։ Ցունամիները հաճախակի երևույթ են [[Ճապոնիա]]յում։ Ցունամիները կարող են պատճառել մեծ ավերածություններ, ինչպես նաև մարդկային զոհեր (ցունամիի ալիքները տարածվում են ավելի մեծ արագությամբ, քան մարդու վազելու արագությունն է)։
 Ցունամիները հիմնականում առաջանում են ստորջրյա ուժեղ [[երկրաշարժ]]երի հետևանքով։ Ցունամի կարող է առաջանալ նաև [[հրաբուխ]]ներից, գետնի [[սողանք]]ից և ստորջրյա պայթյուններից։
-[[Պատկեր:Propagation du tsunami en profondeur variable.gif|thumb|right|Երբ ցունամիի ալիքներն իրենց ճանապարհին հանդիպում են մայրցամաքի կամ կղզու, ապա ալիքների բարձրությունը կտրուկ աճում է՝ հասնելով ավելի քան 10 մ-ի, իսկ երբեմն է՛լ ավելի մեծ բարձրության։]]
+[[Պատկեր:Propagation du tsunami en profondeur variable.gif|thumb|right|Երբ ցունամիի ալիքներն իրենց ճանապարհին հանդիպում են մայրցամաքի կամ կղզու, ապա ալիքների բարձրությունը կտրուկ աճում է՝ հասնելով ավելի քան 10 մ-ի, իսկ երբեմն էլ` ավելի մեծ բարձրության։]]
 Երկրաշարժի կենտրոնից բոլոր կողմերի վրա, ջրի մեջ նետած քարից հեռացող շրջանագծերի նման, տարածվում են ցունամիի ալիքները։ Բաց ծովում ցունամիի ալիքները նավերի համար գրեթե աննկատելի են։ Բայց երբ ցունամիի ալիքներն իրենց ճանապարհին հանդիպում են [[մայրցամաք]]ի կամ [[կղզի|կղզու]], ապա հասնում են 10 մ, իսկ երբեմն է՛լ ավելի մեծ բարձրության, իսկ [[ծովախորշ]] մտնելիս հասնում են 20 մ բարձրության։
-Ցունամին տարածվում է հսկայական արագությամբ (մեկ ժամում 800 կմ)։ [[Չիլի]]ի [[Վալդիվյան երկրաշարժ]]ի (1960 թվականին է եղել, առ այսօր աշխարհի ամենաուժգին երկրաշարժն է համարվում) ժամանակ այդ ալիքները [[Հարավային Ամերիկա]]յի ափերից ամբողջ [[Խաղաղ օվկիանոս]]ի վրայով կտրեցին-անցան 15 հազ կմ ճանապարհ և փլվեցին [[Հավայան կղզիներ]]ի, [[Նոր Զելանդիա]]յի, [[Ավստրալիա]]յի, Ճապոնիայի ափերի վրա ու հասան [[Կուրիլյան կղզիներ]]ին։
+Ցունամին տարածվում է հսկայական արագությամբ` մեկ ժամում 800 կմ։ [[Չիլի]]ի [[Վալդիվյան երկրաշարժ]]ի (եղել է 1960 թվականին, առ այսօր համարվում է աշխարհի ամենաուժգին երկրաշարժը) ժամանակ այդ ալիքները [[Հարավային Ամերիկա]]յի ափերից ամբողջ [[Խաղաղ օվկիանոս]]ի վրայով կտրեցին-անցան 15 հազ կմ ճանապարհ և փլվեցին [[Հավայան կղզիներ]]ի, [[Նոր Զելանդիա]]յի, [[Ավստրալիա]]յի, Ճապոնիայի ափերի վրա ու հասան [[Կուրիլյան կղզիներ]]։
 [[Պատկեր:Samoa tsunami animation 20090929 samoa a.ogv|thumb|right|2009 թվականի Սեպտեմբերի [[Սամոա]]յի ցունամին]]