Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Հարար)
Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Հարար)
| |
| Տեղադրություն |  Արցախ Քաշաթաղի շրջան, Հարար |
|---|---|
| Աշխարհ | Արցախ |
| Երկիր | Արցախի Հանրապետություն |
| Կրոնադավանանք |  Հայ Առաքելական եկեղեցի |
Ճարտարապետություն | |
| Ժառանգության կարգավիճակում | Տեղական նշանակություն ունեցող պատմամշակութային հուշարձան |
| Ճարտարապ. ոճ | Հայկական |
  |
|
 |
|
| 39°31′43″ հս․ լ. 46°39′40″ ավ. ե.Հանրապետություն_ HGЯO | |
Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (նաև՝ Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի), Հայ Առաքելական եկեղեցուն պատկանող կիսավեր եկեղեցի Արցախի Հանրապետության Քաշաթաղի շրջանի Հարար գյուղում[1], նրա արևելյան ծայրում, թեք լեռնալանջին[2]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հարար գյուղը գտնվում է Հակարի գետի ձախ կողմում, 1180-1280 մետր բարձրության վրա[1]։ Գյուղի մասին վկայությունները սկսվում են 17-րդ դարից։ Այն հիշատակվում է տեղում ստեղծված ձեռագիր մատյանների հիշատակարաններում, որտեղ որպես ձեռագրերի ստեղծման վայր նշվում է Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին[2][3]։
Արդեն 19-րդ դարի վերջին եկեղեցու շենքը գտնվում էր քայքայված վիճակում։ Եկեղեցու շատ քարեր, ինչպես նաև գյուղի հայկական գերեզմանոցի տապանաքարերի զգալի մասը խորհրդային տարիներին գյուղում բնակություն հաստատած թրքախոս քրդերը և ադրբեջանցիները օգտագործել են տարբեր շինությունների կառուցման համար[2]։
Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եկեղեցին կառուցված է անմշակ քարերով և կրաշաղախով։ Այն կառուցվել է 16-17-րդ դարերում՝ ավելի հին եկեղեցու տեղում, չունի շինարարական արձանագրություն։ Եկեղեցին 1841 թվականի և հետագա վավերագրերում հիշատակվում է Սուրբ Հռիփսիմե անվամբ[4]։ Մինչ 44-օրյա պատերազմը, կանգուն էր եկեղեցու հարավային և մասամբ արևմտյան պատերը, նշմարվում էր խորանի հատվածը։ Եկեղեցին միանավ է, եղել է թաղածածկ, միակ մուտքը հարավից է։ Եկեղեցին չունի ավանդատներ։ Մուտքին իբրև բարավոր ագուցված է խաչազարդ երեսով տապանաքար, իսկ մուտքին կից ագուցված է խաչքար, որի վրա նկատվում են խիստ եղծված արձանագրության հետքերը․ «․․․|կա|նգնեցի զխ(ա)չս բարեխ(աւ)սութիւն | մաւր իմոյ թու|․․․ե․․․»[2][5]։
Վիճակը պատերազմից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2020 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Քաշաթաղի շրջանը ադրբեջանական վերահսկողությանը անցնելուց հետո հուշարձանի տարածքում փոփոխություններ և ավերումներ դեռևս փաստագրված չեն[2]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 «Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում», Սամվել Կարապետյան, Երևան, 1999, էջ 179․
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Հարարի սբ․ Ստեփանոս եկեղեցին
- ↑ «Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում», Սամվել Կարապետյան, Երևան, 1999, էջ 179-180․
- ↑ «Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում», Սամվել Կարապետյան, Երևան, 1999, էջ 182․
- ↑ «Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում», Սամվել Կարապետյան, Երևան, 1999, էջ 183․