Սլովո (շենք)
Սլովո (ռուս.՝ Слово), բնակելի շենք Խարկովում՝ Կուլտուրայի փողոց, 9 հասցեում (բնօրինակ հասցեն՝ Կրասնիխ Պիսատելեյ փողոց, 5, պատերազմից հետո՝ Բարաչնի նրբանցք, 9, հետագայում՝ Պոկրովսկու նրբանցք, 9[1]), որը կառուցվել է 1920-ականների վերջին գրողների կոոպերատիվի կողմից։ Շենքը, որը նախագծվել է Միխայիլ Դաշկևիչի կողմից ճարտարապետական հետաքրքիր ձևով, միջանկյալ դիրք է գրավում մոդեռնիզմի և կոնստրուկտիվիզմի միջև, հատակագիծն ունի «C» տառի խորհրդանշական ձևը (սլավոնական այբուբենի C տառանունը՝ Слово (բառ)։
Բնակեցվել է 1930 թվականին։ 1933 թվականի մայիսին Միխայիլ Յալովոյի (կեղծանունը՝ Յուլիան Շպոլ) ձերբակալությունը և Նիկոլայ Խվիլովի ինքնասպանությունը նշանավորեցին ուկրաինական մշակույթի գործիչների դեմ բռնաճնշումների ալիքի սկիզբը և գրողների տան վատ համբավի տարածումը, որը շուտով, ըստ Իվան Բագրյանիի (ձերբակալված 1932 թվականին)՝ կստանա «Դիակիզարան» մականունը։
Մինչեւ 1938 թվականը վաթսունվեց բնակարաններից քառասունի բնակիչները բռնադատվել են[2][3]։ Բռնադատված գրողներից շատերը գնդակահարվել են։ Այն բանից հետո, երբ Ուկրաինական ԽՍՀ-ի մայրաքաղաքը տեղափոխվեց Կիև, գրողների մի մասը տեղափոխվեց Ռոլիտի տուն։
Հիշատակված է բազմաթիվ գեղարվեստական գրքերում և հուշագրություններում։ 2022 թվականի մարտի 7-ին շենքը վնասվել է ռուսական զորքերի հրթիռային և հրետանային գնդակոծության հետևանքով[4]։
Բնակիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տան պատին երկար ժամանակ կախված էր միայն Պավել Տիչինայի անունով հուշատախտակը։ Այստեղ ապրող և ստեղծագործող գրողների թերի ցուցակով աղյուսակը հայտնվել է միայն 1980-ականների վերջին՝ Վերակառուցման շրջանում, բայց տասը տարի անց այն քանդեցին և ջարդեցին անհայտ անձինք։ Նոր անուններով համալրված հուշատախտակը տեղադրվել է առանց պաշտոնական բացման 2003 թվականի օգոստոսին Ուկրաինայի անկախության օրը[5]։ Ներկայումս փոխարինվել է ավելի ամբողջական տարբերակով։
Սլովո շենքի՝ հիմնական ցուցակում չընդգրկված հայտնի բնակիչներից են գրողներ Յուրի Բարաբաշը, Անատոլի Ժիկոլը, Վիկտոր Կոչևսկին, Սերգեյ Մուշնիկը, Եվգենի Պլուժնիկը, Գրիգորի Կոսինկան, նկարիչներ Վասիլի Միրոնենկոն, Գրիգորի Տոմենկոն, Ալեքսանդր Դովգալը։
Մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2017 թվականին թողարկվել է ուկրաինական «Սլովո տունը» (ուկրաիներեն՝ Будинок «Слово») վավերագրական ֆիլմը, որը նվիրված է տան պատմությանը և նրա բնակիչների բռնաճնշումներին[6]. ։
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Неофициальный сайт Дома «Слово»
- Дукина, Наталка. Додому, до «Слова», або Хто, де, коли?
- Кулиш, Володимир. Слово про Слово
- Bertelsen, Olga. Spatial Dimensions of Soviet Repressions in the 1930s
- Дом «Слово» на спутниковой фотографии (в центре снимка)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «История улиц и площадей Харькова». dalizovut.narod.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 2-ին.
- ↑ Лариса Салімонович. Непрочитане «Слово» Արխիվացված 2017-12-06 Wayback Machine // Україна молода, № 148 за 12.08.2005
- ↑ «Харьковский дом «Слово» — элитная «мышеловка» для представителей «расстрелянного возрождения»». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
{{cite web}}: no-break space character in|title=at position 24 (օգնություն) - ↑ «Damaged cultural sites in Ukraine verified by UNESCO | UNESCO». www.unesco.org (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 5-ին.
- ↑ Дом «Слово»: историческая память без речей и оваций(չաշխատող հղում)
- ↑ «Еміне Джапарова про стрічку «Будинок „Слово"»: «Минуло майже сторіччя, а „обличчя" режиму, що знову руйнує Україну, не змінилося»» (ուկրաիներեն). Урядовий портал. 2017 թ․ հոկտեմբերի 31. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 3-ին.