Սլայգո (մարզ)
| Սլայգո | ||
| անգլ.՝ Sligo իռլանդերեն՝ Sligeach | ||
 | ||
| Երկիր |  Իռլանդիա | |
|---|---|---|
| Մակերես | 30,86 կմ² | |
| ԲԾՄ | 13±1 մետր | |
| Բնակչություն | ▼19 199 մարդ (2016) | |
| Ժամային գոտի | UTC+0 | |
| Հեռախոսային կոդ | 71 | |
| Փոստային դասիչ | F91 | |
| Պաշտոնական կայք | sligoborough.ie | |
| ||
Սլայգո (անգլ.՝ Sligo, իռլանդերեն՝ Sligeach), մարզ Իռլանդիայում։ Մարզը գտնվում է երկրի հյուսիսարևմտյան հատվածում և մտնում է Կոնախտ գավառի կազմում։ Սլայգոն շրջանի վարչական մայրաքաղաքն է և ամենամեծ քաղաքը։ Սլայգո շրջանի խորհուրդը տեղի իշխանությունն է։
Շրջանի բնակչությունը 2022 թվականի մարդահամարի տվյալներով կազմում էր 70198 մարդ[1]։ Այն հայտնի է Բենբուլբեն լեռով, որը Իռլանդիայի բնության հատկանշական տեսարժան վայրերից մեկն է։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարզը պաշտոնապես կազմավորվել է 1585 թվականին Իռլանդիայի Լորդ տեղակալ Հենրի Սիդնեի օրոք, բայց չի գործել մինչև1603 թվականին իննամյա պատերազմի քաոսի ավարտը։ Նրա սահմանները ընդգրկում են Ստորին Կոնախտի Ó Conchobhair Sligigh համադաշնությունը (իռլանդերեն՝ Íochtar Connacht), ինչպես դա եղել է Էլիզաբեթական նվաճման ժամանակ։
Այս համադաշնությունը կազմված էր Cairbre Drumcliabh-ի, Tír Fhíacrach Múaidhe-ի, Tír Ollíol-ի, Luíghne-ի, Corann-ի և Cúl ó bhFionn-ի տուատայից կամ տարածքներից։ Հանձնվելու և վերադարձի համակարգի ներքո յուրաքանչյուր տուաթ հետագայում վերածվեց անգլիական բարոնիայի՝ Քարբերի, Տիրերագ, Տիրերիլ, Լեյնի, Քորրան և Կուլավին։ Նորաբաց շրջանի մայրաքաղաքը դարձավ Սլայգոն։
2003 թվականին Մաուգերբոյում հայտնաբերված պատնեշը Կուլ Իրրա թերակղզում նեոլիթյան գյուղատնտեսական գործունեության ամենավաղ ցուցումներից մեկն է[2]։ Մոտակայքում գտնվող Քերոումորի մեգալիթյան գերեզմանատունը քարե դարի հսկայական համալիրի մի մասն է կազմում, որը կապում է Քարոուկիլին հարավային Սլայգոյում Օքս լեռների հետ, Կյուլ Իրրա թերակղզու հետ, որտեղ արևմտյան երկնքում գերիշխում է լեգենդար թագուհի Մեյվի՝ Միոսգան Մեդհբհի անունը կրող միջանցքը։ Նոկնարեա լեռան գագաթից։
Քեշի քարանձավները, որոնք հայտնի են իռլանդական դիցաբանության մեջ, գտնվում են Սլայգո շրջանի հարավում։ Մարինուս Տյուրոսի և Պտղոմեոսի աշխատանքների վերջին վերծանումը[3] ցույց է տալիս, որ Սլայգոն համարվում է Նագնատայի հավանական վայրը՝ երկաթի դարաշրջանում հավաքման կարևոր վայր։ Տարածքում գրված միջնադարյան հայտնի ձեռագրերը ներառում են Բալիմոտի գիրքը, որը գրվել է Կորրանի տարածքում, Լեկանի Մեծ գիրքը և Լեկանի Դեղին գիրքը, երկուսն էլ գրվել են Տիր Ֆիակրաչում։ Չորս վարպետների տարեգրության հովանավորն էր Ֆեարգալ Օ Գադրան Կուլավինից հարավային շրջանի Սլայգո քաղաքում։
Կառավարություն և քաղաքականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սլայգո մարզի խորհուրդը շրջանի տեղական իշխանությունն է։ 2019 թվականի Սլայգո շրջանի խորհրդի ընտրություններում այն բաժանվել է երեք տեղական ընտրական տարածքների (LEAs)՝ Բալիմոտ-Թոբերկուրի (7 տեղ), Սլայգո-Սթրենդհիլ (6 տեղ) և Սլայգո-Դրումկլիֆ (5 տեղ)[4]։ Սրանցից յուրաքանչյուրը կազմում է մունիցիպալ շրջան, որտեղ Սլայգո-Ստրենդհիլն է, որը հայտնի է որպես Սլայգո թաղամաս։
Նախկին շրջաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1898 թվականի տեղական ինքնակառավարման (Իռլանդիա) ակտի համաձայն՝ շրջանային Սլայգոն բաժանվել է Բոյլ թիվ 2, Դրոմոր Ուեսթ, Սլայգո և Թոբերկուրի գյուղական թաղամասերի և Սլայգո քաղաքային շրջանների[5]։ Ի տարբերություն քաղաքային շրջանների մեծ մասի, Սլայգոն պահպանել էր իր թաղային կորպորացիան։ Գյուղական թաղամասերը վերացվել են 1925 թվականին[6] : Sligo Borough Corporation-ը դարձել է թաղային խորհուրդ 2002 թվականին[7], նախքան այն վերացվել է 2014 թվականին Իռլանդիայի[8] բոլոր թաղային և քաղաքային խորհուրդների հետ միասին։
Ազգային քաղաքականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սլայգո շրջանը Սլայգո–Լեյտրիմի Դեյլի ընտրատարածքի մի մասն է (4 ՏԴ)[9]։ 2020 թվականի ընտրություններում ընտրվել են Մարտին Քեննին, Ֆրենկ Ֆիգանը, Մարկ ՄաքՇարին և Մարիան Հարկինը։
Գերբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս զինանշանն ընդունվել է Սլայգո մարզի խորհրդի կողմից 1980 թվականին։ Սև վահանի ձևավորումը, որը ցույց է տալիս բաց գիրք, որի վրա կա կելտական խաչ և կարմիր վարդ, միասին ներկայացնում է Սլայգոյի գրական և մշակութային պատմությունը։ Սրանք վերաբերում են այնպիսի վաղ ստեղծագործություններին, ինչպիսիք են Բալիմոտի և Լեկանի գրքերը, մինչդեռ վարդը նշանակալի թեմա էր Վ. Բ. Յեյթսի պոեզիայում։ Վահանի վրա ցողված էսկալոպի խեցիները վերաբերում են Sligeach բառի ծագմանը. «պատյաններով լի վայր»։ Վարազի գլուխը վերաբերում է «Բենբուլբենի վայրի վարազին» Diarmuid-ի և Gráinne առասպելի մեջ։ Գագաթի գունային սխեման ներառում է սև և սպիտակ Sligo GAA գույները[10] :
Մշակույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սլայգոն առասպելաբանական ցիկլերի մեծ թվով տեքստերի միջավայր է։ Diarmad-ի և Grainne-ի պատմությունն ունի իր վերջին գործողությունը Բեն Բուլբենի վրա։ Մոյտիրայի երկրորդ ճակատամարտը կապված է Մոյտիրայի հետ Հարավային շրջանի Սլայգոյում։ Մյուս տեքստերը ներառում են Bruidean Ceise Corann-ը, որը դրված է Քեշ լեռան վրա։ Տարածքում գտնվող մեգալիթյան հուշարձանների հարուստ շարքը ոգեշնչում է եղել այնպիսի արվեստագետների և գրողների համար, ինչպիսին է սըր Սամուել Ֆերգյուսոնը։ Բանաստեղծ և Նոբելյան մրցանակակիր Վ. Բ. Յեյթսը (1865–1939) իր մանկության մեծ մասն անցկացրել է հյուսիսային Սլայգոյում, և շրջանի բնապատկերները (մասնավորապես Ինիսֆրի կղզին, Լաֆ Գիլում) նրա պոեզիայի մեծ մասի ոգեշնչումն են եղել։ Յեյթսն ասաց, «այն վայրը, որն իսկապես ամենաշատն է ազդել իմ կյանքի վրա, Սլայգոն է»։ Նա թաղված է Սլայգոյի հյուսիսում, «Բեն Բուլբենի տակ», Դրամկլիֆում։ W. B. Yeats-ի եղբայր Ջեքը, ով նկարիչ է, նույնպես ոգեշնչվել է Սլայգո բնապատկերից։
Երաժշտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սլայգոն ավանդական երաժշտության երկար պատմություն ունի։ Վարչաշրջանի հարավը հատկապես հայտնի է այնպիսի երաժշտական աստղերով, ինչպիսիք են Ջեյմս Մորիսոնը, Մայքլ Քոուլմանը, Փեդի Քիլորանը, Ֆրեդ Ֆինը, Փիթեր Հորանը, Ջո Օ'Դաուդը, Ջիմ Դոնոգյուն, Մարտին Ուինը, Օիսին Մակ Դիարմադան (Téada), թին-հիսթլը։ խաղացող Կարմել Գունինգը և Dervish խումբը։ Վարչաշրջանն ունի բազմաթիվ ավանդական երաժշտության փառատոներ, և ամենահայտնիներից մեկը Queen Maeve International Summer School-ն է՝ երաժշտության և պարի ավանդական իռլանդական երաժշտության ամառային դպրոց, որն անցկացվում է ամեն տարի օգոստոսին Սլայգո Թաունում։ Ավելի ժամանակակից երաժշտական ասպարեզում կան Westlife, Tabby Callaghan և The Conway Sisters-ը, ովքեր Սլայգոյից են։ Սթրենդհիլը, որը գտնվում է Սլայգո քաղաքից մոտ 9 կմ դեպի արևմուտք, ամեն տարի անցկացնում է Strandhill կիթառի փառատոնը[11], որը կիթառի երաժշտության և երաժիշտների լայն բազմազանություն է ներկայացնում։
Սպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վարչաշրջանում է գտնվում Իռլանդիայի Պրեմիեր դիվիզիոնի լիգայի «Սլայգո Ռովերս» ֆուտբոլային ակումբը, որը տնային հանդիպումներ է անցկացրել The Showgrounds-ում, քանի որ հիմնադրվել է 1928 թվականին և հաղթել առաջնությունը 3 անգամ։ Նրանց գույները կարմիրն ու սպիտակն են, այդ պատճառով էլ նրանց մականունը Բիթ «Օ» Կարմիր։ Եղբայր Ուոլֆրիդը՝ Celtic Football Club-ի հիմնադիրը, ծնվել է Բալիմոտում, հարավային շրջանում։
Վարչաշրջանը Գելական խաղերում ներկայացված է Sligo GAA-ով։ Նրանց գույները սև ու սպիտակ են։ Սլայգոն 3 անգամ հաղթել է Կոնախտի առաջնությունում։
Աշխարհագրություն և ստորաբաժանումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սլայգոն տարածքով Իռլանդիայի 32 մարզերից 22-րդն է, իսկ բնակչությամբ՝ 26-րդը։ Այն մեծությամբ չորրորդն է Կոնախտի 5 շրջաններից և երրորդն է՝ բնակչության թվով[12]։ Վարչաշրջանը սահմանակից է Մայո կոմսությանը արևմուտքում, Ռոսկոմոն կոմսությանը հարավից և հարավ-արևելքից և Լեյտրիմ շրջանին հյուսիս-արևելքից։
Սլայգո մարզի ամենամեծ քաղաքներ (2016 թվականի մարդահամար)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Սլայգո 19,452
- Տաբբերկուրի, 1,986
- Սթրենդհիլ, 1,753
- Քոլունի, 1,610
- Բալիմոտ, 1,549
- Բալիսոդար, 1,350
- Էնիսկրոն, 1,223
- Քուլանի, 990
- Rosses Point, 883
- Գրանջ, 586
Քաղաքներ և գյուղեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Աքոնրի
- Ակլար
- Բալաղնատրիլիկ
- Բալինաֆադ
- Բալլիգաուլի
- Բալինտոգեր
- Բալիմոտ
- Բալինաքարոու
- Բալլիսադարե
- Բելտրա
- Բունինադեն
- Քարնի
- Քասլբալդուին
- Քլիֆոնի
- Քլունաքուլ
- Քոլունի
- Քոլունի
- Դրոմոր Ուեսթ
- Թմբուկլիֆ
- Իսքի
- Էնիսկրոն
- Գեւաղ
- Գրանջ
- Գորթին
- Քիլգլաս
- Մոնասթերադեն
- Մուլաղմոր
- Ռիվերսթաուն
- Ռոզիս Փոինթ
- Սկրին
- Ստրանդհիլ
- Թուրլեսթրաուն
- Տաբբերկուրի
Տեսարշան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ժողովուրդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Կարլինգֆորդի 3-րդ կոմսը (1639–1704) – Ֆելդմարշալ Հաբսբուրգների միապետության համար Սուրբ Հռոմեական կայսրությունում։ Լորդ Քարլինգֆորդը ծնվել է Բալիմոտում և երկար տարիներ ծառայել է որպես Լոթարինգիայի դքսության գլխավոր նախարար։
- Էլ Մարքիս Դը Օսորնո (1720–1801) – Իսպանական գաղութային կառավարիչ
- Օուն Քոնելլան (1797–1871) – Իռլանդացի գիտնականը թարգմանել է ''Չորս վարպետների տարեգրությունը" 1846 թվականին
- Ջորջ Սթոքս(1819–1903) – Մաթեմաթիկոս,ֆիզիկոս
- Լոլա Մոնթեզ (1821–1861) – պարուհի,դերասան
- Միշել Քորքրան (1827–1863) – Դաշնային բանակի գեներալ Ամերիկյան քաղաքացիական պատերազմում
- Ոլֆրիդ եղբայրներ (1840–1915) – Սելիտիկ ֆուտբոլային ակումբի հիմնադիր
- Վ․Բ․ Յիթս (1865–1939) – պոետ
- Քոնսթնս Մարքիվիչ (1868–1927) – հեղափոխական իռլանդացի ազգայնական, բրիտանական խորհրդարանում ընտրված առաջին կին
- Ջեք Բաթլր Յիթս (1871–1957) – արտիստ
- Մարտին Մոֆաթ (1882–1946) – զինվոր, Վիկտորիա խաչի դափնեկիր
- Միշել Քոլեման (1891–1945) – ավանդական երաժշտություն
- Ջեյմս Մnրիսոն (1893–1947) – ավանդական երաժշտություն
- Մարտին Սավաժ (1897–1917) – Իռլանդացի հանրապետական
- Նեյս Օդուդ (1931–1987) – Ջաելիք ֆուտբոլ Սլայգո մարզի թիմի ավագ
- Մարի Օհարա (ծնվել է 1935) – երգիչ
- Ռեյ Մկշարի (ծնվել է 1938) – Ֆիանա Ֆեյլ Թիթչա Դալա (ԹԴ) Սլայգո-Լեյիթրիմի համար ընտրատարածք 1969-1988 թթ; Տանաիստ. Նա նույնպես եղել է Եվրոպական խորհրդարանիի անդամ Կոնախտ Օլսթեր ընտրատարածք
- Սքոթ Ֆրեդերիքս (1943–2017) – դերասան[13]
- Նելլի Ջորդան (ծնվել է 1950) – կինոռեժիսոր, սցենարիստ, արձակագիր և պատմվածքի հեղինակ
- Մարիան Հարկին (ծնվել է 1953) – Թիչթա Դալա (ԹԴ) Սլայգո-Լեթրիմի ընտրատարածք; Նախկին Եվրոպական խորհրդարանիի անդամ 2004-2019 թվականներին
- Փոլին Մեկլին (ծնվել է 1962) – դերասանուհի; Տիկին Դոյլե Հայր Թեդի սիթքոմում
- Քրիստափոր Օդոննել (ծնվել է 1998) – Օլիմպիական թեթեւ աթլետիկայի մարզիկTommy Fleming (born 1971) – singer
- Շեյն Ֆիլան (ծնվել է 1979) – Վեսթլայֆ փոփ խմբի անդամ
- Կայան Իգան (ծնվել է 1980) – Վեսթլայֆ փոփ խմբի անդամ
- Մարկ Ֆիհլի (ծնվել է 1980) – Վեսթլայֆ փոփ խմբի անդամ
Երկաթուղիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դուբլին-Սլայգո երկաթուղային գիծը շահագործում է Iarnród Éireann-ը Իռլանդիայում։ Այն սկսվում է Դուբլին Կոնոլլի կայարանում, ավարտվում է Սլայգո Մակ Դիարմադա երկաթուղային կայարանում։ Վարչաշրջանում կան կայարաններ Balymote և Collooney-ում:
| Պատմական բնակչություն | ||
|---|---|---|
| Տարեթիվ | Բնակ․ | ±% |
| 1600 | 1095 | — |
| 1610 | 3945 | +260.3% |
| 1653 | 4001 | +1.4% |
| 1659 | 6877 | +71.9% |
| 1821 | 146 229 | +2026.3% |
| 1831 | 171 765 | +17.5% |
| 1841 | 180 886 | +5.3% |
| 1851 | 128 515 | −29.0% |
| 1861 | 124 845 | −2.9% |
| 1871 | 115 493 | −7.5% |
| 1881 | 111 578 | −3.4% |
| 1891 | 98 013 | −12.2% |
| 1901 | 84 083 | −14.2% |
| 1911 | 79 045 | −6.0% |
| 1926 | 71 388 | −9.7% |
| 1936 | 67 447 | −5.5% |
| 1946 | 62 375 | −7.5% |
| 1951 | 60 513 | −3.0% |
| 1956 | 56 850 | −6.1% |
| 1961 | 53 561 | −5.8% |
| 1966 | 51 263 | −4.3% |
| 1971 | 50 275 | −1.9% |
| 1979 | 54 610 | +8.6% |
| 1981 | 55 474 | +1.6% |
| 1986 | 56 046 | +1.0% |
| 1991 | 54 756 | −2.3% |
| 1996 | 55 821 | +1.9% |
| 2002 | 58 200 | +4.3% |
| 2006 | 60 894 | +4.6% |
| 2011 | 65 393 | +7.4% |
| 2016 | 65 535 | +0.2% |
| 2022 | 70 198 | +7.1% |
| [1][14][15][16][17][18][19][20] | ||
- Սլայգոյի բարձրագույն շերիֆ
- Իռլանդիայի Հանրապետության աբբայությունների և առաջնահերթությունների ցանկ (Սլայգո մարզ)
- Սլայգոյի մարդկանց ցուցակ
- Սլայգո ԳՄԱ (Գելական մարզային ասոցացիա)
- Սլայգո Ռովերս ֆուտբոլային ակումբ
- Սլայգո (քաղաք)
- Վայրի Ատլանտյան ճանապարհ
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 «Census Mapping – Sligo County Council». Census 2022. Central Statistics Office. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 8-ին.
- ↑ Danaher, E. (2007) Monumental beginnings: The archaeology of the N4 Sligo Inner Relief Road. NRA Scheme Monograph 1. Dublin: The National Roads Authority
- ↑ «Login». irishgeography.ie. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 20-ին.
- ↑ Կաղապար:Cite Irish legislation
- ↑ Clancy, John Joseph (1899). A handbook of local government in Ireland: containing an explanatory introduction to the Local Government (Ireland) Act, 1898: together with the text of the act, the orders in Council, and the rules made thereunder relating to county council, rural district council, and guardian's elections: with an index. Dublin: Sealy, Bryers and Walker. էջ 426.
- ↑ Կաղապար:Cite Irish legislation
- ↑ Կաղապար:Cite Irish legislation
- ↑ Կաղապար:Cite Irish legislation
- ↑ Կաղապար:Cite Irish legislation
- ↑ «History Around You». resources.teachnet.ie. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 29-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 28-ին.
- ↑ «Sligo Arts». sligoarts.ie/FestivalsandEvents/Name,13321,en.html/ Sligo Arts. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
- ↑ Corry, Eoghan (2005). The GAA Book of Lists. Hodder Headline Ireland. էջեր 186–191. ISBN 0-340-89695-7.
- ↑ «He danced to his own tune». The Sligo Champion (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
- ↑ «Census 2016 Sapmap Area: County Sligo». Central Statistics Office (Ireland). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 11-ին.
- ↑ For 1653 and 1659 figures from Civil Survey Census of those years, Paper of Mr Hardinge to Royal Irish Academy 14 March 1865.
- ↑ «Server Error 404 – CSO – Central Statistics Office». cso.ie. Արխիվացված օրիգինալից 2005 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 9-ին.
- ↑ «Histpop – The Online Historical Population Reports Website». www.histpop.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 7-ին.
- ↑ NISRA – Northern Ireland Statistics and Research Agency (c) 2013 Արխիվացված 17 Փետրվար 2012 Wayback Machine. Nisranew.nisra.gov.uk (27 September 2010). Retrieved on 23 July 2013.
- ↑ Lee, JJ (1981). «On the accuracy of the Pre-famine Irish censuses». In Goldstrom, J. M.; Clarkson, L. A. (eds.). Irish Population, Economy, and Society: Essays in Honour of the Late K. H. Connell. Oxford, England: Clarendon Press.
- ↑ Mokyr, Joel; O Grada, Cormac (1984 թ․ նոյեմբեր). «New Developments in Irish Population History, 1700–1850». The Economic History Review. 37 (4): 473–488. doi:10.1111/j.1468-0289.1984.tb00344.x. hdl:10197/1406. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
