Ռամզես X
Հին Եգիպտոսի Փարավոն | ||||||||||||||||||||||
|
Ռամզես X, Հին Եգիպտոսի XX դինաստիայի փարավոն (Ռամեսիդա), մոտավորապես կառավարել է մ.թ.ա. 1108-1105 թվականներին։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հնարավոր է Ռամզես X-ը եղել է Ռամզես IX-ի որդին կամ նրա փեսան, ինչպես նաև թագուհի Թիթիի ամուսինը, բայց դա առանց ապացույցի է։ Ամեն դեպքում, Թիթին, որը հայտնի է որպես «փարավոնի դուստր, փարավոնի կին և փարավոնի մայր», ավելի քան համապատասխանում է Ռամզես X-ի կնոջ դերին։ Եթե Ռամզես X-ը ճանաչեր Ռամզես IX-ին՝ որպես հայր, ապա նրա մայրը կլիներ թագուհի Բակենվերելը։
Այս փարավոնի մասին գրեթե ոչինչ հայտնի չէ, բացառությամբ այն բանի, որ նրա կառավարման ժամանակ երկրում խառնաշփոթ էր տիրում և շարունակվում էր դամբարանների թալանը։ Թալանվել են Սեթի I-ի կանանցից մեկի գերեզմանը, Ամենհոտեպա III-ինը և այլն։ Նույնիսկ նրա կառավարաման տևողությունը հստակ հայտնի չէ։ Նրա կառավարման առաջին և երկրորդ տարվա վկայությունները հայտնաբերվել են Թուրինյան պապիրուսի վրա 1932-1939 թվականներին։ Կառավարման երրորդ տարվա մասին պահպանվել է արքայական բնակավայրի աշխատողների գյուղում հայտնաբերված Դեյր ալ-Մեդինա գերեզմանատան գրառումները։
Գրառումները ցույց են տալիս, որ Ռամզես X-ի կառավարման 3-րդ տարում Պերետի սեզոնի (այսինքն, «Կրակոցներ») 3-րդ ամսվա 6-րդ, 9-րդ, 11-րդ, 12-րդ, 18-րդ, 21-րդ և 24-րդ օրերը աշխատողները ստիպված էին ոչինչ չանել և չեն գնացել աշխատանքի «անապատի բնակիչներից» (այսինքն, լիբիացիներից) վախի պատճառով։ Սա ակնհայտորեն ցույց է տալիս, որ լիբիական հրոսակախմբերի վայրագությունները ընդգրկել էր ամբողջ երկիրը և նրանց հարձակումները հասնում էին մինչև Թեբե։
Ռամսես X-ը Նոր Թագավորության վերջին փարավոնն էր, որի անունը վավերացված է Նուբիայում, նրա թագավորական անունը պահպանվել է Անիբա տաճարի սյան վրա։ Ինչպես նաև պահպանվել է փոքրիկ քարակոթող և գրություն Կառնակ տաճարում։
Արքաների հովտում (KV18) գտնվող Ռամզես X-ի գերեզմանը անավարտ է և կասկածելի է, որ նա այնտեղ երբևէ թաղված է եղել։ Այս գերեզմանից հայտնաբերված թաղման պարագաների մասին տվյալներ չկան։ Մինչև վերջերս, այն ծածկված էր կեղտով. միայն առաջին միջանցքն էր մատչելի։ 1998-2000 թվականներին կատարված աշխատանքի ընթացքում այն ամբողջովին և մանրակրկիտ կերպով փաստաթղթավորվեց։ Ռամզես X-ի մումիան չի հայտնաբերվել և չի նույնականացվել։ Թագուհի Թիթին թաղվել է արքաների հովտում, որտեղ հայտնաբերվել է նրա գերեզմանը (QV52):

Ըստ երևույթին, Ռամզես X-ը կառավարել է 3 կամ առավելագույնը 4 տարի, և ոչ թե 9-10։
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- История Древнего Востока. Зарождение древнейших классовых обществ и первые очаги рабовладельческой цивилизации. Часть 2. Передняя Азия. Египет / Под редакцией Г. М. Бонгард-Левина. — М.: Главная редакция восточной литературы издательства «Наука», 1988. — 623 с. — 25 000 экз.
- Древний Восток и античность. // Правители Мира. Хронологическо-генеалогические таблицы по всемирной истории в 4 тт. / Автор-составитель В. В. Эрлихман. — Т. 1.
XX Արքայատոհմ (Ռամեսիդա) | ||
Նախորդող՝ Ռամզես IX |
Եգիպտական փարավոն մոտ մ.թ.ա. 1108 — 1105 թվականներ |
Հաջորդող՝ Ռամզես XI |
Անվան տեսակ | Հիերոգլիֆային գրություն | Գրադարձություն- Ռուսերեն թարգմանություն-Թարգմանություն | |||||||||
«Երգչախմբի անուն»
(որպես երգչախումբ) |
|
|
kȝ-nḫt-sḫˁˁ-n-Rˁ — ка-нахт-сехаа-ен-Ра — «Հզոր ցուլ՝ մեծ ուժով» | ||||||||
«Արքայական անուն»
(ինչպես Վերին և Ստորին Եգիպտոսի թագավոր) |
|
ḫpr-Mȝˁt-Rˁ stp.n-Rˁ — Хепер-маат-Ра сетепен-Ра — «Проявивший справедливость как Ра, избранник Ра» | |||||||||
|
Նույնական է նախորդին | ||||||||||
ḫpr-Mȝˁt-n-Rˁ stp.n-Rˁ — Хепер-маат-ен-Ра сетепен-Ра — «Проявивший справедливость как Ра, избранник Ра» | |||||||||||
ḫpr-Mȝˁt-Rˁ mrj-Jmn — Хепер-маат-Ра мери-Амон — «Նա, ով արդարություն դրսևորեց որպես Ռա, սիրելի Ամոն» | |||||||||||
«Անձնական անուն»
(ինչպես Ռաի որդին) |
|
Rˁ-msj-sw Jmn-(ḥr)-ḫpš.f — Ра-меси-су Амон-(хер)-хепешеф — «Сотворённый Ра, сильный рукой Амона» | |||||||||
Rˁ-msj-sw Jmn-(ḥr)-ḫpš.f mrj-Jmn — Ра-меси-су Амон-(хер)-хепешеф мери-Амон — «Ստեղծվել է Ռա, Ամոնի ուժեղ ձեռքից, որ սիրում է Ամոնին» | |||||||||||
Նույնական է նախորդին | |||||||||||
Rˁ-msj-sw — Ра-меси-су — "Ստեղծող Ռա |
Рамсес 10 Рамсес 10 Категория:Правители Африки XII века до н. э.