Պլատինային մետաղներ
| Պլատինային մետաղների խումբ |
| H | He | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | |||||||||||
| Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | |||||||||||
| K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | |
| Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | |
| Cs | Ba | La | * | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn |
| Fr | Ra | Ac | ** | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | |||||||
| * | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | ||||
| ** | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | ||||
Պլաստինային մետաղներ, տարրերի պարբերական համակարգի 8 խմբի երկրորդ և երրորդ եռյակների քիմիական տարրերը՝
- ռութենիում՝ Ru,
- ռոդիում Rh,
- պալադիում Pd,
- օսմիում Օտ,
- իրիդիում Ir,
- պլատին Pt։
Բնության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չափազանց հազվագյուտ տարրեր են։ Երկրակեղևում ամենատարածվածը Os է (5•106 զանգվ․ %), ամենաքիչ տարածվածները՝ Rh և lr (1•10−7 զանգվ․ %)։ Պլաստինային մետաղների պարունակությունը համեմատաբար մեծ է ուլտրահիմքային և հիմքային հրաբխային ապարներում, ավելի մեծ՝ երկնաքարերում (ո•10−4-ո•10−5 զանգվ․ %)։
Ֆիզիկական հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սպիտակ, արծաթափայլ, դժվարահալ մետաղներ են։ d տարրեր են։ Քիմիական կայունության և գեղեցիկ տեսքի շնորհիվ արծաթի և ոսկու հետ դասվում են ազնիվ մետաղների շարքին։ Ru, Rh և Pd, որոնց խտությունը մոտ 12000 կգ/մ3 է, կոչվում են թեթե, իսկ Os, Ir և Pt (մոտ 22000 կգ/մ3)՝ ծանր պլաստինային մետաղներ։
Քիմիապես պասսիվ են։ Խմբի համարին (8) համապատասխանող օքսիդացման աստիճան (+8) ցուցաբերում են միայն Os և Ru (մյուսների առավելագույնը +6 է), այդ պատճառով տարրերի պարբերական համակարգի որոշ տարբերակներում պլաստինային մետաղներ 8-րդ խմբում չեն տեղավորված։
Պլաստինային մետաղներ հատկությունները[1]
| Ատոմային համար |
Տարրի, անվանումը |
Էլեկտրոնային կոնֆիգուրացիա |
Օքսիդացման աստիճան |
p, գ/սմ³ |
tհալ, °C |
tեռ, °C |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 44 | Ռութենիում Ru | [Kr]4d75s1 | 0, +2, +3, +4, +5, +6, +7, +8 | 12, 5 | 2334 | 4077 |
| 45 | Ռոդիում Rh | [Kr]4d85s1 | 0, +1, +2, +3, +4, +6 | 12, 4 | 1963 | 3727 |
| 46 | Պալադիում Pd | [Kr]4d10 | 0, +2, +3, +4 | 12, 0 | 1554 | 2937 |
| 76 | օսմիում Os | [Xe]4f145d66s2 | 0, +2, +3, +4, +5, +6, +8 | 22, 6 | 3027 | 5027 |
| 77 | Իրիդիում Ir | [Xe]4f145d76s2 | 0, +1, +2, +3, +4, +5, +6 | 22, 7 | 2447 | 4380 |
| 78 | Պլատին Pt | [Xe]4f145d96s1 | 0, +1, +2, +3, +4, +5, +6 | 21, 4 | 1769 | 3800 |
Քիմիական հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քիմիական հատկություններով նման են իրար։ Պլաստինային մետաղինին հատուկ է կոմպլեքսային միացություններ առաջացնելը։ Ըստ ատոմի կառուցվածքի և հատկությունների նմանության Պլաստինային մետաղներ հաճախ բաժանում են երկտարր խմբերի՝ Ru և Os, Rh և Ir, Pd և Pt։ Պլաստինային մետաղների ֆիզիկական և քիմիական հատկությունների, ստացման և կիրառությունների մասին տես առանձին տարրերի մասին հոդվածներում։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «XuMuK.Ru - Платиновые металлы» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 6-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Металлы и сплавы в электротехнике», 3 изд., т. 1-2, М.- Л., 1957;
- Бузланов Г. Ф., «Производство и применение металлов платиновой группы в промышленности», М., 1961։
- Йорданов Х. В., «Записки по металлургия на редките метали», София, 1959;
- Федоренко Н. В. Развитие исследований платиновых металлов в России. М.։ Наука, 1985. 264 с.
- Ливингстон С. Химия рутения, родия, палладия, осмия, иридия, платины. М.։ Мир, 1978. 366 с.
- Генкин А. Д. Минералы платиновых металлов и их ассоциации в медно-никелевых рудах Норильского месторождения. М.։ Наука, 1968. 106 с.
- Металлургия благородных металлов / Под ред. Л. В. Чугаева. М.։ Металлургия, 1987. 432 с.
- Синицын Н. М. Благородные металлы и научно-технический прогресс. М.։ Знание, 1987. 46 с.
- Что мы знаем о химии?։ Вопросы и ответы / Под ред. Ю. Н. Кукушкина. М.։ Высш. шк., 1993. 303 с.
- Додин Д. А., Чернышов Н. М., Полферов Д. В., Тарновецкий Л. Л. Платинометальные месторождения мира. М.։ Геоинформмарк, 1994. Т. 1, кн.1։ Платинометальные малосульфидные месторождения в ритмично расслоенных комплексах. 279 с.
- Додин Д. А., Чернышов Н. М., Яцкевич Б. А. и др. Состояние и проблемы развития минерально-сырьевой базы платиновых металлов // Платина России. М.։ Геоинформмарк, 1995. С. 7-48.
- Кривцов А. Н. Месторождения платиноидов։ (Геология, генезис, закономерности размещения) // Итоги науки и техники. Рудные месторождения. 1988. Т. 18. 131 с.
- Рудные месторождения СССР. М.։ Недра, 1974. Т. 3. 472 с.
- Чернышов Н. М., Додин Д. А. Формационно-генетическая типизация месторождений металлов платиновой группы для целей прогноза и металлогенического анализа // Геология и геофизика. 1995. Т. 36. С. 65-70.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Платиновые металлы и их роль в современном обществе (Буслаева Т. М., 1999), Химия
- Где добывают платиновые металлы (Чернышов Н. М., 1998), Науки о Земле [1] [2] Արխիվացված 2012-01-18 Wayback Machine
- Статистические исследования на сайте mineral.ru։ Металлы платиновой группы,
- Металлы платиновой группы, Рынок металлов платиновой группы в 2007 и 2008 гг.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 9, էջ 325)։ 
|