Պավլոդարի մարզային գեղարվեստական թանգարան
Պավլոդարի մարզային գեղարվեստական թանգարան | |
|---|---|
| Տեսակ | պատկերասրահ |
| Երկիր |  Ղազախստան |
| Տեղագրություն | Պավլոդար |
 | |
 | |
Պավլոդարի մարզային գեղարվեստական թանգարան, գեղարվեստական թանգարան Պավլոդարում։ Ստեղծվել է 1964 թվականին Պավլոդարի Գ. Ն. Պոտանինի անվան մարզային պատմության և երկրագիտական թանգարանի գեղարվեստական բաժնի հիման վրա։ Համարվում է Ղազախստանի կերպարվեստի ամենամեծ հավաքածուներից մեկը։
Թանգարանի մասին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնադրվել է 1964 թվականին՝ որպես խորհրդային կերպարվեստի մարզային թանգարան, որին փոխանցվել են մարզային պատմության թանգարանի գեղարվեստական բաժնի ցուցանմուշները[1]։ Նոր թանգարանի հավաքածուի հիմքում ընկած է Ղազախստանի Տ․ Շևչենկոյի անվան պետական գեղարվեստական պատկերասրահից փոխանցված 46 ստեղծագործություններից բաղկացած հավաքածուն և Լենինգրադի նկարիչների ցուցահանդեսի մի մասը, որը անցկացվել էր 1963 թվականին քաղաքի մարզային պատմության երկրագիտական թանգարանում[2]։ Թանգարանի կազմակերպման գործում մեծ դեր էր խաղացել Պավլոդարի նկարիչների և պատմաերկրագիտական մարզային թանգարանի տնօրեն Իվան Վասիլևիչ Լագուտինի (1913-2014) նախաձեռնությունը[3]։
Ֆոնդերի համալրման ժամանակահատվածում թանգարանին է հատկացվել նախկին թիվ 21 քաղաքային դպրոցի տարածքը։ Գեղարվեստական թանգարանին է հատկացվել մեկհարկանի բարաք՝ կարկասային տիպի բակային շինություն կիսավեր վիճակում։ 1965 թվականի ապրիլին թանգարանին է հատկացվել Մայիսի 1-ի փողոցի թիվ 11 տան առաջին հարկում գտնվող տարածքի մի մասը։
1965 թվականին նորաստեղծ թանգարանի հավաքածուն շարունակում է աճել։ Ցելինոգրադի քաղաքային մշակույթի վարչությունը թանգարանին է փոխանցել մոսկվացի նկարիչների 103 գործեր, որոնք ներկայացվել են ՌԽՖՍՀ նկարիչների միության Մոսկվայի մասնաճյուղի կողմից խոպան հողերի յուրացման 10-ամյակի առթիվ կազմակերպված ցուցահանդեսում։ Պավլոդարի նկարիչները թանգարանին են նվիրել իրենց ստեղծագործությունները, թանգարանային ցուցադրանմուշներ են նվիրաբերվել ԽՍՀՄ մշակույթի նախարարության և Պետական Տրետյակովյան պատկերասրահի կողմից, այդ թվում՝ քսաներորդ դարասկզբի Վալենտին Սերովի օֆորտները և Նիկոլայ Կարազինի ջրաներկ աշխատանքները (1860)[4]։
1965 թվականի դեկտեմբերի 18-ին թանգարանը բացվել է այցելուների համար և հավաքածուն ներառել է 369 ցուցանմուշ։ Աստիճանաբար թանգարանում ձևավորվել է արվեստի եզակի հավաքածու՝ առաջինը հանրապետության մարզկենտրոնում[4]։ Թանգարանի առաջին աշխատակիցները մեծ աշխատանք են կատարել դրա ձևավորման, նյութական բազայի ստեղծման և ակտիվ ցուցադրական գործունեության կազմակերպման ուղղությամբ, այդ թվում թանգարանի տնօրեն Վլադիմիր Ալեքսեևիչ Ֆրեյմանը, աշխատակիցներ Քսենիա Իոսիֆովնա Վելիչկոն և Լյուդմիլա Աֆանասևնա Կուզնեցովան։ Անգնահատելի օգնություն է ցուցաբերել Լյուբով Գեորգիևնա Պլախոտնայան, ով այդ տարիներին ղեկավարել է Ղազախստանի Տ. Գ. Շևչենկոյի անվան պետական գեղարվեստական պատկերասրահը[4]։
Մինչև 1992 թվականը այն կոչվել է Պավլոդարի խորհրդային կերպարվեստի մարզային թանգարան։ 1979 թվականին տնօրեն Կ. Ի. Վելիչկոյի օրոք, թանգարանին է հատկացվել Կույբիշևի (այժմ՝ Տորայգիրով) փողոցում գտնվող բնակելի շենքի առաջին հարկի տարածքի մի մասը[4]։
1980-1990-ական թվականներին մշակվել է հավաքածուն համալրելու գիտական հայեցակարգ, ակտիվորեն կատարվել են գիտահետազոտական և ցուցահանդեսային աշխատանքներ։ Այդ տարիների ընթացքում թանգարանում աշխատել են աշխատակիցներ, ովքեր մեծապես նպաստել են դրա զարգացման ուղղությանը՝ Օլգա Պետրովնա Մատվիենկոն, Իրինա Ալեքսեևնա Նիկիֆորովան, Եվգենյա Ստանիսլավովնա Չերնիխը, Ելենա Վիկտորովնա Դուբովայան։ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո թանգարանային ֆոնդի ձևավորման հայեցակարգը փոխել է Ղազախստանի արվեստը և առաջին հերթին, Պավլոդարի գեղարվեստական կյանքի զարգացման պատմությունը դարձել է հավաքածուի համալրման առաջնահերթ ոլորտներ[3][5]։
Ներկայումս թանգարանի հավաքածուն բաղկացած է 6155 ցուցանմուշից, որոնք ընդգրկում են 1920-ականներից մինչև 1980-ական թվականները։ Ղազախստանում արվեստի զարգացման պատմությունն արտացոլող ցուցանմուշներից են՝ 20-րդ դարի սկզբի ղազախ նկարիչ Նիկոլայ Խլուդովի և նրա աշակերտներ Ա. Բորտնիկովի և Ն. Սոլովյովի, Ղազախական կերպարվեստի հիմնադիր Աբիլխան Կաստեևի, ժամանակակից գեղանկարիչներ և գրաֆիկներ Ա. Գալիմբաևի, Գ. Իսմայիլովի, Լ. Լեոնտևի, Ս. Մամբեևի, Կ. Տելժանովի, Ա. Չերկասկու, Ժ. Շարդենովի, Վ․ Էյֆերտի ստեղծագործությունները[6]։
Թանգարանի հավաքածուի հպարտությունն են հայտնի ռուս նկարիչ Վ. Պ. Բատուրինի ստեղծագործությունները, ով 1919-1929 թվականներին բնակվել է Պավլոդարում։ 1920-1930-ական թվականների ռուսական ավանգարդը ներկայացված է Ռ. Ֆալկի, Ա. Կրավչենկոյի, Վ. Լեբեդևի, Ի. Գրաբարի, Ա. Տիշլերի ստեղծագործություններով։ 1950-ականների մոսկովյան ավանգարդը ներկայացված է Ա. Զվերևի, Դ. Պլավինսկու, Բ. Ժուտովսկու, Վ. Վայսբերգի, Լ. Կրոպիվնիցկու, Ա. Խարիտոնովի կտավներում։ 1970-1980-ական թվականների արվեստը ներկայացված է Ն. Նեստերովի, Ա. Սիտնիկովի, Օ. Բուլգակովի, Ի. Կուպրյաշինի, Է. Միտտայի ստեղծագործություններով[6]։
Գրաֆիկայի հավաքածուն ներկայացված է Է. Սիդորկինի, Ա. Գուրևի, Ի. Իսաբաևի ստեղծագործություններով։ Այդ հատվածում առանձնահատուկ տեղ են զբաղեցնում Ս. Կալմիկովի աշխատանքները։ Թանգարանում ներկայացված են նաև 1950-1990-ականների պավլոդարցի գեղանկարիչներ և գրաֆիկներ Ա. Բիբինի, Կ. Բայմուլդինի, Ա. Գուլինի, Պ. Վելիչկոյի, Մ. Կոլմոգորովի, Պ. Լիսենկոյի աշխատանքները[6]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Распоряжение Совета Министров Казахской ССР от 30 июля 1964 за №1385-р; приказ Министерства культуры КазССР № 104 от 29 августа 1964 года.
- ↑ Денисова Н. И. Художественная жизнь Павлодара (1950–1970 гг.) / Н. И. Денисова // Культурное наследие Сибири. 2010. № 11. С. 024-029.
- ↑ 3,0 3,1 Личман Е. Ю. Художественная жизнь Павлодарского региона как объект научного исследования // Теоретические и прикладные аспекты современной науки. 2015. № 7-5. С. 24—27.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Личман Е. Ю. Музеи Павлодара: история и современность // Известия Алтайского государственного университета. 2014. № 2-2(82). С. 172—176.
- ↑ «Шестопалова Г.П. Павлодарский областной художественный музей». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 8-ին.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 «Официальный сайт музея». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 8-ին.