Ոչնչացված մոլորակ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Քարոտ մոլորակի ոչնչացում մյուս աստղի կողմից, գեղարվեստական ներկայացում։

Ոչնչացված մոլորակ (անգլ.՝ Disrupted planet)[1][2], մոլորակ կամ էկզոմոլորակ, որը ոչնչացվել է իր մոտով անցնող աստղից կամ այլ աստղագիտական մարմնից[1][2]։ մոլորակի նման ոչնչացման արդյունքը կարող է լինել մեծ քանակությամբ գազի, փոշու և մոլորակի այլ մնացորդների առաջացումը[3], որոնք կարող են կենտրոնական աստղը շրջապատել աստղային կամ մնացորդային սկավառակով։ Մոլորակի պտտվող բեկորները և մնացորդները կարող են իրենցից կազմել փոշու անկանոն օղակ, որը ստեղծում է կենտրոնական աստղի ակնհայտ պայծառության անկանոն տատանումներ և կարող է հանգեցնել լուսային կորի առկայծման։ Նմանատիպ առկայծում է դիտվում KIC 8462852, Ձկների RZ և WD 1145+017 աստղերի մոտ։ Այսպիսի աստղերը կարող են դրսևորել ավելորդ քանակությամբ ինֆրակարմիր ճառագայթում, որը նաև հաստատում է աստղի մոտ փոշու և մոլորակային մարմնի մնացորդների առկայության վարկածը[3][4][5][6][7]։

Օրինակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոլորակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այսպիսի մոլորակների (կամ նրանց հարակից բեկորների և մնացորդների) օրինակներ, որոնք համարվում են ոչնչացված մարմիններ կամ նման մարմինների մաս, իրենց մեջ ներառում են Օումուամուան և WD 1145+017 b, ինչպես նաև աստերոիդներ, տաք յուպիտերներ, և որոշակի հիպոթետիկ մոլորակներ, օրինակ՝ հինգերորդ մոլորակը, Ֆաետոնը և Թեյան[8][9][10]։

Աստղեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ոչնչացած մոլորակների հետքեր ունեցող աստղերի օրինակներ են EPIC 204278916, KIC 8462852, PDS 110, RZ Рыб, WD 1145+017 և Մեծ արջի 47։

KIC 8462852–ի շուրջ «ոչ ճիշտ փոշու օղակ»–ի գեղարվեստականորեն պատկերումը։

Լուսային կոր KIC 8462852[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

KIC 8462852 աստղը սպեկտրային դասակարգման F հիմնական հաջորդականության դասի աստղ է` ճառագայթման անսովոր փոփոխականությամբ, ներառյալ 22%֊ով լույսի թուլացումը[11]։

Նմանատիպ փոձոխականությունը բացատրելու համար առաջարկվել են մի քանի վարկածներ, սակայն դրանցից ոչ մեկը 2019 թվականի դրությամբ չի կարող բացատրել լուսային կորի բոլոր մանրամասները։ Բացատրություններից մեկը այն է, որ աստղի շուրջ պտտվում է «ոչ ճիշտ փոշու օղակ»[12][13]։

2019 թվականի մարտի 21–ի դրությամբ հայտնի KIC 8462852–ի պայծառության նվազագույնի համակցված գրաֆիկ։
  • Լուսային կորի տվյալները 2009 թվականի դեկտեմբերից 2013 թվականի մայիս года, սկանավորման օրեր 0066 − 1587 (միայն Kepler–ի տվյալները)
    Լուսային կորի տվյալները 2009 թվականի դեկտեմբերից 2013 թվականի մայիս года, սկանավորման օրեր 0066 − 1587 (միայն Kepler–ի տվյալները)
  • 2011 թվականի մարտի 5, 792 օր, նվազագույնի խորությունը՝ 15% (Kepler–ի տվյալներ)
    2011 թվականի մարտի 5, 792 օր, նվազագույնի խորությունը՝ 15% (Kepler–ի տվյալներ)
  • 2013 թվականի փետրվարի 28, 1519 օր, նվազագույնի խորությունը՝ 22% (Kepler–ի տվյալներ)
    2013 թվականի փետրվարի 28, 1519 օր, նվազագույնի խորությունը՝ 22% (Kepler–ի տվյալներ)
  • 2013 թվականի ապրիլի 17, 1568 օր, նվազագույնի խորությունը՝ 8% (Kepler–ի տվյալներ)
    2013 թվականի ապրիլի 17, 1568 օր, նվազագույնի խորությունը՝ 8% (Kepler–ի տվյալներ)
  • Լուսային կորը 1 տարվա ընթացքում՝ 2018 թվականի մայիսի 4 (Հիֆորդ աստղադիտարանի տվյալներ[14][15][16][17])
    Լուսային կորը 1 տարվա ընթացքում՝ 2018 թվականի մայիսի 4 (Հիֆորդ աստղադիտարանի տվյալներ[14][15][16][17])

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Staff (2017 թ․ դեկտեմբերի 22). «Young Star RZ Piscium is 'Eating' Its Own Planets, Astronomers Say». Sci-News.com. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 Fryling, Kevin (2017 թ․ դեկտեմբերի 21). «IU astronomer's analysis helps discover that a star in the constellation Pisces is a 'planet-eater'». Indiana University. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 Punzi, K. M.; Kastner, J. H.; Melis, C.; Zuckerman, B.; Pilachowski, C.; Gingerich, L.; Knapp, T. Is the Young Star RZ Piscium Consuming Its Own (Planetary) Offspring?(անգլ.) // The Astronomical Journal : journal. — IOP Publishing, 2017. — Т. 155. — С. 33. — doi:10.3847/1538-3881/aa9524 — Bibcode: 2018AJ....155...33P — 1712.08962
  4. ↑ Farihi, J.; Jura, M.; Zuckerman, B. Infrared Signatures of Disrupted Minor Planets at White Dwarfs(անգլ.) // The Astrophysical Journal : journal. — IOP Publishing, 2009. — Т. 694. — № 2. — С. 805—819. — doi:10.1088/0004-637X/694/2/805 — Bibcode: 2009ApJ...694..805F — 0901.0973
  5. ↑ Landau, Elizabeth (2017 թ․ հոկտեմբերի 4). «Mysterious Dimming of Tabby's Star May Be Caused by Dust». NASA. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
  6. ↑ Meng, Huan Y.A. Extinction and the Dimming of KIC 8462852(անգլ.) // The Astrophysical Journal : journal. — IOP Publishing, 2017. — Т. 847. — С. 131. — doi:10.3847/1538-4357/aa899c — Bibcode: 2017ApJ...847..131M — 1708.07556 Архивировано из первоисточника 28 Օգոստոսի 2020.
  7. ↑ Tabor, Abby (2017 թ․ հոկտեմբերի 5). «The scientific quest to explain Kepler's most enigmatic find». Phys.org. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
  8. ↑ Ćuk, Matija 1I/ʻOumuamua as a Tidal Disruption Fragment From a Binary Star System(անգլ.) // The Astrophysical Journal : journal. — IOP Publishing, 2017. — Т. 852. — С. L15. — doi:10.3847/2041-8213/aaa3db — Bibcode: 2018ApJ...852L..15C — 1712.01823
  9. ↑ Soter, Steven What is a Planet?(անգլ.) // The Astronomical Journal : journal. — IOP Publishing, 2006. — Т. 132. — № 6. — С. 2513. — doi:10.1086/508861 — Bibcode: 2006AJ....132.2513S — astro-ph/0608359
  10. ↑ Nayakshin, Sergei Hot Super Earths: disrupted young jupiters?(անգլ.) // Monthly Notices of the Royal Astronomical Society : journal. — Oxford University Press, 2011. — Т. 416. — № 4. — С. 2974—2980. — doi:10.1111/j.1365-2966.2011.19246.x — Bibcode: 2011MNRAS.416.2974N — 1103.1846 Архивировано из первоисточника 27 Ապրիլի 2021.
  11. ↑ Boyajian, T. S.; LaCourse, D. M.; Rappaport, S. A.; Fabrycky, D.; Fischer, D. A.; Gandolfi, D.; Kennedy, G. M.; Korhonen, H.; Liu, M. C. Planet Hunters IX. KIC 8462852 – where's the flux?(անգլ.) // Monthly Notices of the Royal Astronomical Society : journal. — Oxford University Press, 2016. — Т. 457. — № 4. — С. 3988—4004. — ISSN 0035-8711. — doi:10.1093/mnras/stw218 — 1509.03622 Архивировано из первоисточника 14 Նոյեմբերի 2018.
  12. ↑ «Mysterious Dimming of Tabby's Star May Be Caused by Dust». NASA/JPL. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  13. ↑ Boyajian, Tabetha S.; Alonso, Roi; Ammerman, Alex; Armstrong, David; Ramos, A. Asensio; Barkaoui, K.; Beatty, Thomas G.; Benkhaldoun, Z.; Benni, Paul The First Post-Kepler Brightness Dips of KIC 8462852(անգլ.) // The Astrophysical Journal : journal. — IOP Publishing, 2018. — Т. 853. — № 1. — С. L8. — ISSN 2041-8213. — doi:10.3847/2041-8213/aaa405 — 1801.00732 Архивировано из первоисточника 23 Հուլիսի 2019.
  14. ↑ Gary, Bruce L. (2017-11-14). «Hereford Arizona Observatory photometry observations of KIC 8462852». BruceGary.net. Արխիվացված օրիգինալից 2018-01-02-ին. Վերցված է 2017-12-24-ին.
  15. ↑ Gary, Bruce L. (2017-10-04). «Hereford Arizona Observatory photometry observations of KIC 8462852 between 2 May and 4 October 2017». BruceGary.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-10-04-ին. Վերցված է 2017-12-23-ին. "Note: g'-band and r'-band dip depths (and shapes) may differ, with g'-band being more sensitive to dust cloud scattering due to its shorter wavelength (0.47 vs. 0.62 micron). For a reasonable particle size distribution (e.g., Hanson, 0.2 micron) the extinction cross section ratio would produce a depth at r'-band that is 0.57 x depth at g'-band. If g'-band depth is 0.3 %, for example, depth at r'-band could be 0.17 %. The "Tabby Team" measurements (Fig. 3) at r'-band are compatible with that small dip depth. Incidentally, none of these shapes resemble exo-comet tail transits (as described by Rappaport et al, 2017 link); so the mystery of what's producing these week-timescale dips continues! Actually, long oval shapes are known to produce V-shaped dips (think of rings with a high inclination)." - bg
  16. ↑ Gary, Bruce L. (2018-01-01). «Hereford Arizona Observatory photometry observations of KIC 8462852 between 2 May and 31 December 2017». BruceGary.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-01-01-ին. Վերցված է 2018-01-01-ին.
  17. ↑ Gary, Bruce L. (2018-05-04). «Hereford Arizona Observatory photometry observations of KIC 8462852 between 2 May 2017 and 4 May 2018». BruceGary.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-05-05-ին. Վերցված է 2018-05-05-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ոչնչացված_մոլորակ&oldid=9512068» էջից