Շան միս
 | |
|---|---|
 | |
| Ենթատեսակ | carnivoran meat? |
 Dog meat Վիքիպահեստում | |
Շան մսի օգտագործում, որոշ մշակույթներ դիտարկում են որպես ավանդական խոհանոցի մի մաս, մինչդեռ որոշ այլ մշակույթներ շան մսի օգտագործումը համարում են անպատշաճ և վիրավորական։ Այսպիսով, շան մսի օգտագործումը որպես «անմաքուր կենդանու» միս արգելված է հուդայականության և իսլամի մեջ[1]։
Ի պատասխան կենդանիների իրավունքների պաշտպանների քննադատության՝ շան մսի սիրահարները պնդում են, որ անասունների և ընտանի կենդանիների տարբերությունը սուբյեկտիվ է, և որ տարբերություն չկա տարբեր կենդանիների մսի օգտագործման մեջ[2][3][4]։
Ըստ երկրների[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուզբեկստանում, չնայած ոչ ամենուր, երբեմն շան միս են ուտում. տեղական հավատալիքները դրան վերագրում են բուժիչ հատկություններ[5][6][7][8]։
Շան միս ուտելը տարածված է Արևելյան Ասիայի մի շարք երկրներում[9]։
Չինաստանում շան միսը կիրառվում է սննդի մեջ մ.թ.ա. 500 թվականից։ Ներկայումս այնտեղ օգտագործվում է տարեկան մոտ 10 միլիոն շան միս, սակայն այս տեսակի միսը սննդակարգի հիմքը չէ. համեմատության համար նշենք, որ ավելի քան 700 միլիոն խոզ և մոտ 50 միլիոն գլուխ խոշոր եղջերավոր անասունների միս է օգտագործվում[10][11]։
Հարավային Կորեայում մսի համար շների սպանդը մտնում է օրինական «գորշ գոտում»[12][13], և նման մսի կանոնավոր օգտագործումը հաժախադեպ է բնակչության միայն որոշակի խմբերի շրջանում[14]։ Շան մսի ազգային պահանջարկը բավարարում է Հարավային Կորեայի ավելի քան 17 հազար արդյունաբերական շների ֆերմաներ։ Ըստ 21-րդ դարի սկզբի տվյալների՝ միջին հաշվով ամբողջ երկրում տարեկան մորթվում է մոտ 2-2,5 միլիոն շուն[10][15]։
Կենդանիների իրավունքների պաշտպանների գնահատականներով՝ Վիետնամում տարեկան սպանվում է մոտ 5 միլիոն շուն․ Երբեմն գողացված շները[16][17] կարող են օգտագործվել մսի համար։ Շան միսը նույնպես անօրինական կերպով Վիետնամ է ներմուծվում հարևան մի քանի երկրներից։ Կամբոջայում պահպանվում է սպառման ցածր մակարդակը[18]։
Ինդոնեզիայում շան միսը սպառում են որոշ ժողովուրդների ներկայացուցիչներ, որոնք չեն պատկանում այս երկրի բնակչության իսլամադավան մեծամասնությանը։ Այն ամենակարևոր դերն է խաղում Հյուսիսային Սումատրայում ապրող քրիստոնյա բատակների խոհանոցում։ Բատատական ամենահայտնի ուտեստներից մեկը՝ սաքսանգը, հաճախ պատրաստվում է շան մսից։ Հին, նույնիսկ նախաքրիստոնեական բատակական հավատալիքների համաձայն, շան միս ուտելը ուժեղացնում է մարդու ոգին, տալիս է նրան քաջություն և քաջություն։
Թայվանում արգելվել է մսի համար շներին սպանել՝ թողնելով միայն մի քանի անօրինական մատակարարներ։ Արգելքը մտցվել է նաև Ֆիլիպիններում, Սինգապուրում և Հոնկոնգում[12]։ 2020 թվականին հայտարարվեց, որ Ուհանի կորոնավիրուսային համաճարակի հետ կապված՝ Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունն արգելել է սննդի նպատակով շների բուծումը[19]։
Կենդանիների պաշտպանությամբ զբաղվող որոշ կազմակերպություններ, ինչպիսիք են «ARME»-ն, «ACPA»-ն և «Soi Dog Foundation»-ը, իրականացնում են «փրկարարական գործողություններ» վիճակախաղերի տեսքով. նրանք ամեն տարի հարյուրավոր շներ են գնում Հարավարևելյան Ասիայի երկրներից և դրանք ուղարկում Միացյալ Նահանգներ և այլ երկրներ, որտեղ նրանց հանձնում են իրենց նոր տերերին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Translation of Sahih Muslim, Book 21: The Book of Games and the Animals which May be Slaughtered and the Animals that Are to be Eaten». USC-MSA Compendium of Muslim Texts. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 27-ին. Chapter 3: It is unlawful to eat fanged beasts of prey and birds with talons
- ↑ William Saletan (2002 թ․ հունվարի 16). «Wok The Dog -- What's wrong with eating man's best friend?». slate.com. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2007 թ․ հուլիսի 23-ին.
- ↑ Ahmed Zihni. «Dog Meat Dilemma». sunysb.edu. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 11-ին.
- ↑ John Feffer (2002 թ․ հունիսի 2). «The Politics of Dog - When globalization and culinary practice clash». Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 11-ին.
- ↑ «Uzbekistan news report on dog restaurants». Uznews.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 16-ին.
- ↑ http://www.1stweb.cz. «Meat is Medicine - Transitions Online». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 21-ին.
{{cite web}}: External link in|last= - ↑ «Letter From Uzbekistan». 2001 թ․ նոյեմբերի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 21-ին.
- ↑ «Dog meat is believed to be a TB medicine in Andizhan». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 21-ին.
- ↑ «The countries where people still eat cats and dogs for dinner» (անգլերեն). BBC News UK. 2017 թ․ ապրիլի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ 10,0 10,1 «A brief list of countries which eat dog meat the most | indy100». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ «The day my dog was cooked for dinner — BBC New». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ 12,0 12,1 Claire Czajkowski, DOG MEAT TRADE IN SOUTH KOREA: A REPORT ON THE CURRENT STATE OF THE TRADE AND EFFORTS TO ELIMINATE IT Արխիվացված 2017-12-01 Wayback Machine / ANIMAL LAW [Vol. 21:29 2014] 29-64
- ↑ Rakhyun E. Kim, DOG MEAT IN KOREA: A SOCIO-LEGAL CHALLENGE Արխիվացված 2016-05-09 Wayback Machine / Animal L. 14 (2007): 201.
- ↑ «Do Koreans Really Eat Dog?». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
- ↑ «Hell of South Korean dog meat farms exposed — as caged, starved and frightened dogs await death — Mirror Online». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
- ↑ «Over 5 million dogs killed annually for meat in Vietnam: canine alliance — Tuoi Tre News». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ «How eating dog became big business in Vietnam | World news | The Guardian». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ «Inside a Cambodian Restaurant Specializing in Dog Meat — VICE». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ Эксперт. — 2020. — № 15 — 16. — С. 5.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- An Animals Asia investigation Report No.1, Lies, illegality and stolen lives: a true crime story, June 2015(անգլ.) (о ситуации в Китае)
- Anthony L. Podberscek (Cambridge), Good to Pet and Eat: The Keeping and Consuming of Dogs and Cats in South Korea / Journal of Social Issues, Vol. 65, No. 3, 2009, pp. 615–632(անգլ.) (о ситуации в Корее)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շան միս» հոդվածին։ |