Նորարարությունների կառավարում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Նորարարությունների կառավարում, ինովացիոն պրոցեսների կառավարման և փոփոխությունների կառավարման համադրություն։ Այն վերաբերում է արտադրանքին, բիզնես գործընթացներին, մարքեթինգին և կազմակերպչական նորարարությանը։ Նորարարության կառավարումը ISO 56000 (նախկինում 50500)[1] շարքի ստանդարտների առարկան է, որը մշակվում է ISO TC 279-ի կողմից։

Նորարարության կառավարումը ներառում է մի շարք գործիքներ, որոնք թույլ են տալիս ղեկավարներին և աշխատողներին կամ օգտատերերին համագործակցել գործընթացների և նպատակների նույն ընդհանուր պատկերացումներով։ Նորարարությունների կառավարումը թույլ է տալիս կազմակերպությանը արձագանքել արտաքին կամ ներքին հնարավորություններին և օգտագործել իր ստեղծագործական ունակությունները՝ ներկայացնելու նոր գաղափարներ, գործընթացներ կամ արտադրանքեր[2]։ Այն չի ենթարկվում ուսումնասիրության և զարգացման, այն ներգրավում է յուրաքանչյուր ոլորտի աշխատողների կամ օգտատերերի՝ ստեղծագործական ներդրում ունենալով կազմակերպության արտադրանքի կամ ծառայության զարգացման և շուկայավարման գործում։

Օգտագործելով նորարարության կառավարման գործիքներ՝ ղեկավարությունը կարող է գործարկել և կիրառել աշխատուժի ստեղծագործական կարողություններ՝ կազմակերպության շարունակական զարգացման համար[3]։ Սովորաբար գործիքները ներառում են մտագրոհ, նախատիպավորում (անգլ․՝ prototyping), արտադրանքի կյանքի ցիկլի կառավարում, գաղափարի կառավարում, դիզայն մտածողություն, գյուտարար խնդիրների լուծման տեսություն, Phase-gate model, նախագծերի կառավարում, արտադրանքի ուղու պլանավորում և պորտֆելի կառավարում[4]։ Գործընթացը կարող է դիտվել որպես կազմակերպության, տեխնոլոգիայի և շուկայի էվոլյուցիոն ինտեգրում՝ կրկնելով գործողությունների շարք՝ որոնել, ընտրել, իրականացնել և գրավել[5]։

Ապրանքների կամ ծառայությունների կյանքի ցիկլը կրճատվում է մրցակցության աճի և ավելի արագ շուկա դուրս գալու պատճառով, ինչը ստիպում է կազմակերպություններին կրճատել շուկա դուրս գալու իրենց ժամանակը։ Հետևաբար նորարարության ղեկավարները պետք է կրճատեն զարգացման ժամանակը՝ առանց որակի կորստի կամ շուկայի կարիքների բավարարման[6]։

Նորարարության կառավարում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նորարարության կառավարումը (անգլ․՝ Innovation management) հիմնված է 1930-ականների ավստրիացի տնտեսագետ Ջոզեֆ Շումպետերի կողմից առաջ քաշված որոշ գաղափարների վրա, ով նորարարությունը նշել է որպես տնտեսական աճի կարևոր գործոն[7]։ Նրա «Կապիտալիզմ, սոցիալիզմ և դեմոկրատիա» գիրքն առաջին անգամ լիովին զարգացրել է «ստեղծագործական ոչնչացման» հայեցակարգը։

Նորարարության կառավարումն օգնում է կազմակերպությանն ընդունել հնարավորությունն ու օգտագործել այն նոր գաղափարներ, գործընթացներ կամ ապրանքներ ստեղծելու և ներմուծելու համար[2]։ Ստեղծարարությունը նորարարության կառավարման հիմքն է. վերջնական նպատակը ծառայությունների կամ բիզնես գործընթացի փոփոխությունն է։ Նորարար գաղափարները երկու հաջորդական քայլերի արդյունք են՝ ընդօրինակում և գյուտ[8]։

Նորարարական գործընթացները զարգացման միջոցով կարող են կա՛մ առաջ մղվել, կա՛մ հետ քաշվել։ Առաջ մղվող գործընթացը հիմնված է գոյություն ունեցող կամ նոր հայտնաբերված տեխնոլոգիայի վրա, որը հասանելի է կազմակերպությանը։ Նպատակը արդեն գոյություն ունեցող տեխնոլոգիայի համար շահավետ հավելվածներ գտնելն է։ Հետ քաշվող գործընթացը, ընդհակառակը, հիմնված է այն ոլորտների որոնման վրա, որտեղ հաճախորդների կարիքները չեն բավարարվում, հիմնված են այդ կարիքների համար լուծումներ գտնելու վրա[6]։ Ցանկացած մեթոդով հաջողության հասնելու համար անհրաժեշտ է հասկանալ ինչպես շուկան, այնպես էլ խնդիրները։ Ստեղծելով բազմաֆունկցիոնալ զարգացման թիմեր, որոնք պարունակում են ինչպես աշխատողներ, օգտատերեր և շուկայավարներ՝ երկու խնդիրներն էլ կարող են լուծվել[9]։

Նորարարությունը, թեև բավարար չէ, բայց անհրաժեշտ նախապայման է ձեռնարկությունների շարունակական գոյատևման և զարգացման համար[10]։ Բիզնեսի նորարարության ամենաուղիղ ճանապարհը տեխնոլոգիական նորարարության, խանգարող նորարարության կամ սոցիալական նորարարության միջոցով է։ Նորարարության կառավարումը էական դեր է խաղում տեխնոլոգիական և ինստիտուցիոնալ նորարարությունների խթանման գործում։

Կազմակերպության ներսում նորարարությունների կառավարման նպատակը նորարարությունը խրախուսելու համար հարմար միջավայրի ստեղծումն է[11]։ Հարմարավետ միջավայրը կարող է օգնել կազմակերպությանը ստանալ ավելի համագործակցային նախագծեր, նույնիսկ «բիզնես ձեռնարկությունների համար թռիչքային հարթակ»[11]:57։ Բարձրագույն ղեկավարության աջակցությունը վճռորոշ է հաջող նորարարության համար. հստակ ուղղությունը, հաստատումը և աջակցությունը էական նշանակություն ունեն նորարարության համար[12]։

Համալիր նորարարությունների կառավարում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նորարարությունը հաճախ տեխնոլոգիական փոփոխություն է, որը գերազանցում է նախորդ փորձին։ Նորարարություններն առաջնորդելու կամ դրանք պահպանելու համար ղեկավարները պետք է մեծապես կենտրոնանան ինովացիոն ցանցի վրա, որը պահանջում է նորարարության բարդության խոր պատկերացում։ Համագործակցությունը նորարարության կարևոր աղբյուր է։ Նորարարություններն ավելի ու ավելի են շուկա հանվում կազմակերպությունների ցանցերի կողմից, որոնք ընտրվում են ըստ իրենց համեմատական առավելությունների և գործում են համակարգված։

Երբ տեխնոլոգիան անցնում է փոխակերպման մեծ փուլով և տալիս է հաջող նորարարություն, այն դառնում է ուսուցման հիանալի փորձ ոչ միայն մայր արդյունաբերության, այլ նաև այլ ոլորտների համար։ Խոշոր նորամուծությունները, ընդհանուր առմամբ, տեխնոլոգիական ոլորտների միջև միջառարկայական և միգիտակարգային ցանցերի արդյունքն են՝ անուղղակի և բացահայտ գիտելիքների համակցությամբ։ Ցանցային կապը պահանջվում է, բայց ցանցային ինտեգրումը բարդ նորարարության հաջողության գրավականն է։ Սոցիալական տնտեսական գոտիները, տեխնոլոգիական միջանցքները, ազատ առևտրի համաձայնագրերը և տեխնոլոգիական կլաստերները կազմակերպչական ցանցերի և բազմաֆունկցիոնալ նորամուծությունները խրախուսելու ուղիներից են։

Նորարարության կառավարման գործիքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անտոնիո Իդալգոն և Խոսե Ալբորն առաջարկել են տիպաբանությունների օգտագործումը՝ որպես նորարարության կառավարման գործիք[13]։ Եվրոպական մակարդակով անցկացված ուսումնասիրությունն օգտագործել է 10 տիպաբանություն նորարարությունների կառավարման գործիքների համար։ Այս տիպաբանությունները հայտնաբերվել են՝ դիտարկելով 32 բնութագրեր[14], որոնք դասակարգում են նորարարության կառավարման գործիքները։ Իդալգոն և Ալբորսը կարողացել են նեղացնել ցուցակը մինչև 8 չափանիշ (գիտելիքների կողմնորոշում, ռազմավարական ազդեցություն, մատչելիության աստիճան, փաստաթղթերի մակարդակ, գործնական օգտակարություն, տեղեկատվության կառավարման տիպաբանության տարիք, իրականացման համար անհրաժեշտ ռեսուրսներ, չափելիություն), որոնք գիտելիքների վրա հիմնված տնտեսության մեջ (գիտելիքների կառավարման տնտեսություն) չափազանց կարևոր են տեղեկատվության կառավարման տիպոլոգիների (ՏԿՏ) համար։ Տիպաբանությունների օգտագործման առավելությունը նոր մեթոդների ինտեգրման հեշտությունն է և գործիքների ավելի լայն շրջանակի առկայությունը։

Տեղեկատվության կառավարման տիպոլոգիաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՏԿՏ տիպոլոգիաներ Մեթոդոլոգիաներ և գործիքներ
Գիտելիքի կառավարման գործիքներ գիտելիքների աուդիտ, գիտելիքների քարտեզագրում, փաստաթղթաշրջանառության կառավարում, մտավոր սեփականության իրավունքների կառավարում
Շուկայի վերլուծության մեթոդներ տեխնոլոգիական դիտում/որոնում, արտոնագրերի վերլուծություն, բիզնես ինտելեկտ, հաճախորդների հետ հարաբերությունների կառավարում, գեոմարքեթինգ
Համագործակցային և ցանցային գործիքներ համագործակցային ծրագրեր, թիմի կառուցում, մատակարարման շղթայի կառավարում, արդյունաբերական կլաստերացում, ճկուն (անգլ․՝ Agile)
Մարդկային ռեսուրսների կառավարման տեխնիկաներ հեռավար աշխատանք, առցանց հավաքագրում, կրթական տեխնոլոգիա, իրավասությունների կառավարում, հարթ կազմակերպում
Ինտերֆեյսի կառավարման մոտեցումներ հետազոտություն և զարգացում - մարքեթինգային ինտերֆեյսի կառավարում, համաժամանակյա ճարտարագիտություն
Ստեղծագործական կառավարման տեխնիկաներ մտագրոհ, կողային մտածողություն, գյուտարարական խնդիրների լուծման տեսություն, SCAMPER մեթոդ, մտքի քարտեզագրում
Գործընթացի բարելավման տեխնիկա չափորոշիչ, գործահոսք, բիզնես գործընթացների վերակառուցում, ճիշտ ժամանակին արտադրություն
Նորարարական նախագծերի կառավարման տեխնիկաներ նախագծերի կառավարում, նախագծերի գնահատում, նախագծերի պորտֆելի կառավարում
Դիզայնի և արտադրանքի զարգացման կառավարման գործիքներ ավտոմատացված նախագծում, արագ նախատիպավորում, օգտագործելիության մոտեցումներ, որակական գործառույթների ներդրում, արժեքի վերլուծություն
Բիզնեսի ստեղծման գործիքներ բիզնես մոդելավորում, բիզնես պլան, հետազոտությունից անցում դեպի շուկա

Գործիքների ընտրության չափանիշներ - ՏԿՏ-ներ, որոնք բավականաչափ մշակված և ստանդարտացված են, նպատակ ունեն բարելավելու ընկերությունների մրցունակությունը՝ կենտրոնանալով գիտելիքի վրա և ազատորեն հասանելի են շուկայում, ինչպես նաև ենթակա չեն որևէ հեղինակային իրավունքի կամ լիցենզայի[14]։

Տնտեսագիտական տեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տնտեսագիտական տեսության մեջ նորարարության կառավարումն ուսումնասիրել են Ֆիլիպ Ագյոնը և Ժան Տիրոլը (1994)[15][16]։ Նրանց աշխատանքը հիմնված է Գրոսման-Հարթ-Մուրի սեփականության իրավունքի մոտեցման՝ ընկերության տեսության վրա։ Համաձայն այս տեսության՝ սեփականության իրավունքի օպտիմալ բաշխումն օգնում է մեղմել պահման խնդիրը (թերներդրումների խնդիր, որն առաջանում է, երբ ներդրումները պայմանագրային չեն)։ Օլիվեր Հարթի և նրա համահեղինակների աշխատանքում կողմերը համաձայնում են սեփականության կառուցվածքի շուրջ, որը առավելագույնի է հասցնում կողմերի ակնկալվող ընդհանուր մնացորդը (որը նրանք կարող են բաժանել համապատասխան նախնական տրանսֆերտների միջոցով՝ ըստ իրենց նախկին սակարկությունների ուժի)։ Ի հակադրություն, Ագյոնը և Տիրոլը պնդում են, որ հետազոտական միավորի և հաճախորդի միջև հարաբերություններում կողմերը կարող են չհամաձայնվել սեփականության օպտիմալ կառուցվածքի շուրջ, քանի որ հետազոտական բաժինները հաճախ ունեն սահմանափակ ռեսուրսներ և հետևաբար չեն կարող կատարել նախնական վճարումներ հաճախորդներին։ Մոդելը հայտնի է նաև որպես «Հետազոտության և զարգացման խաղ» (Տիրոլ, 1999)[17]։ Փորձարարական տնտեսագիտության մեթոդների օգտագործմամբ լաբորատոր ուսումնասիրությունները գտել են այս տեսության հաստատումը[18]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ de Casanove Alice (ISO TC 279 chairwoman); Morel Laure (2017). «ISO 50500 series innovation management: overview and potential usages in organizations». ISPIM.{{cite news}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  2. ↑ 2,0 2,1 Kelly, P.; Kranzburg M. (1978). Technological Innovation: A Critical Review of Current Knowledge. San Francisco: San Francisco Press.
  3. ↑ Clark, Charles H. (1980). Idea Management: How to Motivate Creativity and Innovation. New York: AMACOM.
  4. ↑ Aas, Tor Helge; Breunig, Karl Joachim; Hydle, Katja (2017). «Exploring new service portfolio management». International Journal of Innovation Management. 21 (6). doi:10.1142/S136391961750044X. hdl:10642/5061.
  5. ↑ Tidd, Joe; Bessant, John (2009). Managing Innovation: Integrating Technological, Market and Organizational Change 4e - first ed. with Keith Pavitt. Chichester: Wiley.
  6. ↑ 6,0 6,1 Trott, Paul (2005). Innovation Management and New Product Development. Prentice Hall. ISBN 0273686437.
  7. ↑ «Innovation and Schumpeter's Theories». innovationzen.com. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 18-ին.
  8. ↑ Godin, Benoît (2008). «Innovation: the History of a Category». Project on the Intellectual History of Innovation.
  9. ↑ Boutellier, Roman; Gassmann, Oliver; von Zedtwitz, Maximilian (2000). Managing Global Innovation. Berlin: Springer. էջեր 30. ISBN 3-540-66832-2.
  10. ↑ «Innovation on the Fly». Harvard Business Review. 2014 թ․ դեկտեմբերի 1. ISSN 0017-8012. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 13-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 Rickne, Annika; Laestadius, Staffan; Etzkowitz, Henry (2012). Innovation Governance in an Open Economy: Shaping Regional Nodes in a Globalized World. United States and Canada: Routledge.
  12. ↑ Wong, Stanley Kam Sing (2012). «The role of management involvement in innovation». Management Decision. 51 (4): 709–729. doi:10.1108/00251741311326527.
  13. ↑ Hidalgo A.; Albors J. (2008). «Innovation management techniques and tools: a review from theory and practice». R&D Management.
  14. ↑ 14,0 14,1 European Commission (2004). Innovation Management and the knowledge-driven economy (PDF). Luxembourg: Directorate-general for Enterprise.
  15. ↑ Aghion, P.; Tirole, J. (1994). «The Management of Innovation». The Quarterly Journal of Economics (անգլերեն). 109 (4): 1185–1209. doi:10.2307/2118360. ISSN 0033-5533. JSTOR 2118360.
  16. ↑ Aghion, Philippe; Tirole, Jean (1994). «Opening the black box of innovation». European Economic Review. 38 (3–4): 701–710. doi:10.1016/0014-2921(94)90105-8.
  17. ↑ Tirole, Jean (1999). «Incomplete Contracts: Where do We Stand?». Econometrica (անգլերեն). 67 (4): 741–781. CiteSeerX 10.1.1.465.9450. doi:10.1111/1468-0262.00052. ISSN 1468-0262.
  18. ↑ Kusterer, David J.; Schmitz, Patrick W. (2017). «The management of innovation: Experimental evidence». Games and Economic Behavior. 104: 706–725. doi:10.1016/j.geb.2017.06.011.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Edward Huizenga (University of Amsterdam, the Netherlands & Benthurst & Co, The Netherlands) (2014). The Knowledge Enterprise Innovation Lessons from Industry Leaders (2nd Edition) Available at: http://www.worldscientific.com/worldscibooks/10.1142/p964
  • Edison, H., Ali, N.B., & Torkar, R. (2013). Towards innovation measurement in the software industry. Journal of Systems and Software 86(5), 1390-1407. Available at: http://www.torkar.se/resources/jss-edisonNT13.pdf Արխիվացված 2017-10-18 Wayback Machine
  • Abrahamson, E. (1996). Management fashion: Academy of Management Review, 21: 254–285.
  • Amabile, T. (1996). Creativity in context. New York: Westview Press
  • Burgelman, R. A. (1991). Intraorganizational ecology of strategy making and organizational adaptation: Theory and field research. Organization Science, 2: 239–262.
  • Brown K. and Stephen P. Osborne (2005) MANAGING CHANGE AND INNOVATION IN PUBLIC SERVICE ORGANIZATIONS. New York: Routledge. P6.
  • Brown, Terrence and Ulijn, Johannes. 2004. Innovation, entrepreneurship and culture: the interaction between technology, progress and economic growth. Cheltenham: Edward Elgar.
  • Cappellin R. and Wink R. (2009) International Knowledge and Innovation Networks Knowledge Creation and Innovation in Medium-technology Clusters. UK: Edward Elgar Publishing Limited.
  • Chen J. and Qingrui Xu. (2012) Leverage Innovation Capability Application of Total Innovation Management in China's SME's Study. Singapore: ZHEJIANG UNIVERSITY PRESS. P35.
  • Damanpour, F. (1996), “Organizational complexity and innovation: developing and testing multiple contingency models”, Management Science, Vol. 42 No. 5, pp. 693–716.
  • Damanpour, F., & Aravind, D. (2012). Managerial innovation: Conceptions, processes, and antecedents. Management and Organization Review, 8(2), 423-454.
  • Damanpour, F. (2014). Footnotes to research on management innovation. Organization Studies, 35(9), 1265-1285.
  • Eveleens, C. (2010). Innovation management; a literature review of innovation process models and their implications. Working Paper HAN University of Applied Sciences.
  • Freeman, C. (1995), The national system of innovation in historical perspective. Cambridge Journal of Economics, 19(1) : 5 -24．
  • Fonseca, Jose. 2003. Complexity and innovation in organizations. New York: Routledge.
  • Fuglsang, Lars. 2008. Innovation and the creative process: towards innovation with care. Cheltenham: Edward Elgar.
  • Griffin, Ricky. 2011. Fundamentals of management. New York: Cengage Learning.
  • Jason, F. 2013. Our 'Kodak moments' – and creativity – are gone. The Guardian. 23 August 2013. Accessed 26 April 2014.
  • Kelly, P. and Kranzburg M. (1978). Technological Innovation: A Critical Review of Current Knowledge. San Francisco: San Francisco Press.
  • Levine, Arthur. 1980. Why innovation fails. Albany: State University of New York Press.
  • Maier, D., Sven-Joachim, I., Fortmuller, A., Maier, A. (2017) - Development and operationalization of a model of innovation management system as part of an integrated quality-environment-safety system, Amfiteatru Economic, Volume: 19 Issue: 44 Pages: 302-314
  • Maier D, Verjel, A, Bercovici A, Maier A, (2017) - Innovation Management System - a Necessity for Business Performance, Proceedings of 29th International-Business-Information-Management-Association Conference, Vienna, Austria, May 3–04, 2017
  • Malerba F. (2008). Innovation Networks in Industries. UK: Edward Elgar Publishing Limited.
  • Mr. Donal O’Connell (2011). Harvesting External Innovation: Managing External Relationships and Intellectual Property. England/USA: Gower Publishing Limited/Gower Publishing Company .
  • Oslo Manual (2005) - 92-64-01308-3 – © OECD/EUROPEAN COMMUNITIES 2005
  • Paul, B. 2007. Entrepreneurship and Innovation Opportunity, Innovation and Entrepreneurship. In: Paul, B. (eds). Entrepreneurship and Small Business, New York: Palgrave Macmillan. p. 55-76.
  • Rothwell, R., (1994) Towards the Fifth-generation Innovation Process, International Marketing Review, Vol. 11 No. 1, 1994, pp. 7–31
  • Siltala, R., Taatila, V. & Alajääski, J. (2014). Finnish teachers' views on innovative teaching. In Virkajärvi, M. (eds.) 2014. Työn tulevaisuus. University of Tampere. Tampere, Finland, 280-297.
  • Silverstein D. (2008) Insourcing Innovation How to Achieve Competitive Excellence Using TRIZ. US: Auerbach Publications.
  • Schumpeter, J. A. (1934), The Theory of Economic Development: An Inquiry into Profits, Capital, Credit, Interest and the Business Cycle, Harvard University Press, Cambridge, MA.
  • Shavinina, Larisa. 2003. The international handbook on innovation. Oxford: Pergamon.
  • Thompson, V.A. (1965), “Bureaucracy and innovation”, Administrative Science Quarterly, Vol. 10, pp. 1–20.
  • Verloop J. (2004). Insight in Innovation: Managing Innovation by Understanding the Laws of Innovation. Netherlands: Elsevier B.V.
  • Wagner, Stephen. 2008. Managing innovation: the new competitive edge for logistics service-providers. Vienna: Haupt.
  • Wherrett, R. (2018). 101 Executive Uses for a Square Camel: and other lightbulb moments in problem solving - 978-0-9561305-2-5. Glasgow: Reroq Publishing
  • Zbaracki, M. J. (1998). The rhetoric and reality of total quality management. Administrative Science Quarterly, 43: 602–638.
  • van Zyl, Jay. (2011). Built to Thrive: using innovation to make your mark in a connected world. San Francisco.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նորարարությունների_կառավարում&oldid=9483866» էջից