Նիկոլյա Ապպեր
| Նիկոլյա Ապպեր ֆր.՝ Nicolas Appert | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | նոյեմբերի 17, 1749 |
| Ծննդավայր | Շալոն ան Շամպայն |
| Մահացել է | հունիսի 1, 1841[1][2] (91 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Մասսի |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Ֆրանսիա |
| Մասնագիտություն | confectioner, գյուտարար, ճարտարագետ և գործարար |
| Ամուսին | Elisabeth Benoist? |
Ստորագրություն | |
 Nicolas Appert Վիքիպահեստում | |
Նիկոլյա Ֆրանսուա[3] Ապպեր (ֆր.՝ Nicolas Appert, նոյեմբերի 17, 1749, Շալոն ան Շամպայն - հունիսի 1, 1841[1][2], Մասսի), ֆրանսիացի պահածոների գյուտարար։
Ապպերի գյուտը փոխարինելու է եկել այդ տարիներին սովորական դարձած մթերքի պահպանման միջոցներին՝ ապխտելուն և աղելուն։ 2009 թվականին լրացել է այդ գյուտի 200 տարին, քանի որ հենց 1809 թվականին Ապպերը՝ մի քանի փորձ կատարելուց հետո, նամակ է հղել Ֆրանսիայի ներքին գործերի նախարարին, ըստ որի՝ առաջարկել է նոր միջոց՝ պահածոյացում։ 1810 թվականին Նիկոլյա Ապպերը գյուտի համար հատուկ մրցանակ է ստացել անձամբ Նապոլեոն Բոնապարտից[4]։
Ապպերական պահածոներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
19-րդ դարի վերջերից մինչև 20-րդ դարի սկիզբը «Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարանը» այսպես է նկարագրել Նիկոլյա Ֆրանսուա Ապպերի գյուտը․
«Միսը և բուսական պաշարները պահպանելու համար Ապպերը խորհուրդ է տալիս դրանք եփած վիճակում դնել սպիտակ թիթեղյա ամանների մեջ, հերմետիկ փակել և եռացնել աղի ջրում 1/2-4 ժամ՝ կախված ծավալից։ Ապա պետք է մի փոքր տաքացնել 100° C ջերմաստիճանում և այդպես պահպանել։ Այս մեթոդը Ֆրանսուա Ապպերը հայտնաբերել է 1804 թվականին, իսկ 1809 թվականին այն ներկայացրել է հասարակությանը՝ Փարիզի Արվեստի խրախուսման համայնքին, որտեղ մեթոդն ուսումնասիրել է հատուկ հանձնաժողովը։ Կատարված փորձերն ապացուցել են, որ 8 ամիս լավ պահպանվել են լցոնած միսը, ամուր արգանակը, կաթը, կանաչ ոլոռը, լոբին, կեռասն ու ծիրանը։ Ֆրանսիայի կառավարությունը գյուտարարին որպես պարգև տվել է 12000 ֆրանկ՝ պայմանով, որ նա մանրամասն մշակի և տպագրի իր մեթոդը։ 1810 թվականին լույս է տեսել «L’art de conserver toutes les substances animales et végétales» հրատարակությունը։ Շատերը փորձել են փոքր-ինչ փոխել Ապպերի մեթոդը, որոնց թվում էր նաև Ջոնեսը, որը թիթեղների մեջ դրել էր մետաղական խողովակներ և դրանք միացրել անօդ տարածությանը։ Այդտեղ օդը դուրս էր գալիս թիթեղներից, իսկ խողովակները սկսում էին եռալ։ Այս մեթոդի առավելությունն այն է, որ հնարավոր է ավելի քիչ եփել միսը, ինչը ավելի համեղ է դարձնում այն, բայց ավելի քիչ եռալով՝ պահածոյացված սնունդը ավելի վատ է պահպանվում, և, հետևաբար, Ջոնեսի մեթոդի օգուտը շատ կասկածելի է թվացել։ Հետագա փորձերը ցույց են տվել Ապպերի պահածոների առավելությունները, որոնք շատ էին տարածվել ծովային ճանապարհորդություններում և նույնիսկ այն տնային տնտեսություններում, որտեղ հատկապես շատ են օգտագործում պահածոյացված միս։ Մինչ այդ մտածում էին, որ օդում ցրված թթվածինը փչացում է պահածոները, իսկ օրգանական նյութի երկարատև եռացումը և ազդեցությունը նրան դարձնում են ածխաթթու․ դա սխալ պատկերացում էր։ Երկար եռացումը անհրաժեշտ է բակտերիաների ոչնչացման համար, և ինչքան մեծ է պահպանվող նյութի զանգվածը, այնքան ավելի երկար դրանք պետք է եռացնել»[5]։
Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այն քաղաքում, որտեղ մահացել է գյուտարարը, տեղադրվել է նրա բրոնզե կիսանդրին[6]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Base biographique (ֆր.)
- ↑ «Аппер Франсуа». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ Семен Мирский Многоуважаемые консервы // Радио Свобода. — Париж: Svoboda News, 14 мая 2009. Архивировано из первоисточника 10 Նոյեմբերի 2009.
- ↑ «Апперовы консервы». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ Sculpture bronze par Richard Bruyère 1999, à Massy.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկոլյա Ապպեր» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
