Յանիս Պորուկ

Յանիս Պորուկ
Ծնվել է	հոկտեմբերի 13, 1871
Ծննդավայր	Druviena Parish, Գուլբենեի շրջան, Լատվիա
Վախճանվել է	հունիսի 25, 1911 (39 տարեկան)
Վախճանի վայր	Տարտու, Լիֆլանդիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Գերեզման	Անտառային գերեզմանատուն
Մասնագիտություն	գրող, բանաստեղծ և լրագրող
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Կրթություն	Polytechnikum Riga? (1892) և Ռիգայի պոլիտեխնիկ համալսարան (1905)
Ժանրեր	պոեզիա
Գրական ուղղություններ	սիմվոլիզմ
	Jānis Poruks Վիքիպահեստում

Յանիս Եկաբի Պորուկ (Պորուկս, լատիշ․՝ Jānis Poruks, հոկտեմբերի 13, 1871(1871-10-13)^[1]^[2], Druviena Parish, Գուլբենեի շրջան, Լատվիա^[3] - հունիսի 25, 1911(1911-06-25)^[3]^[1]^[2], Տարտու, Լիֆլանդիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[3]), լատվիացի բանաստեղծ, արձակագիր, լրագրող։

Կենսագրություն

Յանիս Պորուկը ծնվել է 1871 թվականի հոկտեմբերի 1-ին (հոկտեմբերի 13) գյուղացու ընտանիքում։ Ավարտել է Դրեզդենի կոնսերվատորիան ու Ռիգայի տեխնիկական համալսարանը (1892)։ 1888 թվականին հրատարակել է իր առաջին պատմվածքը՝ «Purvaiņos»։

Տարվել է Ֆրիդրիխ Նիցշեի փիլիսոփայությամբ և գրել է «Ապագայի կրոնը» աշխատությունը։

Լատվիա վերադառնալուց հետո Ռիգայի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում ուսումնասիրել է քիմիա (1897—1899) ու կոմերցիա (1901—1905)։ Ամուսնացել է 1902 թվականին։

Գրական գործունեությամբ զբաղվել է 1895‒1905 թվականներին։ Նրա ստեղծագործությունների թեմատիկան կապված է քնարերգության հետ։ Յանիս Պորուկի շատ բանաստեղծություններ դարձել են լատվիական ռոմանտիկական քնարերգության դասական նմուշներ։ Լատվիացի հայտնի կոմպոզիտորներ Ալֆրեդ Կալնինշը, Էմիլս Դարզինիշը, Էմիլիս Մելնհայլիսը երաժշտություն են գրել Պորուկի բանաստեղծությունների համար^[4]։

Յանիս Պորուկն ունեցել է հոգեկան խանգարումներ և 1905 թվականից բուժվել է Ռիգայում ու Տարտուում, այդ թվում հայտնի հոգեբույժ Վլադիմիր Չիժի մոտ։ Մահացել է Յուրևի՝ հոգեկան հիվանդների համար նախատեսված բուժարանում։ 1924 թվականին նրա աճյունը վերաթաղվել է Ռիգայի Անտառային գերեզմանատանը։ Բանաստեղծի շիրմաքարը պատրաստել է Թեոդոր Զալկալնսը (1930)։

Ստեղծագործություններ

«Հավերժական շարժիչ» (1894)
«Մարգարիտ որոնողները» (1895)
«Բարեմիտ մարդիկ» (1896)
«Սպիտակ ծածկոցներ» (1908)
«Кукажиня» (1899)
«Թե ինչպես Ռուցնիսը դարձավ Ռուցե» (1898)
«Աղքատները տոնավաճառում» (1901)
«Ճեղքվածք տոհմում» (1905)
«Մարտ Կնիպսկիի մոտ» (1898)

Գրականություն

I. Kopoti raksti, 5 sehj., Riga (Salks), 1905—1908; ibid., 4 sehj., Riga, (Golt), 1912—1914.
Антология латышской поэзии, т. 1, М.‒Л., 1959
История латышской литературы, т. 1, Рига, 1971; Latviešu literaturas vesture, sej. 3, Riga, 1956; Latviešu literaturas darbinieki, Riga, 1965.
Maldonis V. Poruka ētikas problēmi. R., 1923; Mauriņa Z. Jānis Poruks un romantisms. R. 1929; Egle R. Poruku Jānis. R., 1930; Lapiņš J. Jānis Poruks. R., 1935; Dāle P. Gara problēmas. R., 1936; Apalups A. Jāņa Poruka smiekli
Rakstniecības un mākslas gadagrāmata 1942. gadam. R., 1942; Poruka E. Atmiņas par Jāni Poruku *Latvju Mēnešr., 1943, 3-4; Ancītis V. Jānis Poruks
Poruks J. Raksti. R., 1971. 1. sēj.; Egle K. Jānis Poruks։ Lit. rād. R., 1977; Vecgrāvis V. Nākamības cilvēka sirdsdedzi alkdams
Lit. un Māksla, 1981, 16.X. V. Vecgrāvis

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 ^3,7 ^3,8 Порук Янис Екабович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ЛАТЫШСКАЯ ЛИТЕРАТУРА

Արտաքին հղումներ

Порук Янис Екабович (ռուս.)
letonika.lv

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յանիս Պորուկ» հոդվածին։

[_d8f23414fd58abb4-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_2ab7bb0484438fda-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_9ed16f2abc0dc109-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 ^3,7 ^3,8 Порук Янис Екабович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[4] ЛАТЫШСКАЯ ЛИТЕРАТУРА

[1]

[2]

[3]

[4]