Միջին սիբիրական սարահարթ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Միջին սիբիրական սարահարթ
Տեսակլեռնաշղթա, Russian Large Landscape? և բարձրություն
ՄայրցամաքԱսիա
Երկիր Ռուսաստան[1]
ՎարչատարածքՌուսաստան[1]
Երկարություն2000 կմ
Լայնություն2000 կմ
Ամենաբարձր կետMount Kamen?
ԲԾՄ1701 մետր[2][3][4]
Մակերես3 500 000 կմ²
Աշխարհագրական տեղադրությունՍիբիր
ԼեռնաշղթաՊուտորանի սարավանդ
Քարտեզ
Քարտեզ

Միջին սիբիրական սարահարթ (ռուս.՝ Среднесибирское плоскогорье), Հյուսիսային Ասիայի կենտրոնական մասում, Արևելյան Սիբիրում։ Եզրավորվում է Արևելյան Սայանների, Մերձբայկալի և Հյուսիսային Անդրբայկալի լեռներով, Հյուսիս-Սիբիրական դաշտավայրով, Արևմտա-Սիբիրական և Կենտրոնական Յակուտական հարթավայրերով։ Տարածությունը մոտ 3, 5 միլիոն Կմ2 է։ Գտնվում է Սիբիրական պլատֆորմի սահմաններում։ Տափարակ ընդարձակ միջագետք է՝ 500-700 մ միջին և 1701 մ (Պուտորանա սարավանդ)՝ առավելագույն բարձրությամբ։ Առավել բարձրադիր մասերը (Պուտորանայի, Վիլյույի սարավանդներ, Ենիսեյի բլրաշար և այլն) գտնվում են հյուսիս-արևմուտքում։ Կան նիկելի, պղնձի, երկաթի, ոսկու, ալմաստի, քարածխի, գրաֆիտի, քարաղի, բնական գազի հանքավայրեր։ Կլիման խիստ ցամաքային է։ Ձմեռը ցուրտ է, երկարատև։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը —20 °C-ից —44 °C է, հուլիսինը՝ 12—20 °C։ Տարեկան տեղումները արևելքում 200-350 մմ են, արևմուտքում՝ 400—500 մմ, Պուտորանա սարավանդում՝ 700—800 մմ։ Գետերը մեծ մասամբ ջրառատ, արագընթաց և սահանքավոր են։ Խոշոր գետերն են Ստորին Տունգուսկան, Պոդկամեննայա Տունգուսկան, Անգարան, Լենան՝ Վիլյույի հետ, խատանգան, Անաբարը։ Մեծ տարածում ունի բազմամյա սառածությունը։ Գերակշռում է տայգան՝ թույլ պոդզոլացած և ճմապոդզոլացած հողերով ու խեժափիճու անտառներով։ Հյուսիսում տարածված է լեռնային տունդրան։ Հարավում կան սոճու անտառներ և անտառատափաստանների «կղզիներ»։ Բնորոշ կենդանիներից են լեմինգը, բևեռաղվեսը, սպիտակ նապաստակը, հյուսիսային եղջերուն, որմզդեղնը, գորշ արջը և այլն։ Կան շատ թռչուններ, գետերը հարուստ են ձկներով։ Արդյունագործական նշանակություն ունեն սկյուռը, սամույրը, մշկամուկը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 GEOnet Names Server — 2018.
  2. Среднесиби́рское плоского́рье // Большая российская энциклопедия (ռուս.)М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
  3. Среднесиби́рское плоского́рье // (unspecified title) (ռուս.) / под ред. В. М. Котляков — 3-е изд. — М.: Большая российская энциклопедия, 2003. — С. 452. — 903 с. — ISBN 5-85270-216-1
  4. Сярэднесібі́рскае пласкаго́р’е // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо (բելառուս.)Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2002. — P. 359, 360. — 552 p. — ISBN 985-11-0251-2


Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միջին սիբիրական սարահարթ» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 7, էջ 590