Միլ Մի-28

Միլ Մի-28ռուս.՝ Ми-28
	Ռուսաստանի ռազմաօդային ուժերի Մի-28Ն ուղղաթիռ, 2013 թվական
Տեսակ	հարվածային ուղղաթիռ
Ենթատեսակ	Հարվածային ուղղաթիռ
Շարժիչ	Klimov TV3-117?
Զենք	Shipunov 2A42?, Աթագա, Ս-8, S-13?, Գրյազև-Շիպունով ԳՇ-23, 9K38 Igla? և KMGU?
Ստեղծող	Միխայել Միլ
Արտադրող	Մոսկվայի Մ.Լ. Միլի անվան ուղղաթիռային գործարան
Առաջին թռիչք	Մի-28՝ 1982 թվականի նոյեմբերի 10; Մի-28Ն՝ 1996 թվականի նոյեմբերի 14; Մի-28ՆՄ՝ 2016 թվականի հուլիսի 29
Շահագործման սկիզբ	2013 թվականի դեկտեմբերի 22
Կարգավիճակ	արտադրվում է, շահագործվում
Շահագործողներ	ՌԴ ռամաօդային ուժեր
Միավոր արտադրված	126
Միավորի արժեք	~ 24 միլիոն դոլար
ՆԱՏՈ-ի կոդ	Havoc
	Mil Mi-28 Վիքիպահեստում

Մի-28Ն «Գիշերային որսորդ» (ըստ ՆԱՏՕ-ի կոդային անվանման՝ Havoc - «Կործանող»), խորհրդային և ռուսական «Ռուսաստանի ուղղաթիռներ» հոլդինգի արտադրության հարվածային ուղղաթիռ, որը նախատեսված է հակառակորդի տանկերը և այլ զրահատեխնիկան, ինչպես նաև ցածր արագություն ունեցող թռչող սարքեր և հակառակորդի կենդանի ուժը գտնելու և ոչնչացնելու համար^[4].

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուղղաթիռի մշակումն արվել է Մոսկվայի Մ.Լ. Միլի անվան ուղղաթիռային գործարանում 1978 թվականից Կամով կոնստրուկտորական բյուրոյի հետ ստեղծագործական մրցակցության պայմաններում։ Մի-28 ուղղաթիռի փորձնական նմուշն իր առաջին թռիչքները կատարել է 1982 թվականի նոյեմբերի 10-ին և դեկտեմբերի 19-ին (փորձարկիչ օդաչուն Գուրգեն Կարապետյանն էր, փորձարկիչ ղեկապետը՝ Վ. Վ. Ցիգանկոն)։ Մի-28 ուղղաթիռի առաջին նմուշը մեծ մասամբ նախատեսված էր թռիչքատեխնիկական բնութագրի վերցման համար և սպառազինության համակարգ չուներ։ Այն տեղադրել է երկրորդ օրինակի վրա, որի հավաքման աշխատանքներն ավարտվել են 1983 թվականի սեպտեմբերին։ Մի-28 ուղղաթիռի երրորդ փորձնական օրինակը Միլի անվան գործարանը սկսել է 1985 թվականին։ Արդիականացված ուղղաթիռը 1987 թվականին ստացել է Մի-28Ա անվանումը, որի փորձնական թռիչքները սկսվել են 1988 թվականի հունվարին։ Դրանք բարեհաջող են անցել, ինչից հետո ուղղաթիռն առաջին անգամ ցուցադրվել է Փարիզի Լե Բուրժե միջազգային ավիասրահում և Լոնդոնի Ռեդ Հիլլ ցուցահանդեսի ժամանակ, որտեղ մեծ հետաքրքրություն է առաջացրել այցելուների մոտ։ Նույն թվականին առաջին փորձնական Մի-28 ուղղաթիռը առաջին անգամ պաշտոնապես ներկայացվել է իր հայրենիքում՝ Տուշինոյում անցկացվող միջոցառման ժամանակ։ 1991 թվականի հունվարին փորձարկումների ծրագրին միացել է նաև Մի-28Ա երկրորդ ուղղաթիռը, որը հավաքվել է Միլի անվան ուղղաթիռային գործարանում։ 1993 թվականին Գորոխովեց բնակավայրի մոտ համազորային վարժանքների ընթացքում ուղղաթիռները փայլուն կերպով ցուցադրել են իրենց թռիչքային և մարտական հատկանիշները։

1986 թվականի ապրիլին Գորոխովեցի հրաձգարանում պետական համատեղ փորձարկումների ծրագրով անցկացվել են Մի-28Ա և Կա-50 ուղղաթիռների համատեղ թռիչքներ։ Որպես պահանջ դրված էր 25 թիրախի հայտնաբերումը։ Մի-28Ա ուղղաթիռի անձնակազմը փոքր բարձրության վրա հայտնաբերել է բոլոր 25 թիրախները՝ չլինելով հայտնաբերված։ Կա-50 ուղղաթիռի օդաչուն աննշան ավելի մեծ բարձրության վրա կարողացել է հայտնաբերել միայն երկու թիրախ^[5].

Մի-28Ն ուղղաթիռի առաջին փորձնական նմուշը դուրս է բերվել գործարանից 1996 թվականի օգոստոսի 16-ին, 1996 թվականի նոյեմբերի 14-ին ուղղաթիռն առաջին անգամ օդ է բարձրացել։

Մի-28Ն «Գիշերային որսորդ» ուղղաթիռն ընդունվել է սպառազինության ՌԴ նախագահի 2009 հոկտեմբերի 15-ի հրամանով^[2], 2013 թվականի դեկտեմբերի 27-ին՝ պաշտպանության նախարարության կողմից^[6]։

Շահագործում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մի-28 ուղղաթիռը 2007 թվականի Միջազգային ավիատիեզերական սրահում։

Մի-28 MAKS-2021-ի աերոշոուում

2005 թվականին պայմանագիր է ստորագրվել, ըստ որի մինչև 2013 թվականը պետք է մատակարարվեր 67 միավոր Մի-28Ն ուղղաթիռ^[7]։

2005 թվականին Ռուսաստանի Գլխավոր շտաբի պետ, բանակի գեներալ Յուրի Բալուևսկին հայտնել է, որ հիմնական մարտական ուղղաթիռը Մի-28Ն «Գիշերային որսորդ»-ն է լինելու, իսկ Կա-50 և Կա-52 ուղղաթիռները անհրաժեշտ են Հատուկ նշանակության ստորաբաժանումների համար^[8]։

2006 թվականի հունիսի երկրորդ կեսին երկու միավոր Մի-28Ն ուղղաթիռները մասնակցել են Բելառուսի տարածքում անցկացվող հրամանատարաշտաբային վարժանքներում, որոնք ստացել են «Միության Վահան — 2006» անվանումը։

2009-2010 թվականներին 6971 ավիաբազայում (487-րդ առանձին ուղղաթիռային գունդ) Բուդյոնովսկի մոտ կազմավորվել է առաջին ուղղաթիռային էսկադրիլիա, որի կազմում առկա էր 16 միավոր Մի-28Ն ուղղաթիռ։

2010 թվականի հոկտեմբերին ուղղաթիռները սկսել են մատակարարվել 6974-րդ ավիաբազա (55-րդ առանձին ուղղաթիռային գունդ)^[9]։

Այսպիսով, 2010 թվականի վերջի դրությամբ ՌԴ Պաշտպանության նախարարության կողմից պայմանագիր է ստորագրվել մինչ 2015 թվականն ընկած ժամանակահատվածը 97 միավոր ուղղաթիռների մատակարարման մասին^[10]։

2012 թվականին ՌԴ Պաշտպանության համար մատակարարվել է 14 միավոր Մի-28 ուղղաթիռ^[11]։ 2001-2012 թվականներին մատակարարվել է 63 միավոր Մի-28Ն^[12]։ 2013 թվականին մատակարարվել է 14 միավոր Մի-28 ուղղաթիռ ՌԴ Պաշտպանության նախարարության համար^[13]։

Տակտիկատեխնիկական բնութագրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մի-28 ուղղաթիռի երեք պրոեկցիաները

Տեխնիկական բնութագրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անձնակազմ՝ 2 մարդ
Ֆյուզելաժի երկարություն՝ 17,05 մ
Բարձրություն՝ 3,82 մ
Թևի բարձակներով լայնություն՝ 5,88 մ
Կրող պտուտակի տրամագիծը՝ 17,2 մ
Ղեկային պտուտակի տրամագիծը՝ 3,85 մ
Զանգված՝
- դատարկ՝ 8095 կգ
- նորմալ թռիչքային՝ 10900 կգ
- առավելագույն թռիչքային՝ 12100 կգ
- առավելագույն բեռնամբարձությունը՝ 2300 կգ
- վառելիքի զանգված՝ 1500 կգ
Ուժասարք՝
- Շարժիչի տեսակ՝ տուրբովալ
- Մոդել՝ ТВ3-117
- Հզորությունը^[14]՝
  - արտակարգ ռեժիմում՝ 2700 ձիաուժ
  - թռիչքային ռեժիմում՝ 2200 ձիաուժ
  - սովորական ռեժիմում՝ 1500 ձիաուժ

Թռիչքային բնութագրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առավելագույն արագություն՝ 300 կմ/ժ^[15]
սովորական՝ 265 կմ/ժ^[15]
Թռիչքի հեռավորություն՝
- առավելագույն՝ 450 կմ
- կախովի վառելիքային բաքով՝ 1087 կմ
Ստատիկական բարձրահասություն՝ 3600 մ
Դինամիկական բարձրահասություն՝ 5600 մ
Արագամբարձություն՝ 13,6 մ/վ

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մի-28 հարվածային ուղղաթիռը 2011 թվականի Միջազգային ավիատիեզերական ցուցահանդեսում և HeliRussia 2010 3-րդ Միջազգային ուղղաթիռային ինդուստրիայի ցուցահանդեսում։