Մարիներ-6 և 7
 | |
| Կազմակերպություն |  ՆԱՍԱ |
|---|---|
| Հիմնական կապալառուներ | ՌՇԼ |
| Այլ нանվանումներ | Մարիներ 6 (Mariner 6) |
| COSPAR ID | [1] 1969-014A[1] |
| Գործարկման ամսաթիվ | 1969 փետրվարի 25, 01:29:02 UTC[1] |
| Գործարկման վայր | Քանավերալ |
| Գործարկման հրթիռ | Ատլաս Կենտավր |
| Աշխատանքի ավարտ | 1970 դեկտեմբերի 23 |
| Զանգված | 381 կգ[2] |
| |
| Կազմակերպություն | ՆԱՍԱ |
|---|---|
| Հիմնական կապալառուներ | ՌՇԼ |
| Այլ нանվանումներ | Մարիներ 7 (Mariner 7) |
| COSPAR ID | [3] 1969-030A[3] |
| Գործարկման ամսաթիվ | 1969 մարտի 27, 22:22:01 UTC[3] |
| Գործարկման վայր | Քանավերալ |
| Գործարկման հրթիռ | Ատլաս Կենտավր |
| Աշխատանքի ավարտ | 1970 դեկտեմբերի 28 |
| Զանգված | 381 կգ[4] |
Մարիներ 6 և Մարիներ 7 (անգլ.՝ Mariner 6 and 7), զույգ ամերիկյան ավտոմատ միջմոլորակային կայաններ, որոնք նախատեսված էին Մարսի մոտով անցում կատարելու համար։ Սա առաջին զույգ սարքերի միաժամանակ կատարվող առաքելությունն էր։ Դրանք ՆԱՍԱ-յի միջմոլորակային տարածության ուսումնասիրման համար նախատեսված Մարիներ ծրագրի վեցերորդ և յոթերորդ կայաններն էին։ Կայանները նախագծվել և կառուցվել էին Ռեյնջեր կայանների հիման վրա, Ռեակտիվ շարժման լաբորատորիայում։
Կայանները արձակվեցին Քանավերալ հրվանդանի տիեզերակայանի իրար մոտ գտնվող երկու արձակման հարթակներից՝ 36Ա[3] և 36Բ[5]։ Կայանները կատարեցին անցում Մարսի հասարակածի և հարավային բևեռային շրջանների վրայով, վերլուծելով մթնոլորտն ու մակերեսը և ձայնագրելով ու փոխանցելով հարյուրավոր նկարներ։ Առաքելության նպատակն էր ուսումնասիրել Մարսի մակերեսը և մթնոլորտը մոտ թռիչքների ժամանակ, որպեսզի հիմք ստեղծվի ապագա հետազոտությունների համար։ Մարիներ 6-ը նաև նպատակ ուներ տրամադրել փորձ և տվյալներ, որոնք օգտակար կլինեն ծրագրավորելու Մարիներ 7-ի անցումը հինգ օր անց։
Արձակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաքելության համար կառուցվել են երեք նույնանման կայաններ, որոնցից երկուսը նախատեսված են թռչելու համար, իսկ մեկը՝ որպես պահեստային՝ առաքելության ձախողման դեպքում։
Մարիներ 6-ը արձակվեց 1969 թվականի փետրվարի 25-ին, իսկ Մարիներ 7-ը՝ մարտի 27-ին։ Երկու դեպքում էլ օգտագործվում էր Ատլաս Կենտավր կրող-հրթիռը։ Երկու կայանների արձակումը անցավ ինչպես պլանավորված էր, առանց միջադեպերի։
Անցում Վեներայի մոտով[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1969 թվականի հուլիսի 29-ին, մոտ մեկ շաբաթ Մարսի մոտով անցումից, Ռեակտիվ Շարժման Լաբորատորիան կորցրեց կապը Մարիներ 7-ի հետ։ Կապը հնարավոր եղավ վերականգնել պահեստային ցածր հաճախության ալեհավաքի միջոցով, որից քիչ անց հնարավոր եղավ վերականգնել նաև հիմնական ալեհավաքով կապը, սա տեղի ունեցավ Մարիներ 6-ի անցումից քիչ անց։ Այս խափանումը վերագրվել է մարտկոցից արտահոսող գազերին (մարտկոցը հետագայում խափանվեց)[3]։ Հիմնվելով Մարիներ 6-ից ստացված տվյալների վրա Մարիներ 7-ը վերածրագրավորվեց թռիչքի ժամանակ, որի արդյունքում հնարավոր եղավ ավելի շատ նկարներ է կատարել և փոխանցել Երկիր քան Մարիներ 6-ն էր կատարել[6]։
Մարիներ 6-ի համար ամենամոտ անցումը տեղի ունեցավ 1969 թվականի հուլիսի 31-ին, ժամը 05:19:07, Մարսի մակերեւույթից 3431 կիլոմետր[1] հեռավորության վրա։ Մարիներ 7-ի համար ամենամոտ մոտեցումը տեղի ունեցավ 1969 թվականի օգոստոսի 5-ին, ժամը 05:00:49, Մարսի մակերեւույթից 3430 կմ հեռավորության վրա։ Սա ԱՄՆ-ի դեպի Մարս ուղարկված նախորդ Մարիներ 4 սարքի անցած հեռավորության կեսից պակաս էր։
Երկու կայաններն էլ այժմ ապաակտիվացված են և գտնվում են հելիոկենտրոն ուղեծրերում[6]։
Արդյունքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատահականորեն, երկու կայաններն էլ անցան խառնարանացված մակերևույթի վրայով և չնկատեցին ինչպես հյուսիսային հսկա հրաբուխները, այնպես էլ ավելի ուշ հայտնաբերված հասարակածային մեծ կիրճը։ Կայաններից ստացված լուսանկարները ծածկում էին մոլորակի մակերեսի մոտ 20 տոկոսը[6]՝ որոնցում նկատվում էին Երկրից դիտարկումների ժամանակ հայտնաբերված մութ գծերը, որոնք անվանվել էին Մարսի ջրանցքներ։
Երբ Մարիներ 7-ը անցավ Մարսի հարավային բևեռի վրայով 1969 թվականի օգոստոսի 4-ին, այն լուսնկարեց սառույցով լցված խառնարաններ և հարավային բևեռային գլխարկի ուրվագծերը[7]։ Չնայած կապի թերություններին այս լուսանկարներն ավելի լավ որակի էին, քան այն, ինչ ուղարկվել էր նրա երկվորյակի՝ Մարիներ 6-ի կողմից մի քանի օր առաջ[8]։ Ընդհանուր առմամբ, երկու կայանների կողմից կատարվել և փոխանցվել են Երկիր 201 լուսանկար։
Մարիներ 6-ը և 7-ի անցումը Մարսի մոտով տեղի ունեցավ Ապոլոն 11-ի Լուսնի վրա վայրէջքից մեկ շաբաթ անց, և հետևաբար կայանների առաքելության արդյունքները ստացան սովորականից քիչ զանգվածային լուսաբանում։
Մարիներ 6-ի և 7-ի ինֆրակարմիր ռադիոմետրերի դիտարկումները կատարեցին գիտական հեղափոխություն Մարսի հետազոտություններում[9][10]։ Կայանների ինֆրակարմիր ռադիոմետրերից ստացված տվյալները ցույց տվեցին, որ Մարսի մթնոլորտը հիմնականում կազմված է ածխաթթու գազից (CO2), ինչպես նաև հնարավոր եղավ հայտնաբերել Մարսի մակերևույթի վրա ջրի հետքեր[9]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 NASA. «Mariner 6». NASA. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 2-ին.
- ↑ «Mariner 6». NASA's Solar System Exploration website. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 NASA. «Mariner 7». NASA. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 2-ին.
- ↑ «Mariner 7». NASA's Solar System Exploration website. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
- ↑ «Mariner 6: Details». National Space Science Data Center. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Pyle, Rod (2012). Destination Mars. Amherst, N.Y: Prometheus Books. էջեր 61–66. ISBN 978-1-61614-589-7.
- ↑ «From the Archives (August 6, 1969): Ice-filled craters on Mars». The Hindu (Indian English). 2019 թ․ օգոստոսի 6. ISSN 0971-751X. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 10-ին.
- ↑ Sullivan, Walter (1969 թ․ օգոստոսի 6). «Mariner 7 Sends Sharpest Mars Pictures; Mariner 7 Sends Sharpest Mars Photos So Far». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 10-ին.
- ↑ 9,0 9,1 «Infrared Spectrometer and the Exploration of Mars». American Chemical Society (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 10-ին.
- ↑ Chdse, S. C. (1969 թ․ մարտի 1). «Infrared radiometer for the 1969 mariner mission to Mars». Applied Optics. 8 (3): 639. Bibcode:1969ApOpt...8..639C. doi:10.1364/AO.8.000639. ISSN 1559-128X. PMID 20072273.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Mariner Mars 1969 Launches - Press Kit
- Tracking and data system support for the Mariner Mars 1969 mission. Volume 1 - Planning phase through midcourse maneuver
- Tracking and data system support for the Mariner Mars 1969 mission. Volume 2: Midcourse maneuver through end of nominal mission
- Tracking and data system support for the Mariner Mars 1969 mission. Volume 3: Extended operations mission
- The Mariner 6 and 7 flight paths and their determination from tracking data
- Two over Mars - Mariner 6 and Mariner 7, February - August 1969
- Mariner 6 Mission Profile by NASA's Solar System Exploration
- Mariner 7 Mission Profile by NASA's Solar System Exploration
- Mariner 6 and 7 Data Set Information (highly technical)
- Mariner 6 and 7 Data Viewer Page (includes many images)
- Page with reprocessed Mariner 7 images
- Mariner 6 and 7 images
| ||||||||||||||||||||