Մասնակից:Meri Araqelyan/Ավազարկղ 9
Meri Araqelyan/Ավազարկղ 9 |
|---|
Լևոն Մոզյան (ֆր.՝ Lévon Mozian ) հայ գրող է:
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երիտասարդությունն ու սկիզբն Արևելքում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լևոն Մոզյանը ծնվել է 1890 թվականի ապրիլի 5-ին Şebinkarahisar- ում[1] ·[2]: Նրա հայրը՝ Հարությունը, գետի ափին ջրաղաց ուներ և հագեցած էր ժամանակակից տեխնիկայով, որի մասին Լևոնն ավելի ուշ կարոտով հիշեց [3]:
Նախնական կրթությունն ստացել է Սիվասում, այնուհետև Կոստանդնուպոլսի Գետրոնագանի հայկական բարձրագույն դպրոցում[2]: Օսմանյան մայրաքաղաքում Լևոն Մոզյանը միանում է Հայ Հեղափոխական Դաշնակցությանը (ՀՀԴ) [2] իսկ 1912-ին խմբագրում է «Երկունք» թերթը[3] ·[2], FRA Ուսանողների միության օրգան[4], և միանում է «Ազատամարդ» օրաթերթի խմբագրությանը[2], որը նույնպես կապված է կուսակցության հետ ։
Հայոց ցեղասպանության ժամանակ նա փախչում է է ապրիլին առաջին ձերբակալություններից, սակայն, չնայած իր ջանքերին, ստիպված է լինում բռնել աքսորի ճանապարհը[2]: Իր այս փորձը նա պատմում է իր «Աքսորի ոդիսականը» գրքում[3]: Երկու ոստիկաններու ուղեկցութեամբ 1915 թվականի հուլիսին նա անցնում է Քոնիա եւ օգտվում է առաջնորդ Գարեգին Խաչատուրյանի և ազգային վարժարանի տնորեն Մկրտիչ Պարսամյանի օգնությունից, ապա ուղարկվում է դեպի Եղեգլի և Բոզանտի [5]: Նա ձերբակալվել է Մերսինեում (մեղադրվել է դասալիք կամ նույնիսկ բրիտանացիների լրտես լինելու մեջ), ապա բանտարկվել է Տարսուսում[6]: Սեպտեմբերին Տարսոնի տարանցիկ ճամբարում նշանակված բժիշկ Պողոսյանը թույլ է տալիս Լեւոն Մոզյանին, Արամ Անդոնյանին, Երվանդ Օտյանին և Սեպուհ Աղունուն ովքեր հյուրընկալված էին Արամ և Արտաշես Չալվարդջյան եղբայրների կողմից, ովքեր ալյուր են մատակարարում շրջանի թուրք զինվորներին և, հետևաբար, օգտվում են տեղաշարժի հեշտությունից, ինչը նրանց թույլ է տալիս փրկել բազմաթիվ հայերի կյանքեր [7]: Լևոն Մոզյանն այն ժամանակ լինում է Ինտիլիում գտնվող Բաղդադբան շինարարական հրապարակում աշխատող գաղտնի ցանցի անդամ, կարողանում է խուսափել հայ շինարարների լիկվիդացումից և ապաստան է գտնում Համայում 1916 թվականի օգոստոսին [6], շնորհիվ Լևոն Զաքարյանի ով պետական պարտքի տեսուչ է, և ով այնուհետև կանոնավոր ճանապարհորդում է Ադանայի և Բեյրութի միջև[6]: Համայում Լևոն Մոզյանը վերցնում է Ալի Նուրեդին անունը և աշխատում է որպես մաթեմատիկայի ուսուցիչ քաղաքի միակ քոլեջում [6]:
Ապա հասնում է Հալեպ, որտեղից 1919-ին տեղափոխվել է Ադանա (Կիլիկիա) և այնտեղ ամուսնանում է[3]: Ֆրանսիայի կողմից Կիլիկիայի օկուպացիայի ժամանակ այնտեղ հրատարակել է Guiliguia թերթը(Կիլիկիա[8], « Cilicie »), շրջանի ՀՌՀ կենտրոնական կոմիտեի թերթ[2]:
Ֆրանսիական զորքերի կողմից Կիլիկիայի տարհանումից հետո[2] 1920 թվականին, նա ընտանիքի հետ հեռանում է Ադանայից և երկու տարով վերադառնում Կոստանդնուպոլիս[3]: Այնտեղ նա աշխատում է FRA «Ջագադամարդ» թերթում [2]: Քեմալականների ներխուժումը թուրքական մայրաքաղաք ստիպում է բնակչության մի մասին փախչել աղետի ժամանակ և նրանց նորից մղում է աքսորի[2]:
Լևոն Մոզյանը մեկնում է Սալոնիկ (Հունաստան), որտեղ հրատարակում է «Ալիք» օրաթերթը (Ալիք [9], « Vague ») 1923 ին[3] իր համեստ միջոցներով և պաշտոնների համադրմամբ (խմբագրում, կառավարում, առաքում, տպագրության օգնական)[2]:
Կարիերա Ֆրանսիայում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ընտանիքի հետ Լևոն Մոզյանը 1925 թվականին տեղափոխվում է Փարիզ[2] ·[3]: Ֆրանսիայի մայրաքաղաքում, 1928-ին միանում է Արևմտյան Եվրոպայի FRA-ի կենտրոնական կոմիտեին[2]:
1929-ի սեպտեմբերին Սիմոն Վրացեանի, Մկրտիչ Պարսամեանի, Լ. Գրիգորեանի, Վազգեն Չուչանեանի, Գ. Սասունիի, Ճաւարճ Նարտունիի և Օհան Գարոյի հետ հիմնում է «Նահատակ գրողների ընկերները» միությնը (Նահատակ Գրողներու Բարեկամներ)[2], որի նպատակն է հրատարակել ցեղասպանությունից առաջ և ընթացքում զոհված հայ գրողների ստեղծագործությունները[10]:
1930 թվականին նա ֆրանսիայի քաղաքացիության իրավունք է ստացել[11]:
1930-ական թվականներին նա պատասխանատու է «Արփի» գրախանութի կողմից հրատարակված «Հայկական հասցեների տեղեկատուների» (Ամենուն հասցէն) գրելու համար, որի առաջին երկու համարները (1931 և 1932) հասանելի են Փարիզի Սուրբ Հովհաննես Բապտիստ հայկական տաճարի գրադարանում[12]:
Լինելով FRA-ի ֆրանսիական մասնաճյուղի ներգրավված անդամ, նա մաս է կազմում շարժմանը, որը քննադատում է դրա ուղղությունը 1930-ականների սկզբին[13]:Այս այլախոհական թևի ղեկավարը Վասկեն Չուչանյանի և Մեսրոպ Գույումճյանի հետ հիմնեց «Մարդգոց» (1932-1933) թերթը, որը խոսում էր նրանց պահանջների մասին, և վերջնականապես հեռացվեց կուսակցությունից [13]: Նրա խումբը ներթափանցված էր խորհրդային գործակալների կողմից, որոնք ֆինանսավորում էին այն քաղաքական կուրսի փոփոխության դիմաց՝ ֆինանսավորելով Մոզյանի, Չուչանյանի և Ա. Ափոյանին , և որն ի վերջո հանգեցրեց դրա լուծարմանը 1933 թվականի վերջին [13]:
Պատերազմից հետո Փյուզանդ Թոփալյանի և Լևոն Չորմիսյանի հետ հիմնել է «Արևմուդք» ամսագիրը[14] ·[2]: Նա գրում է բազմաթիվ պարբերականներում, այդ թվում՝ «Հարաչ», «Ժողովուրդ», «Ազատ խոսք», «Լուսարծագ Փարիզ», «Աիսսոր Աբական», «Ազտարար», «Բայկար» և այլն, մասնավորապես սերիալներ, որոնք այնուհետև խմբավորել է իր «Օդիսսեի աքսորում», որը հրատարակվել է իր մահվան տարում: Նա նաև ղեկավարում է Բելվիլ թաղամասի «Արփի» գրախանութը [15]:
Իր կյանքի ընթացքում նա հետաքրքրվում է գրականությամբ (ֆրանսիացի և արտասահմանցի վիպասաններ, մասնավորապես թարգմանելով Դոստոևսկու «Ոճիր և պատիժ» և «Կարամազով եղբայրներ», ինչպես նաև Գաբրիել Դ'Անունզիոն և Ժան-Պոլ Սարտրը[2]), դեպի մարդկային գիտություններ, հոգեվերլուծություն, փիլիսոփայություն, սոցիոլոգիա [3]… Շատ կապված այն մտքին, որ հայկական սփյուռքը պահպանում է իր հայկականությունը, նա հանդես է գալիս Հայ առաքելական եկեղեցու շուրջ հավաքվելու օգտին[3]:
Մահացել է 1958 թվականի դեկտեմբերի 9-ին։ Թաղված է Փարիզի Բանյո գերեզմանատանը[16]:
Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ունի դուստր՝ Սոնյան, ով ծնվել է 1920 թվականի սեպտեմբերի 21-ին Ադանայում[11]:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb15587753k.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն) - ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 {{{1}}}, էջ 4-5 (préface posthume)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 http://levonmozian.blogspot.com/p/blog-page.html.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն) - ↑ http://tert.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=8453.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն) - ↑ Raymond Kévorkian, 2006, էջ 722
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Raymond Kévorkian, 2006, էջ 836-837
- ↑ Raymond Kévorkian, 2006, էջ 739-740
- ↑ http://tert.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=8962.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն) - ↑ http://tert.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=7866.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն) - ↑ Krikor Beledian, 2001, էջ 84
- ↑ 11,0 11,1 {{{վերնագիր}}}. — P. 8542. — P. 8542.
- ↑ https://www.bibliotheque-eglise-armenienne.fr/catalogue/catalogue-armenien.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն) - ↑ 13,0 13,1 13,2 Krikor Beledian, 2001, էջ 127-129
- ↑ Krikor Beledian, 2001, էջ 315
- ↑ . 2010. ISBN 978-2916002187.
{{cite book}}: Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|auteur1=ignored (օգնություն); Unknown parameter|auteur2=ignored (օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|lire en ligne=ignored (|url=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|pages totales=ignored (օգնություն); Unknown parameter|passage=ignored (|pages=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|sous-titre=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|éditeur=ignored (|editor=suggested) (օգնություն) - ↑ https://www.geneanet.org/cimetieres/view/3466480.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն)