Մանկաբարձական արյունահոսություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մանկաբարձական արյունահոսություն
Տեսակհիվանդություն
Բժշկական մասնագիտությունՄանկաբարձություն
ՀՄԴ-9641 և 666
ՀՄԴ-10O46 և O72
ՀոմանիշներՄայրական արյունահոսություն, մանկաբարձական հեմոռագիա[1]
Հանդիպման հաճախականություն8.7 միլիոն (2015 թ․)[2]
Մահերի քանակ83,000 (2015 թ․)[3]

Մանկաբարձական արյունահոսություն, արյունահոսություն հղիության ընթացքում, որը տեղի է ունենում մինչև ծննդաբերությունը, դրա ընթացքում, կամ դրանից հետո[4]։ Մինչծննդյան արյունահոսությունը այն արյունահոսությունն է, որը տեղի է ունենում սկսած հղիության 24-րդ շաբաթից[4]։ Արյունահոսությունը կարող է լինել հեշտոցային, կամ, ավելի հազվադեպ, դեպի որովայնի խոռոչ։ Արյունահոսությունը, որը տեղի է ունենում մինչև հղիության 24-րդ շաբաթը, կոչվում է վաղ հղիության արյունահոսություն։

Ծննդաբերությունից առաջ և դրա ընթացքում արյունահոսության պատճառները ներառում են՝ ցերվիցիտ, առաջադիր պլացենտա, պլացենտայի շերտազատում և արգանդի պատռվածք[4][5]։ Ծննդաբերությունից հետո արյունահոսության պատճառները ներառում են՝ արգանդի վատ կծկողականություն, բեղմնավորման արգասիքների պահում և արյունահոսական խանգարումներ[4]։

2015 թ․-ին տեղի է ունեցել ծանր մայրական արյունահոսության մոտավորապես 8,7 միլիոն դեպք[2]՝ հանգեցնելով 83000 մահվան[3]։ 2003-ից 2009 թվականներին արյունահոսությունը ամբողջ աշխարհում հանդիսացել է մայրական մահերի 27%-ի պատճառը[6]։

Հղիության ուշ շրջաններում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական հոդված՝ Մինչծննդյան արյունահոսություն

Մինչծննդյան արյունահոսություն (ՄԾԱ), հայտնի նաև որպես նախածննդյան արյունահոսություն, արյունահոսություն է հղիության ընթացքում՝ սկսած 24 շաբաթական[7] (երբեմն սահմանվում է որպես 20 շաբաթական[8][7]) գեստացիոն տարիքից մինչև երեխայի ծնունդը[5]։ Առաջնային նկատառումը, որը պետք է ունենալ, առաջադիր պլացենտայի առկայությունն է, որը ցածր տեղակայված պլացենտան է, որը գտնվում է արգանդի պարանոցի ներքին օղի վրա կամ վերջինիս շատ մոտ։ Այս վիճակը հանդիպում է 1000 հղիություններից մոտավորապես 4-ում[9] և սովորաբար այս խնդիրը լուծվում է՝ հղիին ծննդալուծելով կեսարյան հատման ճանապարհով։ Պլացենտային շերտազատումը (որի դեպքում առկա է պլացենտային վաղաժամ անջատում) նույնպես կարող է հանգեցնել մանկաբարձական արյունահոսության՝ երբեմն թաքնված։ Այս խնդիրը պետք է դիտարկել հատկապես մայրական վնասվածքից հետո, ինչպիսիք են ավտովթարը կամ ընկնելը։

Այլ նկատառումներ, որոնք պետք է ունենալ մինչծննդյան արյունահոսությունը գնահատելիս, ներառում են հեշտոցային ստերիլ ներզննումները, որոնք իրականացվում են բուժառուի արգանդի պարանոցի բացումը գնահատելու համար, երբ մոտենում է հղիության 40-րդ շաբաթը, ինչպես նաև պարանոցային անբավարարությունը, որը սահմանվում է որպես արգանդի պարանոցի միջեռամսյակային (14-26-րդ շաբաթներ) բացում, որը կարող է բժշկական միջամտության կարիք ունենալ՝ օգնելու համար կայուն պահել հղիությունը[10]։

Ծննդաբերության ընթացքում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բացի առաջադիր պլացենտայից և պլացենտայի շերտազատումից կարող է նաև տեղի ունենալ արգանդի պատռվածք, որը շատ լուրջ խնդիր է և կարող է հանգեցնել ներքին կամ արտաքին արյունահոսության։ Պտղից արյունահոսությունը հազվադեպ է, բայց կարող է առաջանալ երկու վիճակների հետևանքով՝ անոթների առաջադրություն և պորտալարի եզրային ամրացում, երբ պտղի արյունատար անոթները գտնվում են պլացենտային ամրացման հատվածում՝ պաշտպանված չլինելով պորտալարի Վարտոնյան դոնդողի կողմից[11]։ Երբեմն այս վիճակը կարող է ախտորոշվել գերձայնային հետազոտության միջոցով։ Կան նաև հետազոտություններ, որոնց միջոցով կարելի է տարբերակել մայրական արյունը պտղի արյունից, ինչը կարող է օգնել հասկանալ արյունահոսության աղբյուրը։

Ծննդաբերությունից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական հոդված՝ Հետծննդաբերական արյունահոսություն

Անոմալ արյունահոսություն ծննդաբերությունից հետո, կամ հետծննդյան արյունահոսություն, հեշտոցային ծննդաբերությունից հետո 500 մլ-ից ավել, կամ կեսարյան հատումից հետո 1000 մլ-ից ավել արյան կորուստն է։ Հետծննդյան առատ արյունահոսության այլ սահմանումներն են՝ հեմոդինամիկ անկայուն վիճակ, հեմոգլոբինի անկում ավելի քան 10%-ով[12], կամ արյան փոխներարկման անհրաժեշտություն։ Գրականության մեջ առաջնային հետծննդյան արյունահոսությունը սահմանվում է որպես չվերահսկվող արյունահոսություն, որը տեղի է ունենում ծննդաբերությունից հետո առաջին 24 ժամերի ընթացքում, մինչդեռ երկրորդային արյունահոսությունը տեղի է ունենում 24 ժամից մինչև վեց շաբաթ հետո[13]։

Ռիսկի գործոններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հազվադեպ, ժառանգվող արյունահոսական խանգարումները, ինչպիսիք են հեմոֆիլիան, ֆոն Վիլեբրանդի հիվանդությունը (ֆՎՀ), կամ 9-րդ կամ 11-րդ գործոնի անբավարարությունը, կարող են հանգեցնել մահվան բարձր ռիսկով ծանր հետծննդյան արյունահոսության՝ հատկապես հետծննդյան շրջանում[13]։ ՖՎՀ-ով և հեմոֆիլիայի կրող հանդիսացող բուժառուների մոտ հետծննդյան արյունահոսության ռիսկը կազմում է մոտավորապես 18,5% և 22%, համապատասխանաբար։ Այս ախտաբանությունը առաջանում է ծննդաբերությունից հետո մայրական մակարդման գործոնների նորմալ ֆիզիոլոգիական անկման հետևանքով, ինչը էականորեն մեծացնում է երկրորդային հետծննդյան արյունահոսության ռիսկը[14]։ Արյունահոսության մեկ այլ ռիսկի գործոն է թրոմբոցիտոպենիան, կամ թրոմբոցիտների ցածր մակարդակը, որը հղիության հետևանքով առաջացած գերճնշման հետ կապված ամենից հաճախ հանդիպող արյունաբանական փոփոխությունն է։ Եթե թրոմբոցիտների քանակը նվազի մեկ միկրոլիտրում 100000-ից պակաս, ապա բուժառուն հայտնվելու է ծննդաբերության ընթացքում և դրանից հետո արյան մակարդվելու անկարողության լուրջ վտանգի տակ[15]։

Բժշկական հետազոտություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եթե հղիության վաղ շրջաններում տեղի ունենա քիչ քանակությամբ արյունահոսություն, ապա բժիշկը կարող է պահանջել․

  • Արյան մարդու խորիոնային գոնադոտրոպինի (մԽԳ) քանակական քննություն՝ հաստատելու համար հղիությունը կամ հնարավոր կրելախաղտի ախտորոշմանը աջակցելու համար[16]
  • Կոնքի խոռոչի ներհեշտոցային գերձայնային հետազոտություն՝ հաստատելու համար, որ հղիությունը արգանդից դուրս չէ[16]
  • Արյան խմբի և ռեզուս գործոնի քննություն՝ բացառելու համար նորածնի հեմոլիտիկ հիվանդությունը[16]

Հղիության ուշ շրջաններում տեղի ունեցած արյունահոսության համար հետազոտությունները կարող են ներառել․

  • Արյան ընդհանուր քննություն (ԱԸՔ), արյան խումբ և սքրինինգ[16]
  • Գերձայնային հետազոտություն՝ որոշելու համար պլացենտայի տեղակայումը[16]
  • Կլայհոյեր-Բետկեյի (ԿԲ) քննություն, հատկապես եթե եղել է մայրական վնասվածք[16]

Չառնչվող արյունահոսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հղի բուժառուները կարող են ունենալ արյունահոսություն սեռական ուղիներից վնասվածքի, ներառյալ՝ սեռական վնասվածք, նորագոյացության՝ ամենից հաճախ պարանոցի քաղցկեղ, և արյունաբանական խանգարումների հետևանքով։ Մոլար հղիությունը (նաև կոչվում է բշտիկային զանգված) հղիության տեսակ է, որի դեպքում սերմնաբջիջը և ձվաբջիջը միաձուլվում են արգանդի խոռոչում, բայց արդյունքում առաջանում է կիստա, որը հիշեցնում է ոչ թե սաղմի, այլ խաղողի ողկույզի։ Արյունահոսությունը կարող է լինել այս ուռուցքի զարգացման վաղ նշաններից մեկը[17]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics». World Health Organization. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 Vos, Theo; Allen, Christine; Arora, Megha; Barber, Ryan M.; Bhutta, Zulfiqar A.; Brown, Alexandria; Carter, Austin; Casey, Daniel C.; Charlson, Fiona J.; Chen, Alan Z.; Coggeshall, Megan; Cornaby, Leslie; Dandona, Lalit; Dicker, Daniel J.; Dilegge, Tina; Erskine, Holly E.; Ferrari, Alize J.; Fitzmaurice, Christina; Fleming, Tom; Forouzanfar, Mohammad H.; Fullman, Nancy; Gething, Peter W.; Goldberg, Ellen M.; Graetz, Nicholas; Haagsma, Juanita A.; Hay, Simon I.; Johnson, Catherine O.; Kassebaum, Nicholas J.; Kawashima, Toana; և այլք: (October 2016). «Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015». Lancet. 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282.
  3. ↑ 3,0 3,1 Wang, Haidong; Naghavi, Mohsen; Allen, Christine; Barber, Ryan M.; Bhutta, Zulfiqar A.; Carter, Austin; Casey, Daniel C.; Charlson, Fiona J.; Chen, Alan Zian; Coates, Matthew M.; Coggeshall, Megan; Dandona, Lalit; Dicker, Daniel J.; Erskine, Holly E.; Ferrari, Alize J.; Fitzmaurice, Christina; Foreman, Kyle; Forouzanfar, Mohammad H.; Fraser, Maya S.; Fullman, Nancy; Gething, Peter W.; Goldberg, Ellen M.; Graetz, Nicholas; Haagsma, Juanita A.; Hay, Simon I.; Huynh, Chantal; Johnson, Catherine O.; Kassebaum, Nicholas J.; Kinfu, Yohannes; և այլք: (October 2016). «Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015». Lancet. 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/S0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Walfish, M.; Neuman, A.; Wlody, D. (December 2009). «Maternal haemorrhage». British Journal of Anaesthesia. 103: i47–i56. doi:10.1093/bja/aep303. PMID 20007990.
  5. ↑ 5,0 5,1 Stables, Dorothy; Rankin, Jean (2010). Physiology in Childbearing: With Anatomy and Related Biosciences (անգլերեն). Elsevier Health Sciences. էջ 429. ISBN 978-0702044113.
  6. ↑ Say, Lale; Chou, Doris; Gemmill, Alison; Tunçalp, Özge; Moller, Ann-Beth; Daniels, Jane; Gülmezoglu, A Metin; Temmerman, Marleen; Alkema, Leontine (2014). «Global causes of maternal death: a WHO systematic analysis». The Lancet Global Health. 2 (6): e323–e333. doi:10.1016/S2214-109X(14)70227-X. hdl:1854/LU-5796925. ISSN 2214-109X. PMID 25103301.
  7. ↑ 7,0 7,1 patient.info » PatientPlus » Antepartum Haemorrhage Last Updated: 5 May 2009
  8. ↑ The Royal Women’s Hospital > antepartum haemorrhage Արխիվացված 2010-01-08 Wayback Machine Retrieved on Jan 13, 2009
  9. ↑ Soyama H, Miyamoto M, Ishibashi H, Takano M, Sasa H, Furuya K (2016). «Relation between Birth Weight and Intraoperative Hemorrhage during Cesarean Section in Pregnancy with Placenta Previa». PLOS ONE. 11 (11): e0167332. Bibcode:2016PLoSO..1167332S. doi:10.1371/journal.pone.0167332. PMC 5130260. PMID 27902772.
  10. ↑ Berghella, MD, Vincenzo (July 2017). «Cervical insufficiency». UpToDate.
  11. ↑ Charles J Lockwood, MD, MHCM, Karen Russo-Stieglitz, MD (July 2017). «Velamentous umbilical cord insertion and vasa previa». UpToDate. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 21-ին.
  12. ↑ Atukunda EC, Mugyenyi GR, Obua C, Atuhumuza EB, Musinguzi N, Tornes YF, Agaba AG, Siedner MJ (2016). «Measuring Post-Partum Haemorrhage in Low-Resource Settings: The Diagnostic Validity of Weighed Blood Loss versus Quantitative Changes in Hemoglobin». PLOS ONE. 11 (4): e0152408. Bibcode:2016PLoSO..1152408A. doi:10.1371/journal.pone.0152408. PMC 4822885. PMID 27050823.
  13. ↑ 13,0 13,1 Global burden of maternal haemorrhage in the year 2000 Carmen Dolea1, Carla AbouZahr2, Claudia Stein1 Evidence and Information for Policy (EIP), World Health Organization, Geneva, July 2003
  14. ↑ Kadir RA, Aledort LM (October 2000). «Obstetrical and gynaecological bleeding: a common presenting symptom». Clinical and Laboratory Haematology. 22 (Suppl 1): 12–6, discussion 30–2. doi:10.1046/j.1365-2257.2000.00007.x. PMID 11251653.
  15. ↑ Aldred, Heather E. (1997). Pregnancy and birth sourcebook. health reference series. ISBN 9780780802162.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 Heine PR, Swamy GK (August 2009). «Vaginal bleeding during early pregnancy». Merck Manual.
  17. ↑ Aldred, Heather E. (1997). Pregnancy and birth sourcebook. Omnigraphics. ISBN 9780780802162.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Չափորոշչային վերահսկողություն
Microsoft: 2775977140
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մանկաբարձական_արյունահոսություն&oldid=9434340» էջից