Մայքլ Հութոն (վիրուսաբան)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մայքլ Հութոն
Դիմանկար
Ծնվել է1949[1]
ԾննդավայրԼոնդոն, Միացյալ Թագավորություն[2][1]
Քաղաքացիություն Միացյալ Թագավորություն
ԿրթությունԱրևելյան Անգլիայի համալսարան և Լոնդոնի թագավորական քոլեջ
Մասնագիտությունկենսաքիմիկոս, վիրուսաբան, մանրէաբան և հետազոտող
ԱշխատավայրԱլբերտայի համալսարան, Chiron Corporation? և Ալբերտայի համալսարան[3]
Պարգևներ և
մրցանակներ
 Michael Houghton Վիքիպահեստում

Սըր Մայքլ Հութոն (ծնված՝ 1949 թվական) բրիտանացի գիտնական և Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր։ 1989 թվականին նա, Քուի-Լիմ Չուի, Ջորջ Կուոյի և Դենիել Բրեդլիի հետ միասին նա հայտնաբերեց հեպատիտ C-ն[8]։ 1986 թվականին նա հեպատիտ D-ի գենոմը հայտնաբերման համահեղինակ դարձավ[9]։ Հեպատիտ C-ի վիրուսի (HCV) հայտնությունը հանգեցրեց արյան պաշարներում HCV-ի ախտորոշիչ ռեագենտների հայտնաբերման արագ զարգացմանը, ինչը նվազեցրեց արյան փոխներարկման միջոցով HCV-ի ձեռքբերման ռիսկը՝ յուրաքանչյուր երրորդից մինչև երկու միլիոնից մեկը[10][11]։

Հոութոնը ներկայումս Կանադայի վիրուսաբանության ոլորտում առաջատար հետազոտությունների ամբիոնի վարիչն է և Ալբերտայի համալսարանում՝ Լի Կա Շինգ վիրուսաբանության պրոֆեսոր, որտեղ նա նաև Լի Կա Շինգ կիրառական վիրուսաբանության ինստիտուտի տնօրենն է[12]։ Նա Հարվի Ալտերի և Չարլզ Ռայսի հետ միասին 2020 թվականի ֆիզիոլոգիայի կամ բժշկության ոլորտում Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներից մեկն էր[13][14]։

Վաղ տարիք և կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հութոնը ծնվել է Միացյալ Թագավորությունում 1949 թվականին, նրա հայրը եղել է բեռնատարի վարորդ և արհմիության պաշտոնյա[15]։ Նա կրթություն է ստացել Ալեյնի դպրոցում[16]։ 17 տարեկանում, կարդալով Լուի Պաստերի մասին, նա ոգեշնչվեց դառնալ միկրոկենսաբան[17][18]։ Հութոնը, Արևելյան Անգլիայի համալսարանում սովորելու, կրթաթոշակ շահեց, որն 1972 թվականին ավարտեց կենսաբանական գիտությունների երկրորդ կարգի գերազանցությամբ[19], իսկ այնուհետ, 1977 թվականին, կենսաքիմիայի ոլորտում իր PhD թեզը պաշտպանեց Լոնդոնի Քինգս քոլեջում[15][20]։

Կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նոբելյան մրցանակ ֆիզիոլոգիայի և բժշկության բնագավառում 2020. Ալտերի, Հութոնի և Ռայսի սեմինալ փորձերը, որոնք հանգեցրին HCV-ի հայտնաբերմանը որպես ոչ A, ոչ B հեպատիտի հարուցիչ։

1982 թվականին Հութոնը ընդունվեց Chiron Corporation։ Այնտեղ Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման կենտրոնների իր գործընկերներ Qui-Lim Choo-ի և George Kuo-ի և Դենիել Վ. Բրեդլիի հետ հեպատիտ C վիրուսի առկայության ապացույցներ բացահայտեց[21]։

Հութոնը 1989 և 1990 թվականներին հրապարակված մի շարք արգասաբեր հետազոտությունների համահեղինակն էր, որոնք բացահայտեցին արյան մեջ հեպատիտ C-ի հակամարմինների առկայությունը, հատկապես այն հիվանդների մոտ, ովքեր հիվանդանալու ավելի բարձր ռիսկի տակ էին, ներառյալ նրանց, ովքեր արյան փոխներարկում էին ստացել։ c[22][23][24][25] Այս աշխատանքը հանգեցրեց 1990 թվականին արյան ստուգման թեստի մշակմանը; Արյան համատարած հետազոտությունը, որը սկսվեց 1992 թվականին՝ ավելի զգայուն թեստի մշակմամբ, այն ժամանակից ի վեր Կանադայում դոնորական արյան պաշարների հեպատիտ C-ով վարակվածությունը գործնականում վերացրել է[26][27]։ Նույն ժամանակահատվածում հրապարակված այլ ուսումնասիրություններում Հութոնը և նրա գործընկերները հեպատիտ C-ն կապում էին լյարդի քաղցկեղի հետ[28][29][30]։

2013 թվականին Ալբերտայի համալսարանի Հոֆթոնի թիմը ցույց տվեց, որ հեպատիտ C-ի մեկ տեսակից ստացված պատվաստանյութն արդյունավետ է վիրուսի բոլոր տեսակների դեմ[31][32]։ 2020-ի դրությամբ, վակցինը նախակլինիլական փորձարկում էր անցնում[33]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Pioneers of Medicine Without a Nobel Prize / G. Thompson — ICL. — P. 200. — 296 p. — ISBN 978-1-78326-383-7 — doi:10.1142/P922
  2. ↑ University of Alberta virologist Michael Houghton jointly wins Nobel Prize for medicine
  3. ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
  4. ↑ https://laskerfoundation.org/award/clinical/
  5. ↑ Robert Koch Award — Robert Koch Foundation.
  6. ↑ Robert-Koch-Preis — Robert Koch Foundation.
  7. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2020 — Nobel Foundation.
  8. ↑ Choo QL, Kuo G, Weiner AJ, Overby LR, Bradley DW, Houghton M (1989 թ․ ապրիլ). «Isolation of a cDNA clone derived from a blood-borne non-A, non-B viral hepatitis genome». Science. 244 (4902): 359–62. Bibcode:1989Sci...244..359C. CiteSeerX 10.1.1.469.3592. doi:10.1126/science.2523562. PMID 2523562.
  9. ↑ Wang, KS; Choo, QL; Weiner, AJ; Ou, JH; Najarian, RC; Thayer, RM; Mullenbach, GT; Denniston, KJ; Gerin, JL; Houghton, M (1986 թ․ հոկտեմբերի 9). «Structure, sequence and expression of the hepatitis delta (delta) viral genome». Nature. 323 (6088): 508–14. Bibcode:1986Natur.323..508W. doi:10.1038/323508a0. PMID 3762705. S2CID 4265339.
  10. ↑ «Opinion: Nobel-worthy discovery right in our backyard». Canadian for Health Research. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
  11. ↑ Semeniuk, Ivan (2013 թ․ մարտի 20). «Science world abuzz as virologist turns down Gairdner award». The Globe and Mail. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  12. ↑ «MMI Faculty – Michael Houghton, PhD». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 13-ին.
  13. ↑ «Press release: The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2020». Nobel Foundation. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  14. ↑ Wu, Katherine J.; Victor, Daniel (2020 թ․ հոկտեմբերի 5). «Nobel Prize in Medicine Awarded to Scientists Who Discovered Hepatitis C Virus – Harvey J. Alter, Michael Houghton and Charles M. Rice were jointly honored for their decisive contribution to the fight against blood-borne hepatitis, a major global health problem». The New York Times. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 Thompson, Gilbert (2014). Pioneers of Medicine Without a Nobel Prize. էջ 209. ISBN 978-1-78326-386-8.
  16. ↑ «Congratulations to a Nobel Prize Laureate». Alleyn's School. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 14-ին.
  17. ↑ «Michael Houghton, PhD». Canadians for Health Research. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  18. ↑ «Eureka moments in research». Alberta Innovates: Health Solutions. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  19. ↑ «Nobelist: keep faith, because Covid vaccine is just round corner». Times Higher Education. 2020 թ․ հոկտեմբերի 21. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  20. ↑ Boyer, J.L; Blum, H.E; Maier, K.P; Sauerbruch, T.; Stalder, G.A (2001 թ․ մարտի 31). Liver Cirrhosis and Its Development – Google Books. ISBN 978-0-7923-8760-2. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 12-ին.
  21. ↑ Houghton, M (2009). «The long and winding road leading to the identification of the hepatitis C virus». J. Hepatol. 51 (5): 939–948. doi:10.1016/j.jhep.2009.08.004. PMID 19781804.
  22. ↑ Kuo, G; Choo, Q-L; Alter, HJ; Gitnick, GI; Redeker, AG; Purcell, RH; Miyamura, T; Dienstag, JL; Alter, MJ; Stevens, CE; Tegtmeier, GE; Bonino, F; Colombo, M; Lee, W-S; Kuo, C; Berger, K; Shuster, JR; Overby, LR; Bradley, DW; Houghton, M (1989). «An assay for circulating antibodies to a major etiologic virus of human non-A, non-B hepatitis». Science. 244 (4902): 362–364. Bibcode:1989Sci...244..362K. doi:10.1126/science.2496467. PMID 2496467.
  23. ↑ Esteban, JI; Viladomiu, L; Bonzalez, A; Roget, M; Genesca, J; Guardia, J; Esteban, R; Lopez-Talavera, JC; Hernandez, JM; Vargas, V; Buti, M; Kuo, G; Choo, Q-L; Houghton, M (1989). «Hepatitis C virus antibodies among risk groups in Spain». Lancet. 334 (8658): 294–297. doi:10.1016/s0140-6736(89)90485-6. PMID 2569102. S2CID 23825621.
  24. ↑ Van Der Poel, CL; Ressink, HW; Lelie, PN; Leentvaar-Kuypers, A; Choo, Q-L; Kuo, G; Houghton, M (1989). «Anti-hepatitis C antibodies and non-A, non-B post-transfusion hepatitis in the Netherlands». Lancet. 334 (8658): 297–298. doi:10.1016/s0140-6736(89)90486-8. PMID 2569103. S2CID 25211687.
  25. ↑ Alter, HJ; Purcell, RH; Shih, JW; Melpolder, JC; Houghton, M; Choo, Q-L; Kuo, G (1989). «Detection of antibody to hepatitis C virus in prospectively followed transfusion recipients with acute and chronic non-A, non-B hepatitis». N. Engl. J. Med. 321 (22): 1494–1500. doi:10.1056/nejm198911303212202. PMID 2509915.
  26. ↑ Cha, T-A; Kolberg, J; Irvine, B; Stempien, M; Beall, E; Yano, M; Choo, Q-L; Houghton, M; Kuo, G; Han, JH; Urdea, MS (1991). «Use of a signature nucleotide sequence of hepatitis C virus for detection of viral RNA in human serum and plasma». J. Clin. Microbiol. 29 (11): 2528–2534. doi:10.1128/JCM.29.11.2528-2534.1991. PMC 270367. PMID 1663510.
  27. ↑ Bresters, D; Cuypers, HT; Reesink, HW; Schaasberg, WP; van der Poel, CL; Mauser-Bunschoten, EP; Houghton, M; Choo, Q-L; Kuo, G; Lesniewski, R; Troonen, H; Lelie, PN (1992). «Enhanced sensitivity of a second generation ELISA for antibody to hepatitis C virus». Vox Sang. 62 (4): 213–217. doi:10.1111/j.1423-0410.1992.tb01201.x. PMID 1379394. S2CID 20178902.
  28. ↑ Hasan, F; Jeffers, L; de Medina, M; Reddy, R; Parker, T; Schiff, E; Houghton, M; Choo, Q-L; Kuo, G (1989). «Hepatitis C HCV associated hepatocellular carcinoma». Hepatology. 10 (4): 589–91. doi:10.1002/hep.1840100432. PMID 2169456.
  29. ↑ De Bisceglie, AM; Alter, H; Kuo, G; Houghton, M; Hoofnagle, JH (1989). «Detection of antibody to hepatitis C virus in patients with various chronic liver diseases». Hepatology. 10 (4): 581. doi:10.1002/hep.1840100432.
  30. ↑ Saito, I; Miyamura, T; Ohbayashi, A; Harada, H; Katayama, T; Kikuchi, S; Watanabe, Y; Koi, S; Onji, M; Ohta, Y; Choo, Q-L; Houghton, M; Kuo, G (1990). «Hepatitis C virus infection is associated with the development of hepatocellular carcinoma». Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 87 (17): 6547–6549. Bibcode:1990PNAS...87.6547S. doi:10.1073/pnas.87.17.6547. PMC 54573. PMID 2168552.
  31. ↑ Law, JL; Chen, C; Wong, J; Hockman, D; Santer, DM; Frey, SE; Belshe, RB; Wakita, T; Bukh, J; Jones, CT; Rice, CM; Abrignani, S; Tyrrell, DL; Houghton, M. (2013 թ․ մարտի 19). «A hepatitis C virus (HCV) vaccine comprising envelope glycoproteins gpE1/gpE2 derived from a single isolate elicits broad cross-genotype neutralizing antibodies in humans». PLOS ONE. 8 (3): e59776. Bibcode:2013PLoSO...859776L. doi:10.1371/journal.pone.0059776. PMC 3602185. PMID 23527266.
  32. ↑ Houghton, M; Law, J; Tyrrell, DL (2013). «An inactivated hepatitis C virus vaccine on the horizon?». Gastroenterology. 145 (2): 285–288. doi:10.1053/j.gastro.2013.06.029. PMID 23806539.
  33. ↑ «University of Alberta virologist awarded Nobel Prize in Physiology or Medicine». EurekAlert! (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մայքլ_Հութոն_(վիրուսաբան)&oldid=9800452» էջից