Ղազնավի (հրթիռ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ղազնավի
Տեսակmissile model?
Ենթատեսակshort-range ballistic missile?
Երկիր Պակիստան
ԱրտադրողNational Development Complex?

Ղազնավի ( հնդկերեն՝ غزنوی;պաշտոնական ծածկագիրը՝ Հատֆ III Ղազնավին[1]), կարճաժամկետ հեռահարության բալիստիկ հրթիռի մակերես, որը նախագծվել և մշակվել է Ազգային զարգացման համալիրի կողմից, առաջին տարբերակն է, որը գործում է Պակիստանի բանակի ռազմավարական հրամանատարության հետ 2004 թվականից[2]։ 290 կմ[3] օպտիմալ տիրույթով այն անվանվում է 11-րդ դարի մուսուլմանական-թուրքական նվաճող Ղազնի Մահմուդի անունով։ Հատֆ բառը արաբերեն[4] նշանակում է մահաբեր կամ վրեժխնդրություն։ Այն ծառայություն է մտել 2012 թվականին Պակիստանի բանակի հետ՝ 2012 թվականի մայիսի 10-ի ASFC-ի (Բանակի ռազմավարական հրամանատարական ուժ) կողմից իրականացված հաջող մեկնարկից հետո։

Հատֆ III-ը «Սքուդ» տիպի բալիստիկ հրթիռ է։ Հրթիռը կարող էր տեղափոխել միջուկային և պայմանական մարտագլխիկներ 290 կմ հեռավորության վրա։ Հատֆ III-ը Պակիստանի բանակի կողմից միջուկային երկրորդ հրթիռային փորձարկումն էր, որն իրականացվել է երկու ամսից պակաս ժամանակահատվածում՝ Հնդկաստանի կողմից Agni-V- ի[5] գործարկման պահից ի վեր։

Հրթիռը ունի 9,64 մ երկարություն, 0,99 մ տրամագիծ, գործարկման կշիռը 5256 կգ է և սնուցվում է մեկ փուլով պինդ վառելիքի հրթիռային շարժիչով[3]։ Համարվում է, որ ազդեցություն է ունեցել չինական դիզայնի՝ M-11- ի (ՆԱՏՕ-ի հաղորդման անունը՝ CSS-7[3][6][7]) վրա։

Նախագծման պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկզբնապես, Պակիստանի կառավարությունը ակտիվորեն ճնշում էր գործադրում Չինաստանից M-11 հրթիռներ ձեռք բերելու ուղղությամբ՝ արագ տեղակայման մտադրությամբ[8]։ Վարչապետ Բենազիր Բհուտոն անձամբ լոբբինգ է իրականացրել Չինաստանում M-11 հրթիռների համար, բայց չկարողացավ դա անել Միացյալ Նահանգների կողմից մոնտաժված ուժեղ ճնշման և MTCR- ի կողմից հրթիռների տեխնոլոգիական փոխանցումների կանխարգելման խիստ մոնիտորինգի պատճառով[9]։ Ղազնավիի զարգացումը սկսվել է 1990-ականներին ՝ Չինաստանից Պակիստան M-11 հրթիռների արտահանումից հրաժարվելուց հետո[8]։ Ղազնավին հալածում է Աբդալիի ծրագիրը, և նրա առանձնահատկությունները ծայրաստիճան մոտ են չինական M-11- ի հատկություններին[9]։ «Ղազնավի» ծրագրի պայմանագիրը շնորհվել է NDC- ին[2]։

Պակիստանի զինված ուժերը հետևողականորեն պնդում էին, որ «Ղազնավի» ծրագիրը տեղական նախագծված և բնիկ կառուցված է[10]։ 1995թվականին նրա շարժիչը հաջողությամբ փորձարկվեց և, ասվում է, որ «Պակիստանում հրթիռների մշակման հիմնական խզումն է»[10]։

Թեստեր և կարգավիճակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ղազնավին իր առաջին տիեզերական ինքնաթիռը վերցրեց 2002 թվականի մայիսի 26-ին՝ Հնդկաստանի և Պակիստանի միջև ռազմական բախման բարձրության վրա[11]։ 2003 թվականի հոկտեմբերի 3ին, Ղազնավին կրկին հաջողությամբ փորձարկում էր չբացահայտված վայրից կրակոցը, որը զինվորականների կողմից բնութագրվում էր որպես «շատ հաջողակ»[12]։ Ղազնավին հաջողությամբ հասավ իր թիրախին և ունի 290 կմ հեռավորություն (180 մետր), ինչը հնարավորություն է տալիս հարվածել հարևան միջուկային հակառակորդի՝ Հնդկաստանի մի քանի կարևոր թիրախին[12]։ Ղազնավին ծառայության մեջ մտավ 2004 թվականի մարտին և ներկայումս Պակիստանի բանակի հետ է[3]։ Իր երրորդ փորձարկումը տեղի է ունեցել 2004 թ. դեկտեմբերի 8-ին[13]՝ հետագա թեստերը անցկացվել են 2006 թ. դեկտեմբերի 9-ին, ևս մեկը`2008 թ. փետրվարի 13-ին և 2010 թ. մայիսի 8-ին։ 2008 թ. թեստը ավարտեց Պակիստանի բանակի ռազմավարական ուժերի հրամանատարության (ASFC) ձմեռային վարժանքները[3]։ 2012 թվականի մայիսին հրթիռը ևս մեկ հաջող փորձություն իրականացվեց ՝ որպես ուսումնամարզական վարժանք[14]։

Պակիստանը հաջողությամբ իրականացրեց «Ղազնավի» հրթիռի գիշերային ուսումնավարժության մեկնարկը՝ 2019 թվականի օգոստոսի 28-ին[15]։

NDC-ում իր զարգացման ընթացքում ծրագիրը անվանվեց Ղազնի Մահմուդի հիշատակին`10-րդ դարի թյուրքական կայսրը, որը հիմնադրեց Ղազնավիդյան կայսրությունը և հաճախ ներխուժեց Հնդկաստան[8]։ JS HQ-ն, այնուամենայնիվ, պաշտոնապես հրթիռի կոդավորմամբ անվանեց «Հատֆ – III Ղազնավի»[8]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ News desk (2012 թ․ մայիսի 10). «Pakistan successfully tests Hatf III (Ghaznavi) missile». GEO News, 2012. GEO News. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 NTI staff writer. «NDC's secret work». Nuclear Threat Initiatives. Nuclear Threat Initiatives. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Missile Threat - Hatf 3: http://missilethreat.csis.org/missile/hatf-3-ghaznavi/ Արխիվացված 26 Հոկտեմբեր 2016 Wayback Machine
  4. ↑ ISPR (2012 թ․ մայիսի 10). «Pakistan tests Hatf III ballistic missile». The Tribune. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 10-ին.
  5. ↑ «Pakistan tests nuclear-capable ballistic missile Hatf III». Times of India.(չաշխատող հղում)
  6. ↑ Pakistan Missile Update - 2003 Արխիվացված 1 Դեկտեմբեր 2008 Wayback Machine
  7. ↑ Jane's Strategic Weapon Systems
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Khan, PA, Brigadier Feroz (2012). Eating Grass: the making of Pakistan bomb. Sanford, ca, u.s: Stanford University Press. p. 552. 9780804776011
  9. ↑ 9,0 9,1 Rajain, Arpit (2005). Nuclear deterrence in Southern Asia China, India, and Pakistan. Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications. 8132103254.
  10. ↑ 10,0 10,1 Lodhi, PA, Lieutenant-General SFS (1998 թ․ մայիսի 6). «Pakistan's Missile Technology». Defence Journal, 1998. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  11. ↑ Staff correspondence reporter (2002 թ․ մայիսի 26). «Pak tests Ghaznavi missile amid world condemnation». Rediff on the Net, 2002. Rediff on the Net. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 Naqvi, Syed Mohsin (2003 թ․ հոկտեմբերի 3). «Pakistan kicks off missile tests». CNN Producer Syed Mohsin Naqvi contributed to this report. CNN Pakistan, 2003. CNN Pakistan. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  13. ↑ Lee, Xiao Feng (2004 թ․ դեկտեմբերի 8). «Pakistan test-fires short-range missile». China Daily, Pakistan. China Daily. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  14. ↑ Joshua, Anita (2012 թ․ մայիսի 10). «Pak tests nuclear-capable Hatf-III ballistic missile». The Hindu. Chennai, India. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 10-ին.
  15. ↑ «Pakistan successfully carries out night training launch of Ghaznavi missile». The News. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 29-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ղազնավի_(հրթիռ)&oldid=9487141» էջից