Ձնեմարդը (մուլտֆիլմ, 1982)

Ձնեմարդը անգլ.՝ The Snowman
Տեսակ	հեռուստաֆիլմ
Ժանր	սուրբծննդյան ֆիլմ և վեպի մոտիվներով ֆիլմ
Երկիր	Միացյալ Թագավորություն
Հրատարակվել է	1982

«Ձնեմարդը» (ռուս.՝ «The Snowman»), անգլիացի կարճամետրաժ անիմացիոն հեռուստաֆիլմ, որը նկարահանվել է Ռեյմոնդ Բրիգսի 1978 թվականի համանուն մանկական գրքի հիման վրա, և ավանդաբար ցուցադրվում է Մեծ Բրիտանիայի հեռուստատեսությամբ Սուրբ ծննդյան նախօրեին։

Ֆիլմի պրեմիերան տեղի է ունեցել 1982 թվականի դեկտեմբերի 26-ին Channel 4 ալիքում։ Ֆիլմը միանգամից ձեռք է բերել ժողովրդականություն և ժամանակի ընթացքում դարձել է բրիտանական սուրբծննդյան մշակույթի անբաժանելի մասը։

Ֆիլմը պահպանում է Briggs-ի նկարների ոճը (գունավոր մատիտներ), բացառությամբ սկզբի մի փոքր հատվածի, ֆիլմում խոսքեր չեն հնչում։

«Walking in the Air» երգը, որն առաջին անգամ հնչել է ֆիլմում, դարձել է շատ սիրված և հետագայում կատարվել է բազմաթիվ արտիստների կողմից։

2000 թվականին կինոյի բրիտանական ինստիտուտի անցկացրած հարցման համաձայն՝ ֆիլմն զբաղեցրել է 71-րդ տեղը «Բրիտանիայի հարյուր մեծագույն հեռուստահաղորդումների» (անգլ.՝ 100 Greatest British Television Programmes)։ 2004 թվականին այն հայտնվել է լավագույն սուրբծննդյան հեռուստահաղորդումների առաջին տասնյակում։

Սյուժե

Ձմռան մի օր՝ Սուրբ ծննդյան նախօրեին, տղան ձյունից ձնեմարդ է պատրասռում։ Նրան հագցնում է հին գլխարկ և շարֆ։ Գիշերը տղան չի քնում, ժամանակ առ ժամանակ նա մոտենում է պատուհանին և նայում, թե ինչպես է այնտեղ Ձնեմարդը։ Հանկարծ ուղիղ կեսգիշերին Ձնեմարդը կենդանանում է, տղան վազում է նրա մոտ, ապա հրավիրում է տուն։ Ծնողները քնած էին, և տղան իր հյուրին ցույց է տալիս տան բոլոր սենյակները՝ ներկայացնելով, թե ինչպես են իրենք ապրում։ Այնուհետև նրանք գնում են բակ, որտեղ Ձնեմարդը գտնում է մոտոցիկլ և անմիջապես նստում։ Նրանք տղայի հետ շրջում են շրջակայքում՝ լուսարձակների լույսով վախեցնելով փասիաններին, նապաստակներին և աղվեսներին։

Ապա Ձնեմարդը բռնում է տղայի ձեռքը և թռչում։ Նրանք հետ թռչում են տղայի հարազատ քաղաքի վրայով, թռչում Թագավորական տաղավարի և Արևմտյան Պիրսի վրայով (անգլ.՝ West Pier) Բրայթոնում։ Դրանից հետո նրանց ճանապարհն անցնում է օվկիանոսում վրայով դեպի Արկտիկա, որտեղ նրանք դիտում է Հյուսիսափայլը։ Վերջապես, նրանք վայրէջք են կատարում, և Ձնեմարդը տղային տանում է անտառ, որտեղ նրանք միանում են ամբողջ աշխարհի Ձնեմարդերի տոնին։ Այնտեղ ներկա է նաև Ձմեռ պապը, որը տղային ցույց է տալիս եղջերուներին, ինչպես նաև հնարավորություն նրան նվեր է տալիս (շարֆ ձնեմարդերի պատկերով)։ Վերջապես, Ձնեմարդն ու տղան նույն ճանապարհով թռչում են տուն։

Տղան գնում է քնելու, իսկ առավոտյան հայտնաբերում է, որ Ձնեմարդը հալվել է արևի տակ։ Սակայն, ի հիշատակ գիշերային ճանապարհորդության և իր ընկերոջ, տղային մնում է Ձմեռ պապի նվիրած շարֆը։

Տարբերություններ գրքից

• Գիրքը չի պարունակում Սուրբ ծննդի հստակ հղումներ (մինչդեռ ֆիլմում տանը տոնածառ կա)։
• Գրքում չկան Ձնեմարդի ու տղայի ճանապարհորդությունը դեպի Արկտիկա (նրանք հասնում են միայն Արևմտյան Պիրս) և Ձնեմարդերի տոնը, ինչպես նաև Ձմեռ պապի նվիրած շարֆը։
• Գրքում տղան անունով չի կոչվում, ֆիլմում նրա անունը Ջեյմս է, որը երևում է Ձմեռ պապիկից նվեր ստացած ծրարի վրա։ Այդ անունը Ձմեռ պապը նշում է 2002 թվականի ֆիլմի սկզբում։ 2002 թվականի ֆիլմի հոբելյանական DVD-ով հրատարակության մեջ հաղորդվում է, որ այդ անունը հորինել է անիմատոր Ջոաննա Հարրիսը՝ ի պատիվ իր ընկերոջ։

Ներածական մասի տարբերակներ

Բացի անիմացիոն մասից, ֆիլմն ունի մի փոքր ներածություն, որը գոյություն ունի մի քանի տարբերակով։

• Նախնական տարբերակում գրքի հեղինակ Ռեյմոնդ Բրիգսը քայլում է դաշտով և պատմում այն մասին, թե ինչ ձնառատ ձմեռ էր այն տարի, երբ ինքը գրում էր գիրքը։
• Ավելի ուշ ցուցադրվել է մի տարբերակ, որում Դեյվիդ Բոուին (որը ներկայացնում է ֆիլմի հերոս Ջեյմսին՝ հասուն տարիքում) հիշում է այն ձմեռը, երբ ծանոթացել է Ձնեմարդու հետ, և ձեղնահարկում հանում է այդ նույն շարֆը։
• Ֆիլմի 20-ամյակի կապակցությամբ 2002 թվականին Channel 4 հեռուստաալիքը թողարկել է նոր ներածություն (ռեժիսոր՝ Ռոջեր Մեյնվուդ), որում խոսում է Ձմեռ պապը, այն է՝ Բրիգսի կերպարը Ձմեռ պապի մասին նրա գրքից, որի հիման վրա նկարահանվել է նաև մուլտֆիլմ («Father Christmas»): Ձմեռ պապը, որին հնչյունավորել է դերասան Մել Սմիթը, պատմում է այն մասին, թե ինչպես է նա հանդիպել տղային։

Սաունդթրեք

Ֆիլմում հնչում է Հովարդ Բլեյքի երաժշտությունը, որը նաև գրել է «Walking in the Air» երգի բառերը և ղեկավարել է իր «Sinfonia of London» նվագախումբը, որը կատարել է երաժշտությունը ֆիլմի համար։

Երգը կատարել է Սուրբ Պողոսի տաճարի երգչախմբի տղա Փիթեր Օթիի կողմից, սակայն հետագայում երգի իրենց տարբերակները ձայնագրել են բազմաթիվ այլ կատարողներ։

Մրցանակներ և անվանակարգեր

• 1983 – BAFTA մրցանակ հեռուստատեսության ոլորտում – լավագույն մանկական հեռուստահաղորդում
• 1983 – BAFTA մրցանակ հեռուստատեսության ոլորտում – լավագույն պատկերազարդում լուծում (առաջադրում)
• 1983 – «Օսկար» մրցանակ – լավագույն անիմացիոն կարճամետրաժ ֆիլմ (առաջադրում)
• 1984 – կարճամետրաժ ֆիլմերի կինոփառատոն Տամպերում - Գրան պրի

Շարունակություն

2012 թվականի Սուրբ ծննդյան նախօրեին Channel 4 ալիքով տեղի է ունեցել շարունակության պրեմիերան, որը նկարահանվել է մուլտֆիլմի 30-ամյա հոբելյանի առթիվ։ Նոր 24-րոպեանոց «Ձնեմարդը և ձնեշունը» (անգլ.՝ «The Snowman and the Snowdog») ֆիլմը, որը ստեղծվել է իր նախորդի ոճով և արժանացել է Ռեյմոնդ Բրիգսի հավանությանը, նկարվել է ձեռքով՝ առանց համակարգչային գրաֆիկայի կիրառման։ Նա պատմում է Բիլլիի տղայի մասին, որը տարիներ անց տեղափոխվում է մի տուն, որտեղ ժամանակին ապրում էր Ջեյմսը, և Ջեյմսը պատրաստում է ձնեմարդ, ինչպես նաև ձնաշան՝ ի հիշատակ դրանից կարճ ժամանակ առաջ մահացած իր կենդանու։ Գիշերը Ձնեմարդն ու Ձնաշունը կենդանանում են, և Բիլիի հետ թռչում է դեպի Հյուսիսային բևեռ, որտեղ մասնակցում են ձնեմարդների տոնին։

Արտաքին հղումներ

• Ֆիլմի և գրքի պաշտոնական կայք (անգլ.)
• Recordings of The Snowman & Walking In The Air (սաունդթրեքի մասին կոմպոզիտորի կայքում)
• Animated short (1982) (տեղեկատվություն գրողի երկրպագուների կայքում)