Հրաչուհի Դերձակյան
 | |
|---|---|
| Ծնվել է | 1886 |
| Ծննդավայր | Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն |
| Մասնագիտություն | դերասանուհի |
Հրաչուհի Դերձակյան (1886, Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն - ՞), հայ դերասանուհի։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է 1886 թվականին, Կոստանդնուպոլսի Կեդիկ փաշա թաղամասում[1]։ Ավարտելով Դպրոցասիրացի Վարժուհյաց դպրոցը` մի քանի տարի ուսուցչուհի է աշխատել։ Կոստանդնուպոլսում հայ թատրոնի վերաբացումից հետո հրապուրվել է բեմական կյանքով և սկսել մասնակցել հայկական տարբեր ներկայացումների։ Դերձակյանը շատ լավ թուրքերեն գիտեր, ինչի շնորհիվ խաղացել է նաև թուրքերեն ներկայացումներում։
1909 թվականին, երբ հայտնի դերասանուհի Սիրանույշը Կովկասից եկել է Պոլիս, Վահրամ Փափազյանին և Հրաչուհի Դերձակյանին հրավիրել է միանալ իր թատերախմբին։
Վահրամ Փափազյանի հետ կազմելով «Հայ դրամատիկ թատերախումբը»` խմբի հետ մասնակցել է մի շարք հյուրախաղերի, մեկնել Եգիպտոս։
|
Երկու ամիս վերջ ինքը (այսինքն` Հրաչուհին), ամուսինը, Շահենը և ես Եգիպտոս անցանք։ Թերթերը հոն իրմով զբաղեցան և դրվատեցին իր բեմական ներկայանալի կարողությունները[2]։ | 
|
1921 թվականին որդու հետ մեկնել է ԱՄՆ։ Այնտեղ միացել է Պողոսյան թատերախմբին։
Ստեղծագործական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հրաչուհի Դերձակյանը 1910-ական թվականներից մոտ երեսուն տարի ծառայել է հայ բեմարվեստին[3]։ Մոտ մեկ տասնամյակ իրենով զբաղեցրել է հայ և թուրք մամուլը և համարվել դրամատիկ լավագույն դերասանուհի։ Ժամանակին հայտնի է եղել Օֆելյայի, Դեզդեմոնայի, Էրիքայի, Սուսանի, Սեդայի, Մարգարիտի և այլ դերերով։
Նրա հայտնի խաընկերներից են եղել Վահրամ Փափազյանը, Շահխաթունին, Հովհաննես Զարիֆյանը։ Խաղացել է նաև Սիրանույշի խմբում, երբ վերջինս եղել է Պոլսում։ Այնուհետև միացել է Վահրամ Փափազյանի հիմնած «Հայ դրամատիկ թատերախմբին»` դառնալով խմբի հիմնական դերասանուհին[4]։ Այս թատերախմբի հետ մեկնելով Իզմիր, Եգիպտոս` հիմնականում խաղացել է ֆրանսիական պիեսների կանացի բոլոր գլխավոր դերերը։
Պոլսահայ թատրոնի վերաբացումից հետո դարձել է թատրոնի հիմնական արտիստներից մեկը։ Ժամանակի մամուլը գրել է նրա մասին. «Նախասիրած դերերը` Օֆելյա («Համլետ»), Էմիլիա («Կորրադո»), Սեդա («Հին աստվածներ»), Մարգարիտ («Պատվի համար»), Էրիքա («17 տարեկաններ»), Ֆլորա («Գնդապետ Բռիտո»)[5]»:
1921 թվականին մեկնելով ԱՄՆ` սկսել է համագործակցել տեղի հայկական թատերախմբերի ու արվեստագետների հետ։ Առաջին ներկայացումը եղել է ինքնուրույն բեմադրություն. բեմադրել է «Պատվի համար» պիեսը` խաղալով Մարգարիտի դերը։ Այս տարիներին հիմնականում հանդես է եկել Պողոսյան թատերախմբի հետ։ 1930-ական թվականներին սկսել է հեռանալ բեմական կյանքից։
Դերեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Օֆելյա` «Համլետ»
- Էմիլիա` «Կորրադո»
- Սեդա` «Հին աստվածներ»
- Մարգարիտ` «Պատվի համար»
- Էրիքա` «17 տարեկաններ»
- Ֆլորա` «Գնդապետ Բռիտո»
- Չանինա` «Կրեմոնի ջութակահարը»
- Չար սկեսուր` «Հարս ու կեսուր»
- Հարս` «Բառնաբաս աղա»
Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1912 թվականին ամուսնացել է հայ բեմի հայտնի դերասան Վահրամ Փափազյանի հետ։ Միասին խաղացել են մի շարք ներկայացումներում։ Ժամանակի մամուլը նրանց միության մասին գրել է. «Ներկա թրքահայ բեմին ամենեն ցայտուն աստղը` Վահրամ Փափազյան կփոևձե փոքրկ համաստեղություն մը կազմել սա մթաստվեր երկրակամարին վրա, որ թրքահայ թատրոնն է։ Ու նորապսակ ամոլը` Վահրամ Փափազյան և Հրաչյա, ահա գլուխ են արդեն նոր ձեռնարկի մը, թատերական թուրնե մը, որ պիտի սկսի Իզմիրեն, շարունակվելու համար Ադանա, Հալեպ, Ալեքսանդրիա, Կահիրե»[6]։ 1913 թվականին Փափազյանը Պոլսից մեկնել է Թիֆլիս. զույգն ընդմիշտ բաժանվել է։
Հրաչյան ունեցել է մեկ որդի, որի հետ հետագայում մեկնել է ԱՄՆ։
Փափազյանի հետ ինքը կապ չի ունեցել, սակայն ԱՄՆ-ում ապրելու տարիներին երբեմն նրա անունը հայտնվել է Փափազյան ազգանվան հետ։