Jump to content

Կրոն և շիզոֆրենիա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Կրոնի և շիզոֆրենիայի միջև կապը առանձնահատուկ հետաքրքրություն է ներկայացնում հոգեբույժների համար՝ կրոնական փորձառության և փսիխոզի ընդհանուր նմանությունների պատճառով։ Կրոնական փորձառությունները հաճախ ներառում են լսողական և/կամ տեսողական երևույթների մասին բողոքներ, որոնք նման են շիզոֆրենիայով հիվանդների բողոքներին, ովքեր նույնպես սովորաբար հայտնում են հալյուցինացիաների մասին։ Այս ախտանիշները կարող են նմանվել կրոնական փորձառության մեջ տեղի ունեցող իրադարձություններին[1]։ Այնուամենայնիվ, մարդիկ, ովքեր հայտնում են կրոնական տեսողական և ձայնային հալյուցինացիաների մասին, նույնպես պնդում են, որ նրանք չեն ընկալել իրենց հինգ զգայարաններով, և եզրակացնում են, որ այդ հալյուցինացիաները ամբողջովին «ներքին» գործընթացներ էին[2]։ Սա տարբերվում է շիզոֆրենիայից, երբ մարդը չգիտի, որ իր մտքերը կամ ներքին զգացմունքները չեն կատարվում իր երևակայությունից դուրս։ Նրանք հայտնում են, որ լսել են, տեսել, զգացել կամ համտեսել են մի բան, որը ստիպում է նրանց հավատալ, որ դա իրական է։ Նրանք չեն կարողանում տարբերել իրականությունն ու հալյուցինացիաները, քանի որ նրանք զգում են այդ հալյուցինացիաները իրենց բոլոր զգայարաններով, ինչը նրանց ստիպում է ընկալել այդ իրադարձությունները որպես իրականություն[3]։ Պարզվել է, որ կրոնը շիզոֆրենիայի համար ունի «ինչպես պաշտպանիչ, այնպես էլ ռիսկային ազդեցություն»[4]։

Շիզոֆրենիա ունեցողներ մարդկանց ընդհանուր զեկույցը համապատասխանում է կրոնական համոզմունքների մի տեսակին, որը շատ բժիշկներ համարում են ցնորական, օրինակ՝ այն համոզմունքը, որ իրենց դևերն են տիրացել, որ աստված խոսում է նրանց հետ, որ իրենք աստվածային էակներ են, կամ որ իրենք մարգարեներ են[5][6][7]։

Տրանսմշակութային ուսումնասիրությունները պարզել են, որ նման համոզմունքները շատ ավելի տարածված են այն հիվանդների մոտ, ովքեր իրենց համարում են քրիստոնյա և/կամ բնակվում են հիմնականում քրիստոնեական տարածքներում, ինչպիսիք են Եվրոպան կամ Հյուսիսային Ամերիկան[8][9]։ Համեմատության համար Ճապոնիայում հիվանդները շատ ավելի հաճախ ունենում են հալյուցինացիաներ՝ կապված ամոթի և զրպարտության հետ, իսկ Պակիստանում պարանոյաներ, կապված հարազատների և հարևանների հետ։

Նախապատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շիզոֆրենիան բարդ հոգեբանական խանգարում է, որի ախտանիշները ներառում են հուզական և ինտելեկտուալ վատթարացում, սոցիալական մեկուսացում, անկազմակերպ խոսք և վարք, զառանցանքներ և հալյուցինացիաներ։ Շիզոֆրենիայի պատճառները պարզ չեն, բայց կա կարծիք, որ գենետիկան մեծ դեր է խաղում, քանի որ ընտանիքում շիզոֆրենիայով հիվանդ ունեցող անհատները շատ ավելի հավանական է, որ նույնպես տառապեն շիզոֆրենիայով[10][11]։ Խանգարումը կարող է դրսևորվել և սրվել սոցիալական և շրջակա միջավայրի գործոնների պատճառով, ընդ որում դրվագներն ավելի ակնհայտ են դառնում բարձր սթրեսի ազդեցության ժամանակ։ Նյարդաբանները պարզել են, որ շիզոֆրենիկ ուղեղն ունի ավելի մեծ փորոքներ (հեղուկով լցված խոռոչներ)՝ համեմատած ոչ շիզոֆրենիկ ուղեղի հետ։ Ենթադրվում է, որ սա պայմանավորված է նյարդային բջիջների կորստով[12]։ Ախտանիշները սովորաբար ի հայտ են գալիս վաղ հասունության տարիքում։ Հազվադեպ է պատահում, որ երեխայի մոտ շիզոֆրենիա ախտորոշվի[13]։

Կրոնի դերը շիզոֆրենիայի բուժման մեջ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկայնական հետազոտություններով ցույց է տրվել, որ շիզոֆրենիայով տառապողները հիվանդության հաղթահարման տարբեր աստիճանի հաջողություններ ունեն, երբ կրոնը նշանակալի դեր է խաղում նրանց վերականգնման գործում[14]։ Կրոնի օգտագործումը կարող է կամ օգտակար մեթոդ լինել խանգարումը հաղթահարելու համար, կամ կարող է էական խոչընդոտ հանդիսանալ վերականգնման համար։ Հատկապես նրանց համար, ովքեր ակտիվ կյանք են վարում կրոնական համայնքում, կրոնը կարող է նաև շատ արժեքավոր գործիք լինել խանգարումը հաղթահարելու համար[15][16]։ Նրանք, ովքեր ակտիվորեն ներգրավված են եկեղեցու առօրյայում և ամեն օր վարում են հոգևոր կյանք, քանի դեռ հոգեբուժական բուժում են ստանում, հայտնում են ավելի քիչ ախտանիշների և կյանքի մակարդակի բարձրացման մասին։ Նրանք սկսում են կրոնը համարել հույսի աղբյուր[17]։

Կրոնը որպես շիզոֆրենիայի խթան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շիզոֆրենիան կարող է առաջանալ շրջակա միջավայրի մի շարք գործոններից, ներառյալ զգալի սթրեսը, ինտենսիվ զգացմունքային իրավիճակները և անհանգստացնող կամ անհարմար փորձառությունները։ Հնարավոր է, որ կրոնը երբեմն կարող է շիզոֆրենիայի խթան հանդիսանալ խոցելի մարդկանց մոտ։ Սա կարող է հանգեցնել փսիխոտիկ իրադարձության՝ իրատեսական մտածողության փոփոխության պատճառով. տառապողը կարող է հավատալ, որ իրենք աստված են կամ մեսիա։ Այս ախտանիշները կարող են ագրեսսիվ վարքագիծ առաջացնել ուրիշների, կամ հենց իրենց նկատմամբ[18]։ Որոշ դեպքերում նրանք կարող են զգալ նաև ավելի շատ անհանգստություն առաջացնող ախտանիշներ, եթե հավատում են, որ Աստված իրենց հիվանդությունը օգտագործում է որպես պատիժ։ Հիվանդը կարող է հրաժարվել բուժումից՝ հիմնվելով կրոնական համոզմունքների վրա. Որոշ դեպքերում հիվանդը կարող է հավատալ, որ նրանց մոլորությունները և հալյուցինացիաները իրականում աստվածային փորձառություն են, և, հետևաբար, կարող է հերքել ցանկացած բուժում[19]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Murray, ED.; Cunningham MG; Price BH (2012). «The role of psychotic disorders in religious history considered». The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences. 24 (4): 410–26. doi:10.1176/appi.neuropsych.11090214. PMID 23224447. S2CID 207654711.
  2. ↑ Webb, Mark. «Religious Experience». Stanford Encyclopedia of Philosophy.
  3. ↑ «Overview - Schizophrenia». Nhs.Uk.
  4. ↑ Gearing, Robin Edward, Dana Alonzo, Alex Smolak, Katie McHugh, Sherelle Harmon, and Susanna Baldwin. "Association of religion with delusions and hallucinations in the context of schizophrenia: Implications for engagement and adherence." Schizophrenia research 126, no. 1 (2011): 150-163.
  5. ↑ Siddle, Ronald; Haddock, Gillian; Tarrier, Nicholas; Faragher, E. Brian (1 March 2002). «Religious delusions in patients admitted to hospital with schizophrenia». Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology. 37 (3): 130–138. doi:10.1007/s001270200005. PMID 11990010.
  6. ↑ Mohr, Sylvia; Borras, Laurence; Betrisey, Carine; Pierre-Yves, Brandt; Gilliéron, Christiane; Huguelet, Philippe (1 June 2010). «Delusions with Religious Content in Patients with Psychosis: How They Interact with Spiritual Coping». Psychiatry: Interpersonal and Biological Processes. 73 (2): 158–172. doi:10.1521/psyc.2010.73.2.158. PMID 20557227.
  7. ↑ Siddle, R; Haddock, G; Tarrier, N; Faragher, EB (March 2002). «Religious delusions in patients admitted to hospital with schizophrenia». Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology. 37 (3): 130–8. doi:10.1007/s001270200005. PMID 11990010.
  8. ↑ Tateyama M, Asai M, Hashimoto M, Bartels M, Kasper S (1998). «Transcultural study of schizophrenic delusions. Tokyo versus Vienna and Tübingen (Germany)». Psychopathology. 31 (2): 59–68. doi:10.1159/000029025. PMID 9561549.
  9. ↑ Stompe T, Friedman A, Ortwein G, Strobl R, Chaudhry HR, Najam N, Chaudhry MR (1999). «Comparison of delusions among schizophrenics in Austria and in Pakistan». Psychopathology. 32 (5): 225–34. doi:10.1159/000029094. PMID 10494061.
  10. ↑ van Os, J; Kapur, S (2009-08-22). «Schizophrenia». Lancet. 374 (9690): 635–45. doi:10.1016/S0140-6736(09)60995-8. PMID 19700006.
  11. ↑ Picchioni, MM; Murray, RM (2007-07-14). «Schizophrenia». BMJ (Clinical Research Ed.). 335 (7610): 91–5. doi:10.1136/bmj.39227.616447.BE. PMC 1914490. PMID 17626963.
  12. ↑ Page, Dan. «UCLA Researchers Map How Schizophrenia Engulfs Teen Brains».
  13. ↑ McLeod, Saul. «Egocentrism». simplepsychology.org. Վերցված է April 17, 2017-ին.
  14. ↑ Mohr, S. (1 November 2006). «Toward an Integration of Spirituality and Religiousness Into the Psychosocial Dimension of Schizophrenia». American Journal of Psychiatry. 163 (11): 1952–1959. doi:10.1176/appi.ajp.163.11.1952.
  15. ↑ Danbolt, Lars J. (31 March 2011). «The Personal Significance of Religiousness and Spirituality in Patients With Schizophrenia». International Journal for the Psychology of Religion. 21 (2): 145–158. doi:10.1080/10508619.2011.557009.
  16. ↑ Helman, DS (2018). «Recovery from schizophrenia: An autoethnography». Deviant Behavior. 39 (3): 380–399. doi:10.1080/01639625.2017.1286174.
  17. ↑ Mohr, S; Huguelet P. «The relationship between schizophrenia and religion and its implications for care» (PDF). Swiss Medical Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-03-27-ին. Վերցված է 2012-04-26-ին.
  18. ↑ Mohr, Sylvia; Huguelet, Philippe (2004). «The relationship between schizophrenia and religion and its implications for care». Swiss Medical Weekly. 134: 369–376. CiteSeerX 10.1.1.117.217.
  19. ↑ Mohr, Sylvia; Borras, Laurence; Rieben, Isabelle; Betrisey, Carine; Gillieron, Christiane; Brandt, Pierre-Yves; Perroud, Nader; Huguelet, Philippe (11 October 2009). «Evolution of spirituality and religiousness in chronic schizophrenia or schizo-affective disorders: a 3-years follow-up study» (PDF). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology. 45 (11): 1095–1103. doi:10.1007/s00127-009-0151-0. PMID 19821066.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կրոն_և_շիզոֆրենիա&oldid=10057133» էջից