Կապույտը հուդայականության մեջ
Կապույտը (թեխելեթը) հուդայականության մեջ, հուդայականության սուրբ գույնն է։ Այն կապույտ կամ մանուշակագույն է ներկված։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իրենց ոչ հրեա հարևանների պես Միջին արևելքի հրեաները իրենց դռների կողափայտերը և տների մնացած մասերը ներկել են թեխելեթ (կապտամանուշակագույն) ներկանյութով, զարդարել իրենց երեխաներին թեխելեթ ժապավեններով և նշաններով։ Օգտագործել են այդ գույնի պաշտպանիչ թալիսմաններ[1]։
Թորայում իսրայելցիներին հրամայվում է իրենց հագուստների անկյուններում պատրաստել ծոպիկներ՝ թզիթզիթներ, և հյուսել ծոպերը «ոլորված (թեխելեթ) կապույտ թելերով»[2][3]։ Բանավոր զրույցներն ասում են, որ հնագույն ժամանակներում կապույտ թելերը պատրաստվել են միջերկրածովյա խեցիներից ստացված ներկով և րաբբիական գրականության մեջ կոչվել է հիլազոն[4]։ Այս գույնին նայելն օգնել է մեդիտացիային՝ պատկերացում տալով մեզ «երկնքի մաքրության պես շափյուղայի սալահատակի» մասին, որն Աստծո Գահի նմանությամբ է[5]։ Խորանի բազմաթիվ իրեր, օրինակ՝ շարժական սրբավայրը անապատում, ինչպիսին է մենորան, շատ անոթներ, Ուխտի տապանակը, ծածկվել է կապտամանուշակագույն կտորով, երբ տեղից տեղ են տարվում[6]։
Այն պատկերացվել է որպես հավասարակշռություն, քանի որ դրա երանգը ենթադրում է ստվեր՝ սպիտակի և սևի, օրվա և երեկոյան միջև[7]։
Ժամանակակից շրջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իսրայելի դրոշին սպիտակ ետին պլանի վրա երկու կապույտ շերտերն են և Դավթի կապույտ աստղ։ Քանի որ այն զուգորդվում է Իսրայելի Պետության հետ, կապույտը շատ տարածված է ժամանակակից հրեական դիզայնում[8]։ Ժամանակակից տալլիտոտը, հատկապես կրոնական սիոնիստ հրեաների կիրառած, հաճախ սպիտակ ֆոնի վրա ունի կապույտ շերտեր՝ ի տարբերություն Հարեդի համայնքներում տարածված սև շերտերի։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Frankel, Ellen; Teutsch, Betsy Platkin (1992). The Encyclopedia of Jewish Symbols (անգլերեն). Rowman & Littlefield. ISBN 9780876685945.
- ↑ Numbers 15:38.
- ↑ Tekhelet.com Արխիվացված 2008-01-30 Wayback Machine, the Ptil Tekhelet Organization
- ↑ Mishneh Torah, Tzitzit 2:1, interpreting Numbers 15:38.
- ↑ Exodus 24:10; Ezekiel 1:26; Hullin 89a.
- ↑ Numbers 4:6-12.
- ↑ Mishnah Zeraim 1:2
- ↑ "Zivei Eretz Yehudah" (1860), Ludwig August von Frankl.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Zvi Ruder (1999): The National Colors of the People of Israel: Tradition, Religion, Philosophy, and Politics Intertwined 965-293-059-8
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- The Ptil Tekhelet Organization dedicated to the manufacture and distribution of tekhelet fringes.