Իվան Յառիգին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Իվան Յառիգին
Անձնական տեղեկություն
Սեռ՝արական
Մասնագիտացում՝ըմբիշ
Երկիր՝ Ռուսաստան և  ԽՍՀՄ
Ծննդյան ամսաթիվ՝նոյեմբերի 7, 1948(1948-11-07)
Ծննդավայր՝Q27573589?, Q4250668?, Տաշտագոլսկի շրջան, Կեմերովոյի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահվան ամսաթիվ՝հոկտեմբերի 11, 1997(1997-10-11) (48 տարեկան)
Մահվան վայր՝Նեֆտեկումսկ, Ստավրոպոլի երկրամաս, Ռուսաստան
Մարզիչ(ներ)՝Vladimir Charkov? և Dmitry Mindiashvili?
193 սանտիմետր
Քաշ՝100 կիլոգրամ
Պարգևներ
Պատվո շքանշան Լենինի շքանշան Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան «Պատվո նշան» շքանշան
ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ և ԽՍՀՄ սպորտի վարպետ

Իվան Սերգեևիչ Յառիգին (ռուս.՝ Иван Сергеевич Ярыгин. նոյեմբերի 7, 1948(1948-11-07), Q27573589?, Q4250668?, Տաշտագոլսկի շրջան, Կեմերովոյի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - հոկտեմբերի 11, 1997(1997-10-11), Նեֆտեկումսկ, Ստավրոպոլի երկրամաս, Ռուսաստան), ռուս խորհրդային ազատոճային ըմբիշ։ Հանդես է եկել ծանր քաշային կարգում։ 1970-1980 թվականների միջակայքում հաղթել է իր մասնակցած բոլոր միջազգային խոշոր մրցումներում, բացառությամբ Եվրոպայի 1970 և 1974 թվականների առաջնությունների, որտեղ գրավել է երկրորդ տեղը։ Յառիգինը նվաճել է 1972 և 1976 թվականների ամառային օլիմպիական խաղերի չեմպիոնի տիտղոսը, ընդ որում՝ դարձել է առաջին ըմբիշը, ով օլիմպիական մրցագորգին իր բոլոր մենամարտերն ավարտել է ժամանակից շուտ, մաքուր հաղթանակով, մրցակիցներին չտալով ոչ մի միավոր[1]։ 1973 թվականին հռչակվել է աշխարհի, 1972 և 1975–76 թվականներին՝ Եվրոպայի չեմպիոն։ 1973, 1976–77 և 1979–80 թվականներին հինգ անգամ նվաճել է աշխարհի գավաթը՝ գավաթային մենամարտերում չկրելով ոչ մի պարտություն[2]։, Այդ ասպարեզում նա սահմանել է ևս մեկ ռեկորդ՝ տանելով ամենաարագ հաղթանակը՝ ընդամենը 27 վայրկյանում[3]։ 1980 թվականին հրաժեշտ տալով ակտիվ սպորտին՝ Յառիգինը որպես գլխավոր մարզիչ ղեկավարել է Խորհրդային Միության ազատ ոճի ըմբշամարտի հավաքականը մինչև 1992 թվականը, այնուհետև՝ Ռուսաստանի ըմբշամարտի ֆեդերացիան։ Անժամանակ մահացել է՝ 1997 թվականին զոհ գնալով ավտովթարի[4]։ Աչքի ընկնելով բացառիկ ամուր կազմվածքով և ուժով[5]՝ Յառիգինը իր բոլոր մարտերը վարել է հարձակողական ոճով, ձգտելով մրցակցին հնարավորինս արագ գցել թիակների վրա և ժամանակից շուտ ավատել մարտը:.[6] Ըմբշամարտի միջազգային ամենահեղինակավոր մրցաշարերից մեկը կրում է նրա անունը՝ Golden Grand Prix Ivan Yarygin, ամեն տարի անց է կացվում սիբիրյան Կրասնոյարսկ քաղաքում։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մանկություն և վաղ կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յառիգինը ծնվել է դարբնի բազմանդամ ընտանիքում։ Վաղ տարիքից օգնում էր հորը արհեստանոցում։ Դեռահաս տարիքում երազում էր դառնալ ֆուտբոլի դարպասապահ և ըմբշամարտով սկսել է զբաղվել միայն 1966 թվականին՝ 18 տարեկանում։ Այնուհետև զորակոչվել է բանակ, Խորհրդային Միության զինված ուժերի սամբոյի առաջնությունում ծանր քաշային կարգում հաղթանակ տարել, ստացել սպորտի վարպետի կոչում։ Հետագայում անցել է ազատ ոճի ըմբշամարտին, 1968 թվականին հաղթել ՌՍՖՍՀ-ի, հաջորդ տարում էլ՝ ԽՍՀՄ-ի երիտասարդական առաջնություններում։

Առաջին տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1970 թվականին նա նվաճեց Խորհրդային Միության չեմպիոնի տիտղոսը՝ հանդես գալով բարձրագույն խմբի առաջնությունում և հաղթելով իր հիմնական մրցակից Վլադիմիր Գուլյուտկինին։ 1971 թվականին պարտվեց Գուլյուտկինին, բայց 1972 թվականին կրկին հաղթեց նրան և ընդգրկվեց ԽՍՀՄ օլիմպիական հավաքականում՝ Մյունխենի օլիմպիական խաղերին մասնակցելու համար։ Օլիմպիական խաղերում նա մաքուր հաղթանակներ տարավ իր բոլոր հինգ մենամարտերում՝ մրցագորգի վրա ընդհանուր առմամբ ծախսելով 7 րոպեից մի փոքր ավելի՝ սահմանված 5x9=45 րոպեի փոխարեն[7] Օլիմպիական խաղերից երեք ամիս առաջ նա հաղթել էր 1972 թվականի Եվրոպայի առաջնությունում, որտեղ նույնպես բոլոր մենամարտերում մաքուր հաղթանակներ էր տարել։

Մահ և հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տուպոլև Տու-160 ռազմավարական ռմբակոծիչը, որը կրում է Յառիգինի անունը

Յառիգինը մահացել է 1997 թվականին ավտովթարից. նրա մեքենան բախվել է ճանապարհի եզրին կայանված ծանր բեռնատարին[8]։ Ավելի վաղ՝ 1990 թվականին նրա պատվին ըմբշամարտի ամենամյա մրցաշար էր կազմակերպվել Կրասնոյարսկում, այն քաղաքում, որտեղ նա ապրում էր 1966 թվականից։ 1998 թվականին Կրասնոյարսկում բացվել է Իվան Յառիգինի անվան մարզապալատը, իսկ 2002 թ. մարտին՝ նրա հուշարձանը։ Նրա մյուս հուշարձանները տեղադրվել են Մոսկվայում՝ 1998 թվականին, Ստավրոպոլի երկրամասում (մահվան վայրի մոտ)՝ 2012 թվականին, Աբականում ՝ 2013 թվականին[9]։ Յառիգինի անունով են կոչվել միջնակարգ դպրոց[10] և ըմբշամարտի համալիր Մոսկվայում։ 2010 թվականին Յառիգինին նվիրված անկյուն է բացվել ՖԻԼԱ-ի ըմբշամարտի միջազգային փառքի սրահում[11]։

Միջազգային մրցումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջազգային մրցումների արդյունքներ (ոչ լրիվ)[12]
Արդյ. Մրցակիցը Եղանակը Ժամ./
Հաշիվը 		Տարեթիվը Մրցումը Մրցավայրը Ասպարեզը
1980 World Cup Winner at 100kg
Հաղթ. {{{2}}} Լարրի Բիլենբերգ Գցում 1:14 1980-03-30 1980 World Cup {{{2}}} Տոլեդո, Օհայո Centennial Hall
Հաղթ. {{{2}}} Ուայեթ Ուիշարթ Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1980-03-28
Հաղթ. {{{2}}} Հիրոակի Օբայասի Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1980-03-28
Հաղթ. Կուբա Բարբարո Մորգան Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1980-03-28
Հաղթ. {{{2}}} Իբրահիմ Սառ Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1980-03-28
Պարտ. {{{2}}} Հովարդ Հարրիս Վճիռ 7–8 1980-03-26 U.S.—Soviet all-star dual meet {{{2}}} Գլենս Ֆոլս, Նյու Յորք Glens Falls Civic Center
Հաղթ. {{{2}}} Ֆրեդ Բոնա Գցում 1:07 1979-04-07 Athletes in Action challenge {{{2}}} Անահայմ, Կալիֆոռնիա Anaheim Convention Center
Հաղթ. {{{2}}} 1979-04 U.S.—Soviet all-star series
Olympic freestyle wrestling four-city tour 		{{{2}}} Ֆենիքս, Արիզոնա
Չկա տվյալ {{{2}}} Լարրի Բիլենբերգ Վճիռ 3–10 1979-04-02 {{{2}}} Ռապիդ Սիթի, Հարավ. Դակոտա Rushmore Plaza Civic Center
1979 World Cup Winner at 100kg
Հաղթ. {{{2}}} Ֆրեդ Բոնա Պասսիվություն 1979-04-01 1979 World Cup {{{2}}} Տոլեդո, Օհայո Centennial Hall
Հաղթ. Կուբա Բարբարո Մորգան Չկա տվյալ 1979-03-31
Հաղթ. Լիբիա Ահմեդ Համիդա Գցում Չկա տվյալ 1979-03-31
Հաղթ. {{{2}}} Հիրոակի Յամամոտո Գցում Չկա տվյալ 1979-03-31
Հաղթ. {{{2}}} Լարրի Բիլենբերգ Չկա տվյալ 1979-03-31
Հաղթ. {{{2}}} Ջոն Սեթթեր[13] Fall 8:07 1979-03-28 U.S.—Soviet all-star series
Olympic freestyle wrestling four-city tour 		{{{2}}} Ուիլքես-Բար, Փենսիլվանիա King's College Gym
Հաղթ. {{{2}}} 1979-03-26 {{{2}}} Նյու Յորք Felt Forum
1977 World Cup Winner at 100kg
Հաղթ. {{{2}}} Հարոլդ Սմիթ Fall 0:27 1977-03-27 1977 World Cup {{{2}}} Տոլեդո, Օհայո Centennial Hall
Հաղթ. {{{2}}} Սթիվ Դենիեր Գցում 1977-03-26
Հաղթ. {{{2}}} Յոշիակի Յացու Գցում 1977-03-26
1976 Olympic Gold Medalist at 100kg
Հաղթ. {{{2}}} Ռասսել Հելիքսոն Վճիռ 19–13 1976-07-27 1976 Summer Olympics {{{2}}} Մոնրեալ Maurice Richard Arena
Հաղթ. Չեխիա Պետր Դրոզդա Տեխն. պարտ. 5:30 1976-07-27
Հաղթ. Բուլղարիա Դիմո Կոստով Վճիռ 16–5 1976-07-27
Հաղթ. Արգենտինա Դանիել Վեռնիկ Տեխն. պարտ. 1:26 1976-07-27
Հաղթ. Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն Հարոլդ Բյուտներ Վճիռ 13–5 1976-07-27
1976 European Champion at 100kg
Հաղթ. Բուլղարիա Դիմո Կոստով Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1976-04-18 1976 European Championship Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն Լենինգրադ Յուբիլեյնի մարզապալատ
Հաղթ. Թուրքիա Մեհմեթ Գյուչլու Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1976-04-18
Հաղթ. Չեխոսլովակիա Պետր Դրոզդա Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1976-04-18
Հաղթ. {{{2}}} 1976-03- U.S.—Soviet all-star series
Olympic freestyle wrestling tour 		{{{2}}} Մայամի, Ֆլորիդա
Հաղթ. {{{2}}} Ջեֆ Սմիթ Գցում 0:23 1976-03-04 {{{2}}} Իսթ Լենսինգ, Միչիգան Jenison Fieldhouse
1976 World Cup Winner at 100kg
Հաղթ. {{{2}}} Գրեգ Վոյցեխովսկի 1976-03-01 1976 World Cup {{{2}}} Տոլեդո, Օհայո The Field House
Հաղթ. Իրան Ռ. Սուխթսարաթ Վճիռ 4–2 1976-02-29
Հաղթ. {{{2}}} Սթիվ Դենիեր Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1976-02-29
1975 European Champion at 100kg
Հաղթ. Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն Հարալդ Բյուտներ Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1975-05-01 1975 European Championship {{{2}}} Ludwigshafen
Հաղթ. Բուլղարիա Դիմո Կոստով Չկա տվյալ 1975-05-01
Հաղթ. Լեհաստան Էդվարդ Ժմուձևսկի Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1975-05-01
Հաղթ. Չեխոսլովակիա Պետր Դրոզդա Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1975-05-01
1974 European Silver Medalist at 100kg
Պարտ. Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն Հարալդ Բյուտներ Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1974-06-24 1974 European Championship {{{2}}} Մադրիդ Palacio de Deportes
Հաղթ. {{{2}}} 1974-04-05 U.S.—Soviet all-star series
Olympic freestyle wrestling
six-city tour 		{{{2}}} Ալեքսանդրիա, Վիրջինիա
Հաղթ. {{{2}}} Ջիմ Դուշեն Գցում >3:00 1974-04-02 {{{2}}} Չատանոգա, Թենեսի University of Tennessee Arena
Հաղթ. {{{2}}} Բուրկե Դիդրիխ Գցում 8:41 1974-03-30 {{{2}}} Բերքլի, Կալիֆոռնիա Harmon Gym
Հաղթ. {{{2}}} Լարրի Ամունդսոն Գցում 2:48 1974-03-27 {{{2}}} Սան Դիեգո, Կալիֆոռնիա Peterson Gym
Կաղապար:CGuest Soviet wrestling clinic demonstration 1974-03-23 {{{2}}} Լոնգ Բիչ, Կալիֆոռնիա [[Long Beach Pyramid|Long Beach State Gym
Հաղթ. {{{2}}} Բուրկե Դիդրիխ Գցում >3:00 1974-03-22 Long Beach Arena
Հաղթ. {{{2}}} Բուրկե Դիդրիխ Fall 2:34 1974-03-19 {{{2}}} Նյու Յորք Felt Forum
1973 World Champion at 100kg
Հաղթ. {{{2}}} Բուրկե Դիդրիխ Գցում >6:00 1973-09-06 1973 World Championship Իրան Թեհրան Aryamehr Indoor Stadium
Հաղթ. Հունգարիա Յոժեֆ Ցատարի Գցում 1973-09-09
Հաղթ. Բուլղարիա Դիմիտար Նեկով Գցում Չկա տվյալ 1973-09-06
1973 World University Games Champion at 100kg
Հաղթ. {{{2}}} Բուրկե Դիդրիխ Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1973-08-15 1973 World University Games Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն Մոսկվա Լենինի անվան մարզապալատ
Հաղթ. Բուլղարիա Դիմիտար Ստանկով Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1973-08-15
Հաղթ. {{{2}}} Հենք Շենք Վճիռ 6–3 1973-06-01 U.S.—Soviet all-star series
Olympic freestyle wrestling
four-city tour 		{{{2}}} Նյու Յորք Felt Forum
Հաղթ. {{{2}}} Նիք Քուրոլո Գցում 1:04 1973-05-30 {{{2}}} Բրոքփորթ, Նյու Յորք Brockport State Gym
Հաղթ. {{{2}}} Գրեգ Վոյցեխովսկի Վճիռ 3–1 1973-05-26 {{{2}}} Կոլամբուս, Օհայո St. John Arena
Հաղթ. {{{2}}} Ռասսել Հելիքսոն Default (9–0) >6:00 1973-05-23 {{{2}}} Մեդիսոն, Վիսկոնսին Wisconsin Field House
1973 World Cup Winner at 100kg
Հաղթ. {{{2}}} Ռասսել Հելիքսոն Գցում 1:56 1973-05-20 1973 World Cup {{{2}}} Տոլեդո, Օհայո Toledo Field House
Հաղթ. {{{2}}} Կլոդ Պիլո Գցում 0:17 1973-05-19
Հաղթ. {{{2}}} Շիզուո Յադա Գցում 1973-05-19
1972 Olympic Gold Medalist at 100kg
Հաղթ. Հունգարիա Յոժեֆ Ցատերի Գցում 2:04 1972-08-31 1972 Summer Olympics Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն Մյունխեն Messe München
Հաղթ. Մոնղոլիա Խորլո Բայանմունխ Գցում 5:21 1972-08-31
Հաղթ. Ռումինիա Էնաչե Պանիատ Fall 1:47 1972-08
Հաղթ. Իրան Աբոլֆազի Անվարի Գցում 2:58 1972-08
Հաղթ. {{{2}}} Հարրի Գերիս Գցում 2:20 1972-08
Հաղթ. Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն Գերդ Բախման Գցում 2:11 1972-08
Հաղթ. Շվեյցարիա Բրունո Յուտցելեր Գցում 0:27 1972-08-27
1972 European Champion at 100kg
Հաղթ. Բուլղարիա Վասիլ Տոդորով Գցում Չկա տվյալ 1972-04-24 1972 European Championship Լեհաստան Կատովիցե Spodek Arena
Հաղթ. Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն Գերդ Բախման Գցում Չկա տվյալ 1972-04-24
Հաղթ. Ռումինիա Էնաչե Պանաիտ Գցում Չկա տվյալ 1972-04-24
1970 European Silver Medalist at 100kg
Պարտ. Թուրքիա Ահմեթ Այիք Չկա տվյալ Չկա տվյալ 1970-06-09 1970 European Championship Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն Արևելյան Բեռլին
Հաղթ. Բուլղարիա Վասիլ Տոդորով Գցում Չկա տվյալ 1970-06-09
Հաղթ. Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն Գերդ Բախման Գցում Չկա տվյալ 1970-06-09
Հաղթ. Ռումինիա Էնաչե Պանաիտ Գցում Չկա տվյալ 1970-06-09
Հաղթ. Չեխոսլովակիա Կարել Էնգել Գցում Չկա տվյալ 1970-06-09

Գրքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ United Press International (1974 թ․ մարտի 21). «U.S. wrestlers meet Soviets in Long Beach». Progress Bulletin: 19.
  2. ↑ «Soviet Coach Is Optimistic». Fayetteville Northwest Arkansas Times. Associated Press: 22. 1980 թ․ մարտի 26.
  3. ↑ The record later was beaten by Jim Jackson, who pinned Japanese heavyweight Yasuori Ominato in 17 seconds, April 1, 1978. See: United Press International (1978 թ․ ապրիլի 2). «U.S. Leads Cup Wrestling»: 47. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  4. ↑ «Ivan Yarygin». sports-reference.com. Sports Reference. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  5. ↑ «Notes». The Post-Crescent. 16 (31): 36. 1976 թ․ օգոստոսի 1.
  6. ↑ Lucas, Mike (1973 թ․ մայիսի 23). «Soviet Matmen Land Improvement of U.S. Team». The Capital Times. 112 (138): 24.
  7. ↑ «Ivan Yarygin». sports-reference.com. Sports Reference. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  8. ↑ Иван Ярыгин. Yarygin Wrestling Museum
  9. ↑ Памятник Ивану Ярыгину в Абакане Արխիվացված 2016-04-22 Wayback Machine. Yarygin Museum
  10. ↑ p://yarigin-museum.ru/ob-ekty/uchrezhdeniya-i-organizatsii МБОУ Московская средняя школа им. Ивана Ярыгина]. Yarygin Museum
  11. ↑ «Ivan Yarygin». sports-reference.com. Sports Reference. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 26-ին."Ivan Yarygin". sports-reference.com. Sports Reference. Archived from the original on 16 October 2015. Retrieved 26 September 2015.
  12. ↑ Details of Ivan Yarygin profile available at the United World Wrestling Database.
  13. ↑ Setter was an alternate for Jeff Blatnick, who withdrew due to health issues.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Большая олимпийская энциклопедия. Т. 1-2. Автор-составитель В. Л. Штейнбах. — М.: Олимпия Пресс, 2006. — 784+968 с.: ил.
  • Павлова, Анна Последний богатырь Иван Ярыгин // Наш Красноярский край. — 28.08.2014. — № 63 (653).
  • Иван Ярыгин — легенда спорта // автор-составитель Ю. А. Иванов. — Абакан: Издательство Хакасского государственного университета, 2005. — 197 с. — ISBN 5-7810-0296-0
  • Ярыгин, Иван Сергеевич // Шервуд — Яя. — М. : Большая российская энциклопедия, 2017. — С. 785. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 35). — ISBN 978-5-85270-373-6.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սպորտային ձեռքբերումներ
Նախորդող՝
Ալեքսանդր Մեդվեդ 		Դրոշակակիր for {{{2}}} ԽՍՀՄ (փակման արարողություն)
Մոնրեալ 1976 ( Վասիլի Ալեքսեևի հետ) 		Հաջորդող՝
Նիկոլայ Բալբոշին
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իվան Յառիգին» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Իվան_Յառիգին&oldid=9549772» էջից