Իսկանդար Մուդա
| Իսկանդար Մուդա | |
| Դավանանք | իսլամ |
|---|---|
| Ծննդյան օր | 1583[1] |
| Ծննդավայր | Banda Aceh, Ինդոնեզիա |
| Վախճանի օր | դեկտեմբերի 27, 1636 |
| Թաղված | Աչեհ (նահանգ) |
| Քաղաքացիություն |  Aceh Sultanate
|
| Զավակներ | Taj ul-Alam? |
| Պարգևներ | |
Իսկանդար Մուդա (1583[1], Banda Aceh, Ինդոնեզիա - դեկտեմբերի 27, 1636), Աչեի տասներկուերորդ սուլթան։ Նրա օրոք սուլթանությունը հասել է առավելագույն չափերի և ծաղկման։ Նրա անունը նշանակում է «երիտասարդ Ալեքսանդր»․ այս տիրակալի նվաճումները հաճախ համեմատվում էին Ալեքսանդր Մակեդոնացու նվաճումների հետ։ Բացի այդ, նրա կառավարման շրջանը նշանավորվեց նրանով, որ Աչեխը դարձավ իսլամի և առևտրի ուսումնասիրության խոշոր կենտրոն։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նրա հայրը Մանսուր Սուահն էր, սուլթան Աբդուլ Ջալիլի որդին, երրորդ Սուլթան Աչե Ալաուդդին Ալ-Կախարի որդին։ Նրա մայրը՝ Պուտերի Ռաջա Ինտերաբանգսը (Puteri Raja Inderabangs) տասներորդ սուլթան Ալաուդդին Ռիայաթ Սուահ Ալ-Մուկկամալի դուստրն էր։ 1605 թվականին հորեղբոր հետ տարաձայնությունից հետո փախել է Պիդի։ Նա ապստամբություն էր ծրագրել, բայց Պիդիի զորքերը, ի վերջո, հրաժարվեցին պայքարել և Իսկանդարը բանտարկվեց։ 1606 թվականին տեղի է ունեցել պորտուգալացիների ներխուժումը։ Իսկանդարն ազատ է արձակվել և իրեն նվիրել է «անհավատների» դեմ պայքարին։
1607 թվականի ապրիլի 4-ին սուլթան Ալին հանկարծամահ է եղել։ Նույն օրը Իսկանդարը գահը վերցրել է իր ձեռքը։ Նա իր հորեղբոր Հուսեյնին բանտ է նստեցրել, իսկ ավելի ուշ հրամայել է սպանել նրան[2]։
Սուլթանի նվաճումները հնարավոր դարձան գալերից կազմված ուժեղ զորքերով (նավատորմ), պարսկական ձիերի հեծյալներով, փղերով և զորահավաքային հետևակի շնորհիվ։ Կար ավելի քան 2000 թնդանոթներ և հրացաններ (ինչպես սումատրաական, այնպես էլ եվրոպական արտադրության)։ Իսկանդարը սկսել էր նվաճել Սումատրայի հյուսիսային մասը։ 1612-1613 թվականներին նա տիրացել է երեք սուլթանատների (ճիշտ է, Ջոհորի սուլթանատը շուտով դուրս է եկել նրա վերահսկողությունից և կազմակերպել է Միություն Աչեի հակառակորդ պետություններից)։
1614 թվականին Մուդան հաղթել է պորտուգալական նավատորմին Բինտանում։ 1617 թվականին նա սկսել է նվաճել Մալակկա թերակղզին։ 1629 թվականին նավատորմ էր ուղարկվել Մալակկայում պորտուգալացիներին պարտության մատնելու համար, սակայն այդ գործողությունն ավարտվել է ջախջախիչ պարտությամբ։
Սուլթանատի տնտեսությունը հիմնվում էր համեմունքների առևտրի վրա։ Կառավարիչը նաև չէր խորշում ապահովված մարդկանց մահապատիժներից, որոնց ունեցվածքը բռնագրավվել էր, և դաժանություններով։ Կիրառվում է որպես քրեական հանցագործությունների համար պատիժ, այդ թվում՝ մանր։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 http://www1-media.acehprov.go.id/uploads/Sultan_Iskandar_Muda.pdf
- ↑ Djajadiningrat, 174-5.