Ժամանակակից պատկերասրահ (Զագրեբ)
Ժամանակակից պատկերասրահ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | պատկերասրահ |
| Երկիր |  Խորվաթիա[1] |
| Տեղագրություն | Զագրեբ |
| Հիմնադրվել է | 1905 |
| Այցելուներ | 76 060 մարդ (2017)[2] |
| Կայք | moderna-galerija.hr(հունգարերեն) և moderna-galerija.hr/en/(անգլ.) |
 | |
 | |
Ժամանակակից պատկերասրահ Զագրեբում (խորվ.՝ Moderna Galerija u Zagrebu), գեղարվեստի թանգարան Խորվաթիայի մայրաքաղաք Զագրեբում, 19-20-րդ դարերի խորվաթ նկարիչների կերպարվեստի, քանդակագործական ստեղծագործությունների նշանակալի և արժեքավոր աշխատանքների հավաքածու, երկրի կարևորագույն մշակութային և կրթական կենտրոն։ Թանգարանային ֆոնդերում հաշվառված է շուրջ 10000 գեղարվեստական ստեղծագործություն, որոնք 1934 թվականից հավաքվել են քաղաքի կենտրոնում գտնվող Վրանիչանիում (խորվ.՝ Vranyczany) պատմական պալատում։
Թանգարանի լրացուցիչ պատկերասրահը Իոսիպ Ռաչիչի ստուդիան է Մարգարետսկայա փողոցի թիվ 3 հասցեում[3]։ Թանգարանային հաստատության աշխատանքային ռեժիմը[4]՝
- Երկուշաբթիից մինչև շաբաթ՝ 10:00-ից մինչև 18:00
- Կիրակի - 10:00-ից մինչև 13:00
- Փակ է լինում տոնական օրերին
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Զագրեբի ժամանակակից պատկերասրահի նախակարապետը (սկզբում՝ «Խորվաթական արվեստի ազգային պատկերասրահ» անվանումով) ընդունված է համարել 1900-ական թվականների սկզբին հիմնված Գեղարվեստի ընկերությունը, որի նկարները և քանդակները ձեռք են բերվել նրա անդամների կողմից[5], ինչպես նաև եպիսկոպոս Իոսիպ Շտրոսմայերի նվիրատվություններից[6]։
1899 թվականին Իզիդոր Կրշնյավը (խորվ.՝ Izidor Kršnjavi) առաջարկով հանդես եկավ Զագրեբի Գեղարվեստի ընկերության մասնակիցների առջև պատկերասրահի ստեղծման գաղափարի մասին։ Նրա առաջարկը 1901 թվականին արձանագրվել է Ցուցահանդեսի (խորվ.՝ Pravilnik za društvene izložbe) հատուկ կանոնադրության մեջ։ 1905 թվականի գարնանը ապագա Ժամանակակից պատկերասրահի համար ձեռք բերվեցին երեք արվեստի գործեր, որն էլ համարվում է նրա հիմնադրման պաշտոնական տարեթիվը։ Սակայն թանգարանի հավաքածուն աճում էր աստիճանաբար և թանգարանը հանրության համար չբացվեց մինչև 1914 թվականը, տեղավորվելով ժամանակակից Ազգագրական թանգարանի միակ սենյակում և հասանելի դարձավ նրանց, ովքեր հատուկ հետաքրքրություն էին ցուցաբերում դրա համար[7]։
Քանի որ հավաքածուն մշտապես աճում էր, 1934 թվականին Պատկերասրահը տեղափոխվեց ներկայիս շենքը[5], Զրինևացի վրա գտնվող Վրանիչանի պալատը և գտնվում է այնտեղ մինչ օրս, բացառությամբ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում տեղի ունեցած ընդմիջման։ Պալատը կառուցել է վիեննացի ճարտարապետ Ֆրեդի Կոնդրատին՝ ճարտարապետ Օտտո Հոֆերի նախագծով, 1882 թվականին բարոն Լույո Վրանիչանի (խորվ.՝ Lujo Vranyczany) համար։ 19-րդ դարի վերջին շենքի տերերը հաճախ են փոխվել, և այն մի քանի անգամ վերանորոգվել է։ Տարիներ շարունակ Վրանիչանի պալատը կապված է եղել Խորվաթիայի մշակութային, քաղաքական և տնտեսական կյանքում հայտնի մի շարք գործիչների հետ։ 1884 թվականի նոյեմբերին եպիսկոպոս Իոսիպ Յուրայ Շտրոսմայերը դրա պատշգամբից դիտել է նրա անվան պատկերասրահի բացման հանդիսավոր արարողությունը։
Պալատը ամբողջությամբ վերանորոգվել է 1993-2005 թվականներին, երբ հանրության առաջ բացվեց ներկայիս ցուցադրությունը։ Պալատի երկու հարկերը հատկացվեցին ժամանակակից պահանջներով կահավորված պատկերասրահին, որտեղ ցուցադրվում են խորվաթական ժամանակակից գեղանկարչության և քանդակագործության մշտական հավաքածուները։ Ժամանակակից պատկերասրահի ամբողջությամբ վերանորոգված պատմական սրահներում տեղակայվեցին «Խորվաթական արվեստի երկու հարյուր տարին (1800-2000)» ցուցադրությունները, որտեղ ներկայացվեցին, նկարիչների, քանդակագործների և մեդալագործների 650-700 լավագույն աշխատանքների ընտրանին[3]։ Զագրեբի Ժամանակակից պատկերասրահը դարձավ ժամանակակից արվեստի ամենահագեցած և ամենահայտնի թանգարանը Խորվաթիայում։ 1960-ական թվականների վերջերից թանգարանում կազմակերպվում են հայտնի խորվաթ նկարիչների աշխատանքների, հետահայաց և անհատական ցուցահանդեսներ, ինչպես նաև խորվաթական և եվրոպական ժամանակակից արվեստի թեմատիկ ցուցահանդեսներ[7]։
Հավաքածուներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Զագրեբի Ժամանակակից պատկերասրահը ունի 19-20-րդ դարերի խորվաթական արվեստի ստեղծագործությունների հարուստ և հայտնի հավաքածու։ Այսօր թանգարանային ֆոնդերում հաշվառված են շուրջ 10 հազար ցուցանմուշներ[3], ներառյալ կտավներ, քանդակներ, նկարներ և գրաֆիկական աշխատանքներ, մեդալիոններ և մեդալներ, ինչպես նաև հեղինակային գեղարվեստական լուսանկարներ և մեդիա արվեստի ժամանակակից նմուշներ։ Ավելի քան 700 արվեստի ստեղծագործություններ գտնվում են մշտական ցուցադրություններում , որոնք տեղակայված են պալատի երկու հարկերում և լուսաբանելով առանձին նկարիչների ստեղծագործություններ, ինչպես նաև նշելով նրանց տեղը խորվաթական մշակույթում։ Բացի հիմնական մշտական ցուցադրություններից Զագրեբի Ժամանակակից պատկերասրահում անցկացվում են ինչպես խորվաթական այնպես էլ արտասահմանյան նկարիչների հատուկ ցուցահանդեսներ։ Պատկերասրահը հրատարակում է մենագրություններ նկարիչների մասին, նրանց աշխատանքների ալբոմներ, մասնավորապես «Ժամանակակից խորվաթական արվեստ» անվանումով շարքի ստեղծագործություններ։
Զագրեբի ժամանակակից պատկերասրահում ներկայացված են հարավսլավացի և խորվաթ անվանի նկարիչների ստեղծագործություններ[3]։
- Լյուբով Բաբիչ
- Վոին Բակիչ (Vojin Bakić)
- Պետար Բարիշիչ (Petar Barišić)
- Իվո Դեկովիչ (Ivo Deković)
- Մարյան Դետոնի
- Իվո Դուլչիչ (Ivo Dulčić)
- Դուշան Ջանմոնյա
- Վլադիմիր Բեցիչ
- Վլախո Բուկովաց
- Վլադիմիր Գաշպարիչ-Գապո (Vladimir Gašparić Gapo)
- Վիլկո Գեցան (Vilko Gecan)
- Իոսիպ Գեներալիչ (Josip Generalić)
- Օտոն Գլիխա
- Կրստո Հեգեդուշիչ
- Լյուբո Իվանչիչ (Ljubo Ivančić)
- Ֆրանց Յաշկե (Franz Jaschke)
- Վասիլիե Իոսիպ Յորդան (Vasilije Josip Jordan)
- Լեո Յունեկ (Leo Junek)
- Վեկոսլավ Կարաս
- Իվո Կերդիչ (Ivo Kerdić)
- Զլատկո Կեսեր (Zlatko Keser)
- Իոսիպ Կլարիչցա (Josip Klarica)
- Սլավկո Կոպաչ (Slavko Kopač)
- Կուզմա Կովաչիչ (Kuzma Kovačić)
- Միրոսլավ Կրալևիչ
- Ֆրանյո Կրշինիչ (Frano Kršinić)
- Վատրոսլավ Կուլիշ (Vatroslav Kuliš)
- Ֆերդինանտ Կուլմեր (Ferdinand Kulmer)
- Իվան Լեսյակ (Ivan Lesjak)
- Տիխոմիր Լոնչար (Tihomir Lončar)
- Նիկոլա Մաշիչ (Nikola Mašić)
- Իվան Մեշտրովիչ
- Մատկո Մինչ (Matko Mijić)
- Կառլո Մինչ (Karlo Mijić)
- Ռոբերտ Ֆրանգեշ Միխանովիչ (Robert Frangeš Mihanović)
- երոլիմ Միշե
- Անտուն Մոտիկա (Antun Motika)
- Էդո Մուրտիչ
- Սոֆյա Նալետիլիչ-Պենավուշա (Sofija Naletilić Penavuša)
- Զոլտան Նովակ (Zoltan Novak)
- Մլադեն Պեյակովիչ (Mladen Pejaković)
- Իվան Պիցել (Ivan Picelj)
- Դիմիտրիե Պոպովիչ (Dimitrije Popović)
- Զլատկո Պրիցա
- Ֆերդո Կիկերես (Ferdo Quiquerez),
- Մկիրկո Ռացկի (Mirko Racki)
- Իոսիպ Ռաչիչ
- Սլավա Ռաշկայ
- Իվան Ռենդիչ
- Իվո Ռեժեկ (Ivo Režek)
- Բրանկո Ռուժիչ (Branko Ružić)
- Ջուրո Սեդեր (Đuro Seder)
- Միլենկո Ստանչիչ (Miljenko Stančić)
- Միլան Շտայներ (Milan Steiner)
- Դալիբոր Ստոշիչ (Dalibor Stošić)
- Միխայել Ստրոյ (Mihael Stroy)
- Գաբրիել Ստուպիցա (Gabrijel Stupica)
- Իվո Շեբալ (Ivo Šebalj)
- Զլատկո Շուլենտիչ (Zlatko Šulentić)
- Մարինո Տարտալյա (Marino Tartaglia)
- Մարիա Ուևիչ (Marija Ujević)
- Միլովոյ Ուզելաց (Milivoj Uzelac)
- Վլադիմիր Վարլայ (Vladimir Varlaj)
- Էմանուել Վիդովիչ (Emanuel Vidović)
- Զլատան Վրկլյան (Zlatan Vrkljan)
- Իոսիպ Ցանկի (Josip Zanki)
- Իվան Զաշե (Ivan Zasche).
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ GeoNames — 2005.
- ↑ http://mdc.hr/files/file/muzeji/statistika/Posje%C4%87enost%20hrvatskih%20muzeja%20u%202017.pdf
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «Modern Gallery». Moderna Galerija. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 08-07-2011-ին.
- ↑ Современная галерея (Загреб) на www.planetware.com(անգլ.)
- ↑ 5,0 5,1 Hawkesworth, Celia (2007), Zagreb - A Cultural and Literary History, Oxford: Signal Books, ISBN 978-1-904955-30-6
- ↑ Sewell, Brian (2009), International Trust for Croatian Monuments (ed.), Museums of Zagreb (Croatia: Aspects of Art, Architecture and Cultural Heritage ed.), London: Frances Lincoln Ltd, ISBN 978-0-7112-2921-1
- ↑ 7,0 7,1 Biserka Rauter Plančić, Director of the Modern Gallery (1 April 2010), «Modern Gallery - Past and Present», Five Stars Croatia, 5, Արխիվացված է օրիգինալից 21 July 2011-ին, Վերցված է 08-07-2011-ին
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Dolores Ivanuša: Palača baruna Ljudevita Vranyczanyja-Dobrinovića u Zagrebu, Zagreb, 2005
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժամանակակից պատկերասրահ (Զագրեբ)» հոդվածին։ |
