Եվա Էկեբլադ
| Եվա Էկեբլադ շվեդ.՝ Eva Ekeblad | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հուլիսի 10, 1724[1][2][3] |
| Ծննդավայր | Ստոկհոլմ, Շվեդիա[1] |
| Մահացել է | մայիսի 15, 1786[1][2][3] (61 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Lidköping, Սկարաբորգ, Շվեդիա[1] |
| Քաղաքացիություն |  Շվեդիա |
| Մասնագիտություն | գրական սալոնի տեր, տարածքների սեփականատեր, բուսաբան, քիմիկոս և գյուղատնտես |
| Ամուսին | Claes Ekeblad the Younger?[1] |
| Ծնողներ | հայր՝ Magnus Julius De la Gardie?[1], մայր՝ Hedvig Catharina Lillie?[1] |
| Անդամություն | Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա |
| Երեխաներ | Claes Julius Ekeblad? և Hedvig Catharina Piper?[4] |
 Eva Ekeblad Վիքիպահեստում | |
Եվա Էկեբլադ (շվեդ.՝ Eva Ekeblad, հուլիսի 10, 1724[1][2][3], Ստոկհոլմ, Շվեդիա[1] - մայիսի 15, 1786[1][2][3], Lidköping, Սկարաբորգ, Շվեդիա[1]), շվեդ գյուղատնտես և սալոնի տիրուհի։ Նա հայտնաբերել է կարտոֆիլից ալկոհոլ և ալյուր պատրաստելու մեթոդ, ինչը զգալիորեն նվազեցրել է Շվեդիայում սովի դեպքերը։ Նա դարձավ Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիայի առաջին կին անդամը։
Կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եվա Էկեբլադը ծնվել է 1724 թվականի հուլիսի 10-ին Ստոկհոլմում[5],նահանգային մարշալ և գաղտնի խորհրդական ու Հեդվիգ Կատարինա Լիլի կոմս Մագնուս Յուլիուս դե լա Գարդիի դուստրն է։ Նա տասնչորս երեխաներից տասներորդն էր, բայց նրա քույրերից մինչև չափահաս դառնալը միայն երկուսն են ողջ մնացել։ Նրա ընտանիքը ազդեցիկ էր շվեդական քաղաքականության մեջ, իսկ մայրը ակտիվ քաղաքականությամբ էր զբաղվում՝ սրահներ պահելով ղեկավար անդամների համար[6]։
Տասնվեց տարեկանում նա ամուսնացավ երեսուներկուամյա կոմս Կլաս Էկեբլադի հետ, որը գաղտնի խորհրդական էր։ Իր արյունակցական խմբի և ամուսնության շնորհիվ նա հզորացավ երկրում։ Ամուսնու «քաղաքական պարտավորությունների» պատճառով[6], նա հաճախ ստիպված էր լինում տնօրինել նրանց ունեցվածքը և դարձել փորձագետ գյուղատնտես։ Նա տնօրինում էր կալվածքները «ամուր» ձեռքով, բարի ծառաների նկատմամբ, բայց պահանջում էր հնազանդվել իր կարգավիճակի պատճառով։ Նա ուներ որդի և յոթ դուստր, որոնցից միայն մեկն է մահացել մանկության տարիներին։
Նա ստորագրել է իր անունը որպես Եվա Դելագարդի, պահպանելով իր օրիորդական անունը, ինչպես ընդունված էր Շվեդիայում 1700-ականների սկզբին, բայց նրան ամենից հաճախ հիշատակում են ամուսնու անունով[6]։
Գիտական բացահայտումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էկեբլադը փորձարկեց կարտոֆիլը, որը ներմուծվել էր Շվեդիա 1658 թվականին, բայց մշակվում էր միայն արիստոկրատների ջերմոցներում։ Նա հայտնաբերեց, թե ինչպես կարելի է դրանցից օսլա պատրաստել, որն այնուհետև կարելի է հիմք տալ և մաղել։ Նա մշակել է հացի բաղադրատոմս՝ օգտագործելով վարսակի ալյուր և կարտոֆիլի պյուրե, ինչպես նաև նկարագրել է նույնից կարտոֆիլի լիկյորի պատրաստման մեթոդ։
1746 թվականին նա իր հայտնագործությունները մանրամասն ներկայացրեց Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիային[5]։ TՀեյը վերանայվել են Յոնաս Ալստրյոմերի և Ջեյքոբ Ֆեգոտի կողմից, ովքեր երկուսն էլ գովել են այն։ Նա ընտրվել է նրա առաջին կին անդամը 1748 թվականի դեկտեմբերի 3-ին։ Նրա էսսեն՝ Försök att tillverka bröd, brännvin, stärkelse och puder af potater («Հաց, ոգի, օսլա և փոշի արտադրելու փորձեր Կարտոֆիլից Ակադեմիայի կողմից» նույնպես հրատարակվել է։ այդ տարի։ Հույս կար, որ նրան ճանաչելը կխրախուսի շվեդուհիներին օգտակար կենցաղային ապրանքներ հորինել[6]։ Ակադեմիայի ժողովներին նրա մասնակցության մասին գրառումներ չկան, և առնվազն 1751 թվականից նա դիտվում էր միայն որպես պատվավոր անդամ[5]։ Նա ակադեմիային նկարագրեց բամբակյա գործվածքների սպիտակեցման նոր մեթոդ 1751 թվականին և 1752 թվականին մանվածքի սպիտակեցման համար, որոնք երկուսն էլ հրապարակվեցին[5]։
Նա խրախուսում էր կոսմետիկ փոշիներում վտանգավոր բաղադրիչները փոխարինել կարտոֆիլի ալյուրով։ Ասում են, որ նա գովազդել է բույսը՝ օգտագործելով նրա ծաղիկները որպես մազերի զարդ[7]։
Խոր ծերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տարիքի հետ Էկեբլադի կարգավիճակը ավելանում էր։ Նա մտերիմ ընկերուհի է եղել թագուհի Լուիզա Ուլրիկայի հետ և կարևոր պաշտոններ է զբաղեցրել թագավորական արքունիքում։ Նա մահացավ 1786 թվականի մայիսի 15-ին, վաթսունմեկ տարեկան հասակում, Լիդկյոփինգսի ծխում[6]։
Ժողովրդական մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էկեբլադը ցուցադրվել է Գուգլ-Դուդլ-ում 2017 թվականի հուլիսի 10-ին[8]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 Eva Ekeblad f. De la Gardie (շվեդերեն) — 1917.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Tikkanen A. Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 GeneaStar
- ↑ Pas L. v. Genealogics — 2003.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Hildebrand, Bengt (1949). «Eva Ekeblad f. De la Gardie». Svenskt biografiskt lexikon [Dictionary of Swedish National Biography] (շվեդերեն). էջ 637. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 23-ին.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Lenneman, Eva (2018 թ․ մարտի 8). «Eva Ekeblad (Eva De la Gardie)». Svenskt kvinnobiografiskt lexikon [Biographical Encyclopædia of Swedish Women] (անգլերեն). Translated by Grosjean, Alexia. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 23-ին.
- ↑ Tikkanen, Amy. «Eva Ekeblad». Britannica (անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 23-ին.
- ↑ «Eva Ekeblad's 293rd Birthday». Google. 2017 թ․ հուլիսի 10.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Եվա Էկեբլադ» հոդվածին։ |
| ||||||||||
