Գրքի հանրապետական թանգարան
Գրքի հանրապետական թանգարան | |
|---|---|
| Տեսակ | թանգարան |
| Երկիր |  Ղազախստան և  ԽՍՀՄ |
| Տեղագրություն | Ալմաթի |
| Հիմնադրվել է | 1977 |
 | |
 | |
Գրքի հանրապետական թանգարան, Ղազախստանի գրականության և գրահրատարակության պատմության նախկին թանգարան է Ալմա-Աթա քաղաքում։ Գտնվում էր Ղազախական ԽՍՀ հացաբուլկեղենի և սննդի արդյունաբերության նախարարության նախկին շենքում։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրքի թանգարանը հիմնադրվել է 1977 թվականին Հանրապետության Նախարարների խորհրդի Մամուլի պետական կոմիտեի նախագահ (Գոսկոմիզդատ) Շերիազդան Ռուստեմովիչ Էլուկենովի անունից։
Թանգարանի շտեմարանը ներառում է 18-19-րդ դարերի և մինչև 20-րդ դարի 40-ական թվականների ավելի քան 500 հազվագյուտ գրքերի և ձեռագրերի հավաքածուներ։ Թանգարանի պահեստներում կան հին ղազախական և արտասահմանյան ձեռագրեր, արաբերեն, լատիներեն և կիրիլիցա գրերով ձեռագիր և վաղ տպագիր գրքեր, որոնք ունեն պատմական, մշակութային և գիտական նշանակություն։
Թանգարանի ցուցահանդեսում ներկայացված է Ղազախստանի գրավոր մշակույթի վերաբերյալ լուսանկարների և տեսանյութերի հավաքածու, թանգարանի ցուցանմուշները տեղակայված են չորս հիմնական բաժիններում[1]։
- Ղազախական տափաստանի հնագույն գրավոր ժառանգությունը
- Ձեռագիրը դարերի ժառանգություն է։
- Վաղ հայրենական հրապարակումներ.
- Ղազախստանի գրավոր և տպագիր հուշարձաններ.
2012 թվականին թանգարանում տեղի ունեցավ ցուցահանդես՝ նվիրված Մուխթար Աուեզովի 115-ամյակին։ Ցուցահանդեսին ներկայացված էին Մ. Աուեզովի ինքնագրով գրքեր, « Աբայի ճանապարհը » վեպի առաջին հրատարակությունը, որը հրատարակվել է Ալմաթիում 1942 թվականին, ինչպես նաև արժեքավոր ցուցանմուշներ՝ «Էնլիկ-Քեբեկ» դրաման, «Քիլի Զաման», «Քարաշ-Քարաշը»[2] ։
2016 թվականից շենքում գործում է «Մշակույթների մերձեցման կենտրոնը»։ Թանգարանի ցուցադրության մի մասը տեղափոխվել է Հազվագյուտ գրքերի թանգարան, որը գտնվում է «Gylym Ordasy»-ի տարածքում։
1935 թվականին ճարտարապետ Վլադիմիր Ա.Տվերդոխլեբովի նախագծով կառուցվել է շենք Սոցիալական ապահովության նախարարության (հետագայում՝ Ղազախական ԽՍՀ Հացաբուլկեղենի և սննդային արդյունաբերության նախարարություն)[3] ։ Նախագծի քանդակագործն է Իվան Բոգումիլովիչ Վախեկը, ով աքսորվել է Ալմաթիում[4][5][6] ։
Թանգարանի շենք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կառույցը երկհարկանի աղյուսե L-աձեւ շինություն է։ Շենքի անկյունային մասում է գտնվում սյունասրահի տեսքով մուտքի խումբը։ Կառույցի հիմնական ծավալը դատարկ գեղջկական մակերես է, որը լրացվում է մակերեսային ուղղանկյուն խորշերով։ Միջհարկային տարածքը զարդարված է ռելիեֆային վահանակների հորիզոնական գոտիով՝ սոցիալիստական գյուղատնտեսական կյանքի տեսարաններով։ Ճակատի երկգույն ձևավորումը և շենքի դեկորում դասական տարրերի կիրառումը նրան տալիս են հատուկ արտահայտչականություն։ Շենքի արևելյան թեւում, առաջին հարկի պատուհանների մակարդակում, ծանծաղ ուղղանկյուն խորշի մեջ առյուծի գլխի տեսքով շատրվան է[7] ։
Իր գոյության ընթացքում շենքում գործել են տարբեր հաստատություններ և կառույցներ՝ Kazpivo տրեստը, ինչպես նաև «Kazkhleb» զովացուցիչ ըմպելիքների և պաղպաղակի խանութ և ամառային տաղավար[8], նաև դրան կից խանութը, եւ այլ կառույցներ։
Հուշարձանի կարգավիճակը
2010 թվականի նոյեմբերի 10-ին հաստատվել է Ալմաթի քաղաքի տեղական նշանակության պատմամշակութային հուշարձանների նոր պետական ցուցակը, միևնույն ժամանակ անվավեր են ճանաչվել այս հարցի վերաբերյալ բոլոր նախկին որոշումները[9]։ Այս որոշմամբ պահպանվել է հացահատիկային մթերքների նախարարության նախկին շենքի տեղական նշանակության հուշարձանի կարգավիճակը։ Պաշտպանական գոտիների սահմանները հաստատվել են 2014 թվականին[10] ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «В Алматы в Республиканском музее книги открылась выставка, посвященная 115-летию Мухтара Ауэзова». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 17-ին.
- ↑ «В Алматы в Республиканском музее книги открылась выставка, посвященная 115-летию Мухтара Ауэзова». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 17-ին.
- ↑ Д.Д. Брагин, И.И.Белоцерковский Архитектура городов СССР. Алма-Ата. — Москва: Государственное издательство архитектуры и градостроительства, 1950. — 34 с.
- ↑ «Вахек Иван Богумилович ::: Воспоминания о ГУЛАГе :: База данных :: Авторы и тексты». www.sakharov-center.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
- ↑ tengrinews.kz (2014 թ․ հուլիսի 10). «Достопримечательности Алматы "с колес" велосипеда показал блогер». Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
- ↑ «Гений и злодейство –две вещи несовместные - Летопись Заилийского края - Каталог статей - Персональный сайт Владимира Проскурина». proskurin.ucoz.kz. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
- ↑ «Управление культуры г. Алматы. Бывшее здание министерства хлебопродуктов». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 17-ին.
- ↑ ««Ежедневно, с раннего утра до полуночи ходит трамвай...» - Аналитический интернет-журнал Власть». vlast.kz (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
- ↑ «Постановление Акимата города Алматы от 10 ноября 2010 года N 4/840 «Об утверждении Государственного списка памятников истории и культуры местного значения города Алматы»». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 17-ին.
- ↑ «Решение ХХХI сессии маслихата города Алматы V созыва от 10 сентября 2014 года N 261 «Об утверждении границ охранных зон, зон регулирования застройки и зон охраняемого природного ландшафта объектов историко-культурного наследия города Алматы»». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 17-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Книги музей // Казахстан. Национальная энциклопедия. — Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2005. — Т. III. — ISBN 9965-9746-4-0Կաղապար:Свободно