Մաքսիմ Գորկու անվան կենտրոնական մանկական զբոսայգի

Մաքսիմ Գորկու անվան կենտրոնական մանկական զբոսայգի
Տեսակ	պուրակ
Երկիր	Բելառուս
Վարչատարածք	Մինսկ
Մակերես	28 հա
Անվանված է	Մաքսիմ Գորկի

Գորկի զբոսայգի (բելառուս․՝ Цэнтральны дзіцячы парк імя Максіма Горкага), (Парк Горкага, Цэнтральны дзіцячы парк імя Максіма Горкага), հասարակական զբոսայգի Մինսկում, Բելառուս։ Գտնվում է Հաղթանակի հրապարակի և Յանկա Կուպալայի անվան զբոսայգու մոտ՝ Յանկա Կուպալայի, Ֆրունզեի, Մայիսմեկյան փողոցների և Անկախության պողոտայի խաչմերուկում։ Զբաղեցնում է 28 հա տարածք։

Պատմություն

Այգու հիմնադրում. Հեղափոխությունից առաջ

Այգին հիմնադրվել է 1805 թվականին, Մինսկի առաջին նահանգապետ Զախարի Կորնեևի կողմից և սկզբում կոչվել է Նահանգապետի այգի^[1]՝ ի պատիվ այգու հիմնադրի։ Այգին Բելառուսի առաջին հանրային հանգստի գոտին է եղել․ մեծ այգի՝ ծաղկանոցներով, ծառուղիներով, արհեստական ջրանցքներով։ Տարածքը կազմել է մոտ 18 հա։ Գեղատեսիլ ծառուղիների երկայնությամբ եղել են նստարաններ, որտեղ կարելի էր նստել ու հանգստանալ ծառերի ստվերում։ Այգու սյուներից մեկի վրա լատիներեն փորագրված էր՝ «Post laborem requies» (Հանգիստ, աշխատանքից հետո)։

19-րդ դարի վերջում այգում հայտնվել է առաջին մարզադաշտը՝ հեծանվահրապարակով, թենիսի խաղադաշտով, կրոկետով և բոուլինգով։ Հնարավոր է եղել հեծանիվ վարձել, իսկ երեխաների համար կազմակերպվել են մարմնամարզության պարապմունքներ և մանկական տոնախմբություններ։ Այգում վաճառվել են բացառապես ոչ ալկոհոլային խմիչքներ՝ հանքային ջուր, կաթ, կեֆիր, թեյ, սուրճ։

Հեղափոխությունից հետո

1917 թվականի Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից և ԲԽՍՀ-ի կազմավորումից հետո այգին ստացել է այդ ժամանակվա ոգով անվանում՝ «Պրոֆինտերն»։ 1936 թվականից այգին անվանակոչվել է «Մաքսիմ Գորկու անվան զբոսայգի», որպես հարգանքի տուրք գրողին։

Հետպատերազմյան ժամանակաշրջան

Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին ավերվել են Սվիսլոչի մոտ գտնվող բնակելի տարածքները և հնարավորություն է ստեղծվել ընդլայնել զբոսայգու տարածքը։ Ավերված թաղամասերից մեկում է գտնվել այն տունը, որտեղ 1927-1941 թվականներին ապրել է ազգային գրող Յակուբ Կոլասը։ Այժմ այդ տարածքում գտնվում է մեկ հարկանի աղյուսե տուն՝ այգու վարչակազմի շենքը, հուշատախտակով, որտեղ նշված է, որ այդ վայրում գտնվել է բանաստեղծի և գրողի տունը։

Այգու հետպատերազմյան վերակառուցումն իրականացվել է ճարտարապետ Ի. Ռուդենկոյի նախագծով։ Նա նաև նախագծել է հարևան «Յանկա Կուպալա» զբոսայգին։ Այգում եղել են տարբեր հանգստի գոտիներ երեխաների և մեծահասակների համար, նոր ատրակցիոններ և մի շարք տաղավարներ։ Կառուցվել է նաև ամառային կինոթատրոն, որը կոչվել է «Ամառային», գտնվել է գլխավոր մուտքից ոչ հեռու։

Մինսկում պահպանված միակ մարզադաշտը կարգի է բերվել․ օգտագործվում է հիմնականում խոտի հոկեյի առաջնություններ անցկացնելու համար։ 1945 թվականից այնտեղ անցկացվել են ֆուտբոլի համամիութենական առաջնության հանդիպումներ։ Մինսկի երկրպագուները հնարավորություն են ունեցել տեսնել իրենց թիմին խորհրդային ֆուտբոլի մասնագետների հետ խաղերում։ Ձմռանը մարզադաշտը վերածվել է սահադաշտի, 1970-ականների սկզբից այնտեղ անցկացվել են հոկեյի հանդիպումներ։

1960 թվականին այգին ամբողջությամբ դարձել է մանկական զբոսայգի և կոչվել «Մաքսիմ Գորկու անվան կենտրոնական մանկական զբոսայգի»։ Այգու նոր գլխավոր հատակագիծը մշակել են ճարտարապետներ՝ Լ. Ուսովան, Վ. Վարակսինը, Վ. Գերաշչենկոն։ Սվիսլոչում ձևավորվել է նոր առափնյա տարածք, որտեղ կառուցվել է հետիոտնային կամուրջ։ Վերակառուցվել են ճեմուղիները, կառուցվել են նոր տաղավարներ։ Մարզադաշտում կառուցվել է սպորտային տաղավար և հրապարակների համալիր։ Երեխաների համար կառուցվել են նոր բազմազան ատրակցիոններ։ Բլրի վրա կառուցվել է ուսումնական պլանետարիումի, աստղադիտարանի և օդերևութաբանական կայանի շենքը, տնկվել են ծառեր, թփեր և ծաղիկներ։ 1970-ականների սկզբին հրդեհի հետևանքով այրվել է ամառային կինոթատրոնը։ Նախկին հեծանվահրապարակի տեղում կառուցվել է փակ սահադաշտ՝ ճարտարապետներ Յուրի Գրիգորևի և Վ. Բաբաշկինի նախագծով, որը բացվել է 1976 թվականին։ Նոր համալիրը ներառել է հոկեյի խաղադաշտ՝ 1300 նստատեղով հանդիսատեսի տրիբունաներով, երիտասարդ հոկեյիստների և գեղասահորդների համար նախատեսված մարզադաշտ, պարուսույցների և ծանրամարտի սրահներ։ Բեմը վերանորոգվել է ավելի ժամանակակից դիզայնով, սահուղիներ են ավելացվել անվաչմուշկների համար և հրաձգարան, վերակառուցվել է ծառուղու լուսավորությունը։ Ավարտվել է Հաղթանակի հրապարակից այգու կամարակապ մուտքի դարպասի վերակառուցումը։ Այգում կազմակերպվել են մանկական երեկույթներ, ցուցահանդեսներ, համերգներ, գործել են խմբակներ, գեղասահքի դպրոց, փոքր տրամաչափի զենքերով հրաձգարան, Սլանյանյա շախմատի ակումբը։

1955 թվականին գլխավոր մուտքից ոչ հեռու կանգնեցվել է Մաքսիմ Գորկու հուշարձանը (ամբողջ հասակով կանգնած հուշարձան)։ 1981 թվականին բացվել է Գորկու նոր հուշարձանը, որտեղ նա նստած է իմպրովիզացված նստարանին։

Զբոսայգին այսօր

Զբոսայգին զբաղեցնում է 28 հեկտար տարածք։ Այգում աճում են ավելի քան 60 տեղական ծառերի և թփերի տեսակներ։ Այգում կան նաև հազվագյուտ ծառատեսակներ՝ մայրու սոճին, Վեյմուտովի սոճին, կալիֆորնիական բրգաձև եղևնին, եվրոպական փիճին, դաշտային և արծաթյա թխկիները, ինչպես նաև մի քանի այլ ծառատեսակներ։ Պահպանվել են լորենու և թխկու դեկորատիվ տեսակներ, որոնք ավելի քան հարյուր տարեկան են։

Այգում գործում են ատրակցիոներ՝ դիտարժան անիվ, ավտոդրոմ, անակնկալ, գնդային լողավազան, զանգ, արև, մանկական ճոճանակ, նավակներ, շղթայական կարուսել և այլն։ Այգու հպարտությունը 54 մետր բարձրությամբ «Դիտարժան անիվ»-ն է, որտեղից Մինսկի բնակիչներն ու մայրաքաղաքի հյուրերը կարող են դիտել քաղաքը վերևից։ Փոքրիկները կարող են վարել մանկական էլեկտրական մեքենաներ և մոտոցիկլետներ։ Ավելի մեծ երեխաները և մեծահասակները կարող են խաղալ Սատուրնի, Խխունջների (Վալս), Ծովահրեշի, Ուղեծրի, Երիցուկի և այլնի վրա։ Կարելի է օգտվել զբոսանքային գնացքից կամ մոտորանավակով զբոսնել Սվիսլոչի տարածքում։ Բացի նոր Դիտարժան անիվից, 2003 թվականի գարնանը տեղադրվել են ևս չորս նոր ատրակցիոններ, կառուցվել են բատուտով թռիչքների հարթակ, «Սարսափի սենյակ», ինչպես նաև «Ծիծաղի սենյակ»։

Այգու արահետները սալիկապատված են, տեղադրված են նոր, անտիկ ոճի լապտերներ, նստարաններ, աղբամաններ։ 2003 թվականի հոկտեմբերից Գորկու կենտրոնական մանկական զբոսայգին հայտարարվել է ծխախոտից ազատ գոտի։

Այգում կարելի է կերակրել բադերին, որոնք շատ տարածված են Սվիսլոչում, այգու առվակներում և մարզադաշտի մոտ գտնվող լճակում։ Այգում հաճախ կարելի է հանդիպել սկյուռիկների։

Բուսական աշխարհ

Բարդիները տնկվել են 19-րդ դարի վերջին՝ գետի ափին։ Կա երեք լաստենի (հարյուրհիսուն տարեկան են)։ Սոճիները տնկվել են 19-րդ դարի սկիզբին (բլրի վրա, Պերվոմայսկայա փողոցի մոտ^[1]):

Հեղափոխությունից առաջ այստեղ սկսել են էլեկտրակայան կառուցել, ինչի պատճառով ոչնչացել է այգու ամենագեղեցիկ ու հարուստ հատվածը^[1]։

Պատերազմի ժամանակ զբոսայգու շատ ծառատեսակներ հատվել են որպես վառելափայտ^[1]։