Գոյատևման դանակ
Գոյատևման դանակ (գոյատևման համար նախատեսված դանակ), խոշոր չծալվող ունիվերսալ դանակ գործառույթների մեծ քանակությամբ, սովորաբար պարունակում է նաև գոյատևման հավաքածու (տեղադրվում է դանակի սնամեջ բռնակում և/կամ պատյանի գրպանիկներում), նախատեսված է էքստրեմալ պայմաններում գոյատևելու համար։
Գոյատևման դանակի գաղափարն այսպիսին է՝ այն պայմաններում, երբ բացի այդ դանակից ոչինչ չկա, դրանով կարելի է անել գոյատևման համար անհրաժեշտ առավելագույն քանակությամբ գործողություններ։ Դանակների այս տեսակը բավականին յուրահատուկ է իր մտահղացմամբ և բնութագիրներով։ Գոյատևելու հնարավորություն տվող այդ գործիքը «Ռոբինզոնի» վերջին հնարավորությունն է։ Որպես կանոն, այն այդքան էլ հարմար չէ առօրյա կենցաղային պրակտիկայում, բայց այն առօրյա կյանքում չեն օգտագործում։ Հմուտ ձեռքերում այն գոյապայքարի հիմնական գործիքն է, առանց որի գոյատևել ավելի քան խնդրահարույց կլինի։ Էքստրեմալ պայմաններ կարող են բազմաթիվ լինել, իսկ գոյատևման տեխնիկաները՝ շատ քիչ։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին դանակները, որոնք պատրաստված են եղել հատուկ գոյատևման համար (տվյալ դեպքում ջունգլիների պայմաններում) դարձել են այն դանակները, որոնք 1960-ական թվականներին մատակարարվել են Վիետնամում պատերազմող ամերիկյան ռազմաօդային ուժերին։ Այդ դանակների հիմնական խնդիրը վթարային ինքնաթիռի կամ ուղղաթիռի արագ լքումն ապահովելն էր։ Դրա համար այդ դանակներն կռնակի վրա սղոց ունեին, որն ունակ էր կտրել դյուրալյումինի երեսպատումը, և ամուր բռնակ օդաչուի խցիկի ապակիները կոտրելու համար[1]։
Հատուկ «Ռեմբո։ Առաջին արյունը» կինոնկարի նկարահանման համար զինագործ Ջիմ Լայլը այդ ոճով պատրաստել է մեծ դանակ, որն ուներ բոուիի դանակի նման շեղբ և սարսափազդու ատամիկներ։ Արդյունքում սկսեցին ստեղծվել նմանատիպ բազմաթիվ գոյատևման դանակներ։
Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իրենից ներկայացնում է ունիվերսալ գործիքով մարտական դանակ։ Ունի 10-20 սմ երկարության շեղբ։ Գոյատևման բազմաթիվ դանակների բռնակներ սնամեջ են պատրաստում, որը պատյան է հանդիսանում գոյատևման հավաքածուի համար։ Որոշ զինագործներ դա թերություն են համարում, քանի որ սնամեջ բռնակով դանակը չի կարող այնպիսի ամրություն ունենա, ինչպես կոթ ունեցող բռնակները, և կարծում են, որ գոյատևման դանակը պետք է ունենա ընդհանուր կոթ, այլ ոչ թե սնամեջ բռնակ։ Մյուս առավելությունն այն է, որ դանակի բռնակի վերևում՝ պոչամասի մոտ առկա է ամուր գագաթ, որը կօգնի դանակին դիմանալ ուժեղ հարվածներին, երբ այն մեխում են որևէ բանի մեջ[2]։
Պատյանի վրա կարող են գտնվել գոյատևման հավաքածուի հավելյալ գործիքներ, օրինակ՝ ազդանշանային հայելի, դանակների համար նախատեսված սրոցաքար, փոքր դանակ մանր աշխատանքների համար և այլն։
Գոյություն ունի դանակի սրվածքի երկու տեսակ՝ հարթ և ատամնավոր (սերեյտոր)։ Հարթ կտրող եզրաշերտը հարմար է գրեթե բոլոր իրավիճակներում։ Ստանդարտ շեղբի լրացուցիչ առավելությունն այն է, որ դանակը կարելի է սրել սովորական քարի օգնությամբ, հատկապես, եթե դանակն ունի միակողմանի սրվածք։ Ատամնավոր սրվածքը հարմար չէ ռանդելու կամ միսը կտրատելու համար (ոմանց կարծիքով այն միայն հարմար է միսը ոսկորից առանձնացնելու համար)։ Բացի այդ, ատամնավոր սրվածք ունեցող շեղբը հնարավոր չէ սրել առանց հատուկ գործիքի։
Սերեյտորն ունի առավելություն, որ ավելի երկար է մնում սուր, այդպիսի սրվածքն ավելի արդյունավետ է շերտավոր կամ մանրաթելային կտորները կտրելու համար (ցանց, հաստ պարան, գոտի և այլն)։
Շեղբի ծայրը, որպես դանակի ամենախոցելի տեղը, պետք է ավելի հզոր լինի։
Կռնակի վրա շատ դեպքերում արվում են ատամներ, որոնք թույլ են տալիս ոչ մեծ սղոցվածք անել։
Չափռաստումն, ինչպես նաև ատամների ձևը կարող են նախատեսված լինել ինչպես փայտի, ոսկրի, դյուրալյումինի, այնպես էլ ավելի ամուր նյութի հետ աշխատելու համար։
Դանակների շեղբերը չժանգոտվող պողպատից են և կայուն են կոռոզիայի նկատմամբ և շատ լավ ծառայում են ջրի մեջ։ Թերությունները. սրվածքն անելու ավելի բարդ գործընթաց, ավելի կարճ ժամանակ է մնում սուր և, որպես արդյունք, տեղի է ունենում սայրի ավելի արագ մաշվածություն։ Ածխածնային պողպատից շեղբը ժանգոտվելու է, եթե այն երկար ժամանակ չօգտագործվի և լավ չմաքրվի կամ եթե բացակայում է հատուկ ծածկը, ածխածնային պողպատն ավելի լավ է պահպանում կտրող եզրաշերտը, քան չժանգոտվող պողպատից պատրաստված շեղբերը։
Շեղբի ձևը կախված է աշխարհագրական և կլիմայական պայմաններից, որտեղ պլանավորվում է օգտագործել դանակը, ինչպես նաև օգտոգործողի նախասիրություններից և գոյապայքարի հայեցակարգից, քանի որ հնարավոր չէ պատրաստել գոյատևման դանակ, որն ունակ է բոլոր գործառույթները հավասար լավ կատարել։
Դանակի բռնակը և պատյանը նախընտրելի է, որ լինեն ջրակայուն (կաշին, փայտն ոչ մեծ բացառությամբ կարող են արագ շարքից դուրս գալ), սինթետիկ կտորը մեծ մասամբ շուտ է փչանում տաքացումից (այն կարող է նաև հալեցնել կրակի կայծը), իսկ մետաղական բռնակը հարմար չէ սառնամանիքի ժամանակ։
Կիրառում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարող է կիրառվել որպես.
- Կացարանի պատրաստման կամ վերանորոգման համար (ճյուղեր կտրել, հյուղակի համար ճիմահող հանել, փոս փորել և այլն)։
- Սննդի հայթայթման և պատրաստման համար (այսինքն որպես զենք որսի համար և մսի կտրատման համար)։
- Ինքնապաշտպանության համար (որպես մարտական սառը զենք)։
- Փայտից,ոսկրից, մետաղից գործիքներ պատրաստելու համար։
- Կրակ վառելու համար (փայտի պատրաստում և հարմարանք գոյատևման հավաքածուից (հրահան))։
- Հագուստի պատրաստում և վերանորոգում։
- Կողմնորոշում տեղանքում (ներկառուցված կողմնացույց)։
- Բուժօգնության նվազագույն հնարավորություն (դեղորայքի պաշար, սպեղանի և թել վիրահատական ասեղով)։
Գոյատևման հավաքածուի օրինակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Կողմնացույց
- Հրահան կամ բենզինով աշխատող կրակայրիչ
- Մեղրամոմով տոգորված 3-5 լուցկի և քերիչ ջրադիմացկուն փաթեթի մեջ
- Ածելիի կեսը կամ վիրաբուժական դանակի սայրը
- Կապրոնե թել
- Սովորական թել
- 3-5 մ կարթաթել, 1-2 սուզագնդիկ և 2-3 կարթ
- Վիրաբուժական ասեղ իր թելով
- Սովորական ասեղ թելով
- 2-3 ոչ մեծ անգլիական քորոց
- Փոքր նրբունելի
- Սրոցաքար
- Փոքր հայելի-հելիոգրաֆ
- Խոշորացնող լինզա
- Ջուրը մաքրող հաբեր կամ մանգանաթթվային կալիում հերմետիկ փաթեթի մեջ
- Սպեղանի
- Փոքր սուլիչ դանակի դաստապանածոպի վրա։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Jackson, Mark (1987). «Survival Knives». Black Belt. Active Interest Media, Inc. 25 (2): 40–48.
- ↑ Markhiam, Derek (11.11.2011). «Top 5 Survival Knives (and How to Choose the One That's Right for You)» (անգլերեն). Канал «Дискавери». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 2-ին. «The blade of the knife should be a full tang design, which means that the steel of the blade continues all of the way to the end of the handle, in one piece. Knives with only partial tangs are weaker when subjected to unusual stress, which is what they might be exposed to in a survival situation. Many so-called survival knives tout their hollow handle, in which emergency items can be kept, but a hollow handle will be weaker than a solid one in most cases. Another plus to a good survival knife is a pommel on the butt end of the tang and handle, which can help the knife to stand up to being hammered on the end»