Գիք (մարդ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Աղջիկ Geek Picnic-ի վիրտուալ իրականության ակնոցներով, 2014 թվականի հունվարի 26-ին Մոսկվայում

Գիք (անգլ.՝ geek, IPA giːk), մարդ, որը չափից դուրս հետաքրքրված է ինչ-որ բանով, երկրպագու[1][2]։

Ի սկզբանե գիք էին անվանում բարձր տեխնոլոգիաներով տարված մարդկանց (սովորաբար համակարգիչներով և գաջեթներով)[3][4]։ 2000-ական թվականներին տարածվել է բառի մեկ այլ նշանակություն՝ ժողովրդական մշակույթով տարված մարդ, ֆենդոմի անդամ[5][6][7][8][9]։ Կա նաև տեսակետ, որ գիքերը ձևավորում են գեղարվեստական երկրպագուների և տեխնոլոգիաների միասնական համայնք։

Գիք և ներդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գոյություն ունի «գիք» բառին մոտ «ներդ» (փակ մտավորական, որը հետաքրքված է ինչ—որ նեղ մասնագիտականով) բառը[10]։ Տեղի են ունենում թեժ վեճեր և կատարվում են հետազոտություններ՝ այդ երկու հասկացությունների տարբերությունների հետ կապված[11]։ Մեծ մասը համակարծիք է, որ «ներդ»ը կտրված է հասարակությունից, ի տարբերություն «գիք»ի, ում իր հոբբիները չեն խանգարում շփվել հասարակության հետ[4][5][12]։ Բացի այդ, «գիք» բառը ավելի մոտ է «երկրպագու» հասկացությանը, իսկ «ներդ»ը՝ «խելացի, ինտելեկտուալ» հասկացությանը[11]։

Անվան էվոլյուցիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Geek անգլերեն բառը գալիս է գերմաներեն Geck՝ «հրաշագործ» բառից։ 19-րդ դարի վերջին 20-րդ դարի սկզբին այսպես էին անվանում կառնավալների կատարողներին, որոնք ի ցույց էին դնում գարշելի գործողություններ, օրինակ՝ կծում էին կենդանի հավերին[13]։

20-րդ դարում բառը ձեռք է բերել նշանակություն, որը նման է ռուսական ժարգոնային բառերին «բոտան» կամ «զադրոտ»։ XXI դարում այն սկսել է կորցնել բացասական իմաստները, և հիմա շատ մարդիկ հպարտորեն իրենց գիք են անվանում[5][8][9][14]։ Նշում են, որ գիք լինելը նույնիսկ նորաձև է դարձել։ 2013 թվականին բազմաթիվ պահանջներով Քոլինզի բառարանը փոխել է geek բառի նշանակությունը «համակարգիչներով տարված մարդ»-ի փոխարեն «գիտակների և էնտուզիաստների յուրահատուկ ոլորտի անձնավորություն»[15]։ «Ֆանտաստիկայի աշխարհ» ամսագրի անցկացրած հարցման համաձայն՝ հարցվածների մեծամասնությունը (43%-ը) «գիք» բառը մեկնաբանում է որպես «առաջադեմ երկրպագու»[16]։ «Երկուշաբթի» ամսագիրը ստացել է նմանատիպ պատասխաններ՝ հարցնելով Geek Picnic փառատոնի այցելուներին[17]։

Գիքը այլ տեսանկյունից[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չնայած փակվածության մասին կարծրատիպերին, հենց գիքերն են այսօր լիովին օգտագործում ժամանակակից հաղորդակցական ողջ միջոցները՝ թվիթթեր, բջջային կապ, բլոգներ, և այլն։ Մինչև 1995 թվականը համացանցի օգտատերերի ճնշող մեծամասնությունը գիքեր էին[18]։ Այսօր գիքերի մեջ շատ են մարդիկ, որոնք հաջողությամբ աշխատում են հեղինակավոր ընկերություններում, որոնք ունեն ընտանիք և արտաքուստ բոլորովին չեն ընկնում «խելահեղ» գիտնականի մասին հին կարծրատիպի տակ։ Օրինակ, այս կատեգորիային դասվում է Նիկլաուս Վիրտը[19]։

Գիքը որպես երկրպագու[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Մեծ պայթյունի տեսությունը» սերիալի դեկորացիաները պատկերում են գլխավոր հերոսների «գիք հավաքածուն»՝ կոմիքսների գրքեր, պաստառներ և արձանիկներ[20]:

Տիպիկ գիք հոբբիներին բնորոշ է ֆենտեզին[5][7][9][21], համակարգչային խաղերը[6][7][21], կոմիքսները[6][7][21], անիմեները[6][21], մոդելիզմը, քոսփլեյը[6][7][21]։ Comic-con փառատոնը հաճախ հիշատակվում է որպես գլխավոր «գիքովյան» միջոցառումներից մեկը[22][23][24]։ Մայիսի 25-ին որոշ երկրպագուներ նշում են որպես «գիքերի միջազգային օր»՝ ի պատիվ ֆանտաստիկայի համար մի քանի նշանակալի ամսաթվերի համընկնման[25][26]։

2010 թվականին, հատկապես 2014 թվականին Comic-Con Russia փառատոնի անցկացումից հետո, գիք մշակույթի և ֆենդոմի ֆենոմենը թեժ թեմա դարձավ ռուսական ԶԼՄ-ներում։ Գիք մշակույթի մասին հոդվածները հրապարակել են «Աֆիշա», «Look At Me»[6] հրատարակություններում, «Խաղամոլություն»[27][28], «Kanobu.ru»[23], «Ֆանտաստիկայի աշխարհ» ներկայացվում են որպես «geek-ամսագիր»[29]։

Կարծիք կա, որ գիտության, տեխնիկայի և ոչ ֆորմալ, ինտելեկտուալ հոբբիները փոխկապակցված են, և այդ կերպ «գիք» բառի երկու իմաստները հաճախ հատվում են[14][30]։ Որոշ սոցիոլոգներ գիքերին դիտարկում են որպես միասնական սուբկուլտուր[31][32][33]։

Մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիքի վառ օրինակ (բառի բոլոր իմաստներով) հաճախ անվանում են «Մեծ պայթյունի տեսությունը» հեռուստասերիալի կերպարներին, հատկապես Շելդոն Քուփերին։ Շելդոնը ընկերների հետ միասին տարված է ֆանտաստիկայով և գիտությամբ, նրանց շահերը հաճախ անհասկանալի են շրջապատի համար[34][35]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Collins English Dictionary. Definition of «geek»
  2. ↑ Geek | Define Geek at Dictionary.com
  3. ↑ Hi-Tech Заметки. 8 признаков настоящего гика
  4. ↑ 4,0 4,1 Джефф Френтзен. Вы гик или нерд? А может, кто-нибудь ещё? PCWeek(129)05`1998
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Sean Kelley. A Nerd is a Geek is a Nerd is a Geek
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Афиша № 377. 70 главных явлений гик-культуры
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Look At Me. Гриша Пророков. Гики в России: Как стать свободным в стране, которой ты не нужен
  8. ↑ 8,0 8,1 Wonderzine. Даша Татаркова. Стражи Галактики: Гики против женщин
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 SpiderMedia. Не называй меня гиком
  10. ↑ Newslab. Ежи Лисовский. Гики и нёрды
  11. ↑ 11,0 11,1 Look At Me. Программист выяснил различие между «гиками» и «нёрдами»
  12. ↑ Компьютерра. Не гиком единым Archived 2015-12-22 at the Wayback Machine.
  13. ↑ Dictionary.com: Geek
  14. ↑ 14,0 14,1 BBC. Кэтрин Уэсткотт. «Ботаник» — новый комплимент?
  15. ↑ The Guardian. Geek deemed word of the year by the Collins online dictionary. Alexandra Topping. Monday 16 December 2013 00.00 GMT
  16. ↑ Что для вас значит слово «гик» (geek)? Archived 2016-12-27 at the Wayback Machine. 19.04.2015
  17. ↑ Анастасия Тучкова. След останется Archived 2016-12-27 at the Wayback Machine. / Понедельник, 21 июня 2015
  18. ↑ Борьба за информационное окно в мир
  19. ↑ Niklaus Wirth: Geek of the Week
  20. ↑ Алексей Ионов. «Теория Большого взрыва»: гик-коллекции Шелдона и компании
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 Wonderzine. Девушки-гики о своих увлечениях
  22. ↑ Huffington Post. There’s Nothing Weird About Being A Comic Con Geek
  23. ↑ 23,0 23,1 Kanobu. Гик-культура в эпоху Армагеддона. Дмитрий Веселов, 31 октября 2014
  24. ↑ Creative Industries Journal. The power of geek: fandom as gendered commodity at Comic-Con
  25. ↑ «The Conversation: Celebrating Your Inner Geek»։ ABC News։ May 25, 2010 
  26. ↑ «Le Geek, C’est Chic»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-05-02-ին։ Վերցված է 2019-07-06 
  27. ↑ Игромания. Лучшие фильмы 2014 года для гиков
  28. ↑ Подкаст «Игромания уже не та». Выпуск 15. Гик-культура
  29. ↑ «Мир фантастики» — главный geek-журнал
  30. ↑ Мир фантастики № 117; май 2013. «Энтерпрайзы» взнёсшиеся мощно. Как «Звёздный путь» изменил наш мир
  31. ↑ «Черепанов Г. М. Социологическая интерпретация гик-культуры»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-12-22-ին։ Վերցված է 2019-07-06 
  32. ↑ Jessica McCain, Brittany Gentile, W. Keith Campbell. A Psychological Exploration of Engagement in Geek Culture
  33. ↑ Молодежные субкультуры: Гики. Социология молодежи. Электронная энциклопедия под редакцией проф. Вал. А. Лукова
  34. ↑ 20 things that make Dr. Sheldon Cooper TV’s biggest geek. By Edmond Woychowsky in Geekend, July 6, 2010
  35. ↑ Джим Парсонс: самый очаровательный гик
BNF: 13536605w · GND: 4260606-8 · LCCN: sh00003129 · Microsoft: 2776187405
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գիք_(մարդ)&oldid=8540888» էջից