Բարբադոսի պատմություն
.jpg)
Բարբադոսում առաջին վերաբնակիչները հնդիկ քոչվորներն էին։ Կղզին հաղթահարել է վերաբնակեցման երեք ալիք, որն այնուհետ շարժվել է դեպի Հյուսիսային Ամերիկա։ Առաջին ալիքը ներառում էր Սալադոիդ-Բարանկոիդ խմբի ներկայացուցիչներին՝ Վենեսուելայի բնիկ բնակիչները, որոնք մոտ 350 թվականին Օրինոկո հովտից նավարկել են կղզի։ Զբաղվում էին երկրագործությամբ, ձկնորսությամբ և կերամիկական արտադրանքի արտադրությամբ։ Ավելի ուշ՝ մոտ 800 թվականին, Արավակ ցեղի հնդկացիները, նույնպես Հարավային Ամերիկայից, նավարկել են դեպի կղզի[1]։ Կղզու Արավակի բնակավայրերը ներառում են Ստրուդ Փոյնթը, Չենդլեր Բեյը, Սուրբ Լուկաս Գուլին և Մեփի քարանձավը։ Համաձայն այլ հարևան կղզիների ցեղի ժառանգների արձանագրությունների՝ կղզին սկզբում կոչվել է Իչիրիգոգանայմ (Ichirouganaim)։ XIII դարում կղզին բնակեցրել են Կարիբ ցեղի հնդկացիները՝ այնտեղից տեղահանելով նախորդ երկու ցեղերին։ Հաջորդ մի քանի դարերի ընթացքում Կարիբները, ինչպես նրանցից առաջ Արավակ և Սալադոիդ-Բարանկոիդ ցեղերը, կղզում ապրում էին մեկուսացված վիճակում։
Անվանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Բարբադոս» անվանումը գալիս է պորտուգալացի հետախույզ Պեդրո Կամպոսի անունից (1536 թվական), ով ի սկզբանե կղզին անվանել է Օս Բարբադոս («մորուքավորներ»)՝ դրա վրա աճող թզենիների առատության պատճառով՝ խճճված մորուքի նման էպիֆիտներով։ 1536-1550 թվականներին իսպանացի կոնկիստադորները կղզու բազմաթիվ Կարիբներ են գրավել և նրանց որպես ստրուկներ օգտագործել տնկաստաններում։ Որոշ Կարիբներ փախել են կղզուց։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բրիտանացի նավաստիները, ովքեր 1620-ականներին հաստատվել են կղզում՝ ներկայիս Հոլթաուն քաղաքի տեղում, կղզին անմարդաբնակ են գտել։ 1627-1628 թվականներին առաջին բրիտանացի վերաբնակիչների ժամանակներից մինչև 1966 թվականի անկախացումը Բարբադոսը գտնվում էր բրիտանական շարունակական վերահսկողության տակ։ Այնուամենայնիվ, Բարբադոսը բավարարվում էր իրեն շնորհված լայն ինքնավարությամբ։ Նրա խորհրդարանը՝ Համագումարի պալատը, կազմավորվել է 1639 թվականին։ Բրիտանացիների առաջին կարևոր ներկայացուցիչներից էր Ուիլյամ Քուրթենը։
1620-ական թվականներից սկսած կղզի են բերվել մեծ թվով սևամորթ ստրուկներ։ 1647 թվականին 5000 տեղացիներ մահացել են տենդից, իսկ ստրուկների մեկ տասներորդը սպանվել է թագավորական տնկարկների կողմից 1640-ականների Անգլիական հեղափոխության ժամանակ՝ վախենալով, որ Լևելեր շարժման գաղափարները կարող են տարածվել ստրուկների մեջ, եթե խորհրդարանը իշխանությունը վերցնի իրենց ձեռքը։
Այդ օրերին մեծ թվով պայմանագրային աշխատողներ տեղափոխվել են կղզի՝ հիմնականում Իռլանդիայից և Շոտլանդիայից։ Հաջորդ մի քանի դարերի ընթացքում նրանք ծառայել են որպես լուծույթ անգլո-սաքսոնական տնկարկների և մեծ թվով սևամորթ բնակչության միջև։ Բացի այդ, 1659 թվականին բրիտանացիները որպես ստրուկ կղզի են բերել մեծ թվով շոտլանդացիների և իռլանդացիների։ Անգլիայի թագավոր Ջեյմս II-ի և Ստյուարտների դինաստիայի այլ թագավորների օրոք կղզի են բերվել նաև շոտլանդական և անգլիական ծագում ունեցող ստրուկներ, օրինակ՝ 1685 թվականին Անգլիայում Մոնմութի ապստամբությունը ճնշելու ժամանակ։
Այս ստրուկների ժամանակակից ժառանգները հեգնանքով իրենց անվանում են «Կարմիրներ» (Redlegs) և ժամանակակից Բարբադոսի բնակչության ամենաաղքատ հատվածներից են։ Հաճախակի արյուն էր խառնվում աֆրիկացի սևամորթ բնակչության և սպիտակամորթների միջև։ Քանի որ աֆրիկյան բնակչությունն ավելի լավ էր հարմարեցված տեղական կլիմայական պայմաններին և ավելի քիչ ենթակա էր արևադարձային հիվանդություններին, ինչպես նաև սպիտակամորթ բնակչության ավելի հաճախ էր արտագաղթում, 17-րդ դարում հիմնականում սպիտակ բնակչությունը փոխարինվել է ճնշող մեծամասնությամբ։
Քանի որ շաքարի արդյունաբերությունը դարձել է կղզու հիմնական առևտրային գործունեությունը, Բարբադոսը բաժանվել է խոշոր պլանտացիոն կալվածքների, որոնք փոխարինել են վաղ բրիտանացի վերաբնակիչների փոքր հողակտորներին։ Տեղահանված ֆերմերներից մի քանիսը տեղափոխվել են Հյուսիսային Ամերիկայի բրիտանական գաղութներ, հատկապես Հարավային Կարոլինա։ Արևմտյան Աֆրիկայից ստրուկներ էին բերում՝ աշխատելու Բարբադոսի և Կարիբյան այլ կղզիների տնկաստաններում։ Ստրուկների առևտուրն ավարտվել է 1804 թվականին։ Այնուամենայնիվ, շարունակվող ճնշումը հանգեցրել է 1816 թվականին կղզու պատմության մեջ ստրուկների ամենամեծ ապստամբությանը։ Ազատության ապստամբության ժամանակ զոհվել է մոտ հազար մարդ, 144 հոգի մահապատժի է ենթարկվել, ևս 123-ը աքսորվել է թագավորական բանակի կողմից։ Տասնութ տարի անց՝ 1834 թվականին, բրիտանական գաղութներում ստրկությունը վերջնականապես վերացել է։ Բարբադոսում և Արևմտյան Հնդկաստանի այլ բրիտանական գաղութներում ստրկությունից լիակատար ազատագրմանը նախորդել էր վեցամյա ուսումնասիրության շրջանը։
Այնուամենայնիվ, հետագա տարիներին, ընտրություններում քվեարկության ժամանակ սեփականության իրավունքի պատճառով, տնկաստանների սեփականատերերը և բրիտանացի վաճառականները դեռևս գերիշխում էին տեղական քաղաքականության մեջ։ Բնակչության ավելի քան 70%-ը, այդ թվում՝ իրավազրկված կանայք, դուրս են մնացել ժողովրդավարական գործընթացից։ Այն շարունակվել է մինչև 1930-ական թվականները, երբ ազատված ստրուկների ժառանգները քաղաքական իրավունքների համար շարժում են կազմակերպել։ Այս շարժման առաջնորդներից էր Գրանտլի Ադամսը, որը հիմնադրել է Բարբադոսի Աշխատանքային կուսակցությունը, այն հետագայում՝ 1938 թվականին վերանվանվել է Բարբադոսի առաջադիմական լիգա։ Չնայած նա միապետության նվիրված կողմնակից էր, Ադամսը և նրա կուսակցությունը պահանջում էին ավելի մեծ իրավունքներ աղքատների համար։ 1942 թվականին առաջընթաց է գրանցվել դեպի դեմոկրատական կառավարություն, երբ նվազեցրել են սեփականության պահանջը և կանանց տրվել ընտրելու իրավունք։ 1958 թվականին Ադամսը դարձել է երկրի վարչապետը։
1958-1962 թվականներին Բարբադոսը եղել է Արևմտյան Հնդկաստանի ֆեդերացիայի տասը անդամներից մեկը՝ ազգայնական կազմակերպություն, որը պաշտպանում էր տարածաշրջանում բրիտանական գաղութների անկախությունը։ Միապետական Ադամսն այլևս չէր կարող բավարարել մարդկանց կարիքները։ Էրոլ Բարոուն՝ խոշոր բարեփոխիչը լքել է Ադամսի կուսակցությունը և հիմնել դեմոկրատական լեյբորիստական կուսակցությունը՝ որպես Բարբադոսի առաջադիմական լիգայի լիբերալ այլընտրանք և 1961 թվականին Ադամսին փոխարինել վարչապետի պաշտոնում։
Ֆեդերացիայի լուծարմամբ Բարբադոսը վերադարձել է իր նախկին կարգավիճակին՝ որպես ինքնակառավարվող գաղութ։ 1966 թվականի հունիսին կղզին Մեծ Բրիտանիայի հետ իր անկախության շուրջ բանակցություններ է սկսել, իսկ 1966 թվականի նոյեմբերի 30-ին պաշտոնապես հռչակվել կղզու անկախությունը և Էրոլ Բարոուն դարձել է նրա առաջին վարչապետը։ Կառավարության երկրորդ ղեկավարը՝ Թոմ Ադամսը՝ Գրանտլի Ադամսի որդին, 1976-1985 թվականներին աջակողմյան ամերիկամետ կուրս է վարել, 1983 թվականին մասնակցել է Գրենադայի միջամտությանը։ Հետագայում լեյբորիստական կառավարությունների քաղաքականությունը զարգացել է կենտրոնամետ ուղղությամբ։
Ռուսաստանի հետ դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են 1993 թվականի հունվարի 29-ից[2]։
2020 թվականի սեպտեմբերին Բարբադոսի իշխանությունները հայտարարել են միապետությունը մերժելու և Մեծ Բրիտանիայի թագուհի Եղիսաբեթ II-ին պետության ղեկավար ճանաչելուց հրաժարվելու մասին։ 2021 թվականի հոկտեմբերի 21-ին Բարբադոսի խորհրդարանը Սանդրա Մեյսոնին ընտրել է որպես երկրի առաջին նախագահ[3]։ 2021 թվականի նոյեմբերի 30-ին Բարբադոսը պաշտոնապես վերացրել է Բրիտանական թագի գերակայությունը՝ օրենսդրորեն այն նշանակելով երկրի նախագահին։ Այս առիթով տեղի ունեցած արարողության ժամանակ ծնունդով երկրից, երգչուհի Ռիհաննային շնորհվել է հանրապետության ազգային հերոսի կոչում[4][5]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Бриджтаун». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ «Об обмене поздравительными телеграммами министров иностранных дел России и Барбадоса по случаю 20-летия установления дипломатических отношений». Посольство России в Великобритании. Министерство иностранных дел Российской Федерации. 2013 թ․ հունվարի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 3-ին.
- ↑ «На Барбадосе избрана первый президент после отказа от власти Елизаветы II». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
- ↑ «Певица Рианна стала национальным героем республики Барбадос». lenta.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
- ↑ «Рианна стала национальным героем Барбадоса». РИА Новости (ռուսերեն). 20211130T0924. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.