Արմեն Թռչունյան

Արմեն Թռչունյան
Ծնվել է	ապրիլի 29, 1956(1956-04-29) Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	նոյեմբերի 18, 2020(2020-11-18) (64 տարեկան)
Քաղաքացիություն	Հայկական ԽՍՀ և  Հայաստան
Մասնագիտություն	կենսաֆիզիկոս և հետազոտող
Հաստատություն(ներ)	Հայաստանի կրթության և գիտության նախարարություն, Երևանի պետական համալսարան, Բելգորոդի պետական համալսարան և Հայ-Ռուսական համալսարան
Ալմա մատեր	Երևանի պետական համալսարան (1973)
Գիտական աստիճան	կենսաբանական գիտությունների դոկտոր (1990)
Տիրապետում է լեզուներին	հայերեն
Պարգևներ	Պողոսյան մրցանակ

Արմեն Համբարձումի Թռչունյան (ապրիլի 29, 1956(1956-04-29), Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - նոյեմբերի 18, 2020(2020-11-18), Երևան, Հայաստան), հայ կենսաֆիզիկոս։ Կենսաբանական գիտությունների դոկտոր (1990), պրոֆեսոր (2002), Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի թղթակից անդամ (2006):

Կենսագրություն

Արմեն Թռչունյանը ծնվել է 1956 թվականին Երևանում։ 1973 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանը, 1978-1981 թվականներին սովորել է նույն համալսարանի ասպիրանտուրայում։ 1981 թվականից աշխատել է Երևանի պետական համալսարանի կենսաֆիզիկայի ամբիոնում, 1993 թվականից եղել է ԵՊՀ կենսաֆիզիկայի ամբիոնի պրոֆեսոր։

1991-1992 թվականներին դասախոսել է ԱՄՆ Չիկագոյի համալսարանում։

2001-2002 թվականներին միաժամանակ եղել է ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության գիտության և գիտամանկավարժական կադրերի պատրաստման վարչության պետ (ունի ՀՀ քաղաքացիական ծառայության 2-րդ դասի պետական խորհրդականի դասային աստիճան (ՀՀ Նախագահի հրամանագիր, 2006 թվական))։

2002-2010 թվականներին եղել է ՀՀ Բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովի (ԲՈՀ) նախագահ, 2006 թվականից՝ Ռուս-Հայկական (Սլավոնական) պետական համալսարանի պրոֆեսոր։

2011-2016 թվականներին՝ ԵՊՀ մանրէաբանության և բույսերի և մանրէների կենսատեխնոլոգիայի ամբիոնի վարիչ։ 2016-2020 թվականներին ԵՊՀ Կենսաքիմիայի, մանրէաբանության և կենսատեխնոլոգիայի ամբիոնի վարիչ։

Գործունեության բնագավառ

Գիտական հետազոտությունները նվիրված են միկրոօրգանիզմների կենսաէներգետիկային և բակտերիաների կողմից մոլեկուլային կենսաջրածնի արտադրությանը։ Աշխատանքներում կենտրոնական տեղ է զբաղեցնում պրոտոնների և այլ իոնների թաղանթով փոխադրման ուսումնասիրությունը, ինչպես նաև, դրանց փոխկապակցվածությունը F_oF₁-ԱԵՖազի (EC 7.1.2.2) հետ և վերջինիս դերը մոլեկուլային ջրածնի արտադրության գործընթացում։ Նրա աշխատանքներն ուղղված են մոլեկուլային ջրածնի արդյունաբերական արտադրության մեջ մանրէային հիդրոգենազային համակարգերի կիրառմանը։

Գիտական գործունեություն

• 1981-1994 թվականներ - Կրտսեր, ավագ, այնուհետև առաջատար գիտաշխատող ԵՊՀ Կենսաբանության ֆակուլտետի Կենսաֆիզիկայի ամբիոնում
• 1993-2011 թվականներ - պրոֆեսոր ԵՊՀ Կենսաբանության ֆակուլտետի Կենսաֆիզիկայի ամբիոնում
• 1988 թվական - ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի Կենսաֆիզիկայի ինստիտուտի ասպիրանտ, Պուշչինո, Մոսկվա, Ռուսաստան
• 1991-1992 թվականներ - Ֆուլբրայթի դրամաշնորհային ծրագրի շահառու ԱՄՆ Չիկագոյի համալսարանի Մոլեկուլային Գենետիկայի և Բջջի կենսաբանության բաժանմունքում
• 1995 թվական - գիտահետազոտող, այնուհետև հրավիրված պրոֆեսոր Ճապոնիայի Չիբայի համալսարանի Դեղագործական գիտությունների ֆակուլտետում
• 1998-1999 և 2000-2001 թվականներ - հրավիրված պրոֆեսոր Միացյալ Թագավորության Ռեդինգի համալսարանի Կենդանաբանական և մանրէաբանական գիտությունների դպրոցում
• 1999-2000 թվականներ - գիտաշխատող ԱՄՆ Վիրջինիայի համալսարանի Մոլեկուլային ֆիզիոլոգիայի և Կենսաբանական ֆիզիկայի բաժանմունքում
• 2001-2008 թվականներ - Միջազգային գիտատեխնիկական կենտրոնի կոորդինացիոն կոմիտեի անդամ
• 2005-2020 թվականներ - պետական ֆինանսավորմամբ գիտական թեմաների ղեկավար
• 2013 թվական - Գերմանական ակադեմիական փոխանակման (DAAD) դրամաշնորհային ծրագրի շրջանակներում այցելել է Գերմանիայի Մարտին Լյութերի անվան Հալլե-Վիտենբերգի համալսարանի Կենսաբանության/Մանրէաբանության ինստիտուտ
• 2011-2016 թվականներ - ԵՊՀ Կենսաբանության ֆակուլտետի Մանրէաբանության, Բույսերի և Մանրէային կենսատեխնոլոգիաների ամբիոնի վարիչ
• 2015-2020 թվականներ - ԵՊՀ Կենսաբանության ինստիտուտի Մանրէաբանության, Կենսաէներգետիկայի և Կենսատեխնոլոգիայի լաբորատորիայի վարիչ և գլխավոր գիտաշխատող
• 2016-2020 թվականներ ԵՊՀ Կենսաքիմիայի, Մանրէաբանության և Կենսատեխնոլոգիայի ամբիոնի վարիչ

Անդամակցություն

• 2009 թվականից Հայկական մանրէաբանական ասոցիացիայի անդամ (Եվրոպական մանրէաբանական ընկերությունների միության (FEMS) անդամ ընկերություն)
• 2009 թվականից ՌԴ Ազգային անվտանգության խնդիրների միջազգային ակադեմիայի անդամ
• 2008 թվականից ՌԴ Ինժեներիայի միջազգային ակադեմիայի անդամ
• 2007 թվականից Հայկական ինժեներական ակադեմիայի անդամ
• 2007 թվականից ՀՀ ԳԱԱ Բնական գիտությունների բաժանմունքի բյուրոյի անդամ
• 2006 թվականից Բնական գիտությունների եվրոպական ակադեմիայի անդամ, Գերմանիա
• 2006 թվականից ՌԴ Բժշկա-տեխնիկական գիտությունների ակադեմիայի անդամ
• 2006 թվականից Գիտության ասպետների միջազգային միության անդամ, Գերմանիա
• 2006 թվականից ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի թղթակից անդամ
• 2005 թվականից «Արարատ» գիտությունների միջազգային ակադեմիայի պատվավոր անդամ
• 2005 թվականից Մանկավարժական-հոգեբանական գիտությունների հայկական ակադեմիայի անդամ
• 2004 թվականից Կենսաքիմիկոսների հայկական ասոցիացիայի անդամ (Եվրոպական կենսաքիմիական ընկերությունների միության (FEBS) անդամ ընկերություն), իսկ 2009 թվականից խորհրդի անդամ
• 2003 թվականից ՌԴ բնական գիտությունների ակադեմիայի անդամ
• 2002 թվականից ՀՀ ԱՆ Յոլյանի անվան Արյունաբանական կենտրոնի խորհրդի անդամ
• 2000 թվականից Կրթության ազգային ինստիտուտի Կենսաբանություն կրթական ծրագրի հանձնաժողովի անդամ
• 1998 թվականից Ամերիկյան մանրէաբանական ընկերության անդամ և ՀՀ-ում դեսպան
• 1998 թվականից ԱՄՆ Կենսաֆիզիկական ընկերությունների անդամ
• 1994 թվականից ԱՄՆ Նյու Յորքի գիտությունների ակադեմիայի անդամ
• 1993–1999 թվականներին Կրթական-մեթոդական խորհրդի ղեկավար
• 1991 թվականից Եվրոպական կենսաէլեկտրամագնիսական ասոցիացիայի անդամ, Բելգիա-Ֆրանսիա-Գերմանիա
• 1991 թվականից Համահայկական կենսաֆիզիկական ընկերության անդամ (IUPAB անդամ ընկերություն), իսկ 1995 թվականից ղեկավար խորհրդի անդամ
• 1990 թվականից ԵՊՀ Կենսաբանության ֆակուլտետի գիտական խորհրդի անդամ
• 1988–1990 թվականներ ԵՊՀ Կենսաբանության ֆակուլտետի Ուսանողական Գիտական Ընկերության գիտական խորհրդատու
• 1982 թվականից Միջազգային Կենսաէլեկտրաքիմիական Գիտական Ընկերության անդամ, ԱՄՆ-Ֆրանսիա-Գերմանիա-Իտալիա-Ռուսաստան

Պարգևներ

Մրցանակներ

• 2020 թվականին Ամերիկյան մանրէաբանական ընկերության կողմից արժանացել է Մոզելիո Շեխտերի անվան մրցանակի՝ ի ճանաչումն զարգացող երկրի մանրէաբանի
• 2019 թվականին Հայաստանի նախագահի հրամանագրով շնորհվել է Հայաստանի Գիտության վաստակավոր գործչի պատվավոր կոչում
• 2016 թվականին արժանացել է Ջրածնային էներգետիկայի միջազգային ասոցիացիայի Ակիրա Միցուի միջազգային մրցանակի
• 2015 թվականին Միավորված ազգերի արդյունաբերական զարգացման կազմակերպության կողմից արժանացել է Նորարարական նախագծերի ազգային մրցույթի մրցանակի
• 2014 թվականին արժանացել է Ջրածնային էներգետիկայի միջազգային ասոցիացիայի ակնառու ծառայությունների մրցանակի
• 2011 թվականին Ամերիկյան Կենսագրական ինստիտուտի կողմից արժանացել է Գիտական գերազանցության մրցանակի՝ Կենսաֆիզիկայի և Կենսատեխնոլոգիայի բնագավառում
• 2010 թվականին Լավագույն գիտական աշխատանքի համար արժանացել է Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի մրցանակ
• 2003 թվականին արժանացել է Պողոսյան մրցանակի՝ բնագիտության բնագավառում
• 1984 թվականին արժանացել է ԵՊՀ երիտասարդ գիտնականների մրցանակի

Շքանշաններ և պատվոգրեր

• 2020 թվականին ՀՀ նախագահի հրամանագրով Գիտության և կրթության բնագավառներում ներդրած ավանդի և երկարամյա անձնվեր աշխատանքի համար հետմահու պարգևատրվել է «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալով
• 2018 թվականին պարգևատրվել է ՀՀ ԳԱԱ նախագահի մեդալով
• 2016 թվականին պարգևատրվել է ՀՀ ԿԳՆ Գիտության կոմիտեի ոսկե մեդալով; ՌԴ Ա․ Մ․ Պրոխորովի անվան ճարտարագիտական ակադեմիայի մեդալով
• 2012 թվականին ՀՀ Պաշտպանության նախարարության կողմից պարգևատրվել է ՀՀ զինված ուժերի 20-ամյակի հոբելյանական մեդալով
• 2011 թվականին պարգևատրվել է Ռոբերտ Կոխի անվան մեդալով
• 2010 թվականին Խ. Աբովյանի անվան Հայկական մանկավարժական պետական համալսարանի կողմից պարգևատրվել է Խաչատուր Աբովյանի մեդալով; Հերացու անվան Երևանի պետական բժշկական համալսարանի ոսկե մեդալով; ՌԴ Հայերի միության հոբելյանական մեդալով
• 2009 թվականին պարգևատրվել է Մարշալ Բաղրամյան մեդալով
• 2008 թվականին պարգևատրվել է Վլադիմիր Նեգովսկու մեդալով; Հայաստանի ճարտարագիտական ակադեմիայի մեդալով
• 2007 թվականին պարգևատրվել է ՌԴ Բնական գիտությունների ակադեմիայի կողմից ակադեմիկոս Ն․ Մ․ Սիսակյանի անվան մեդալով; ՌԴ պետական պարգևների ազգային կոմիտեի Մ․ Լոմոնոսովի անվան շքանշանով
• 2006 թվականին պարգևատրվել է Խաչի շքանշանով (Գերմանիա); Երևանի պետական համալսարանի ոսկե մեդալով; Երևանի Ճարտարապետության և շինարարության պետական համալսարանի ոսկե մեդալով
• 2005 թվականին պարգևատրվել է Երևանի պետական լեզվաբանական համալսարանի հուշամեդալով; արժանացել է ՀՀ Ազգային ժողովի նախագահի պատվոգրի՝ գիտական ձեռքբերումների համար
• 2004 թվականին պարգևատրվել է ՀՀ ԿԳՆ ոսկե հուշամեդալով; Խաչի շքանշանով (Գերմանիա)
• 2003 թվականին պարգևատրվել է Ռուդոլֆ Վիրխովի մեդալով

2014 թվականին արժանացել է Ռուս-Հայկական (Սլավոնական) համալսարանի պատվավոր պրոֆեսորի կոչման։

2007 թվականին արժանացել է Ստեփանակերտի Մեսրոպ Մաշտոցի համալսարանի պատվավոր պրոֆեսորի կոչման։

Երկեր

Գրքեր, հոդվածներ, թեզիսներ 

Գրքեր

• Թռչունյան Ա.Հ., Կենսաբանական թաղանթներ, Դասագիրք, Երևան̦, Զանգակ-97̦, 2001:
• Թռչունյան Ա.Հ., Կենսաբանություն։ 2222 թեստային առաջադրանքների շտեմարան, Երևան, Աստղիկ գրատուն, 2009 (համահեղինակ)։
• Trchounian A., Potassium transport by bacteria: electrochemical approach, energetics and mechanisms, 2009.
• Trchounian A., Surface charge and other physical properties of bacterial membranes, 2009.
• Trchounian A.,Current State and Development Trends in the Highest Scientific Certification | Monography ,Yerevan, 60 p. (in Armenian and Russian, English Summary).
• Trchounian A., Production of molecular hydrogen by mixed-acid fermentation in bacteria and its energetics, 2009 (համահեղինակ)։
• Trchounian A., Purple bacteria and cyanobacteria as potential producers of molecular hydrogen: an electrochemical and bioenergetics approach, 2009 (համահեղինակ)։
• Trchounian A., Proton conductance of bacterial membrane and its role in cell functional activity, 2009 (համահեղինակ)։

Հոդվածներ

• Trchounian A., Proton motive force in Rhodobacter sphaeroides under anaerobic conditions in the dark | Current Microbiology, V. 62 (2), pp. 415–419 (համահեղինակ)։
• Trchounian K., Escherichia coli hydrogenase activity and H2 production under glycerol fermentation at a low pH | Int. J. Hydrogen Energy 36, 4323-4331 (համահեղինակ)։
• Trchounian A., The effects of copper (II) ions on Enterococcus hirae cell growth and the proton-translocating FoF1 ATPase activity | Cell Biochem. Biophys. 57, 19-26 (համահեղինակ)։
• Trchounian A., Purple bacteria and cyanobacteria as potential producers of molecular hydrogen: An electrochemical and bioenergetic approach | In Bacterial Membranes (Trchounian A., ed.). Research Signpost, Kerala (India), p. 233–273 (համահեղինակ)։

Թեզիսներ

• Трчунян А.А., Дрожжевый экстракт как источник азота при росте и выделении молекулярного водорода пурпурной бактерией Rhodobacter sphaeroides, “Проблемы биохимии, радиационной и космической биологии”, Алушта, 5-9 сентября, с. 61-64 (համահեղինակ)։
• Trchounyan A., Creation of new ferments with lactic acid bacteria from dairy products of different regions of Armenia | ISTC Conference «Modern State of Biotechnological Developments and Ways of Their Commercialization», Yerevan, Armenia, 2012, p. 59-60 (համահեղինակ)։
• Trchounyan A., Some properties of lactic acidnbacteria isolated in Armenia | ISTC International conference: «Bacteriophages and Probiotics–Alternatives to Antibiotics», Tbilisi, Georgia, 2012, p. 106 (համահեղինակ)։
• Trchounian A., Is the high potassium ion concentration requested for the E. coli growth and metabolic activity? | Sov. Biotechnology 1, 55 (համահեղինակ)։