Ատրեոս

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

ՏեսակՀին հունական դիցաբանության կերպար
Սեռարական
Սպանված էAegisthus?[1]
ՀայրPelops?[2][3]
ՄայրHippodamia?[2][3]
Քույր/ԵղբայրԹիեստես
ԱմուսինAerope?[4]
ԶավակներՄենելայոս[5], Ագամեմնոն[6], Anaxibia?, Astyoche? և Cyndragora?
 Atreus Վիքիպահեստում

Ատրեոս, (հին հունարեն՝ Ἀτρεύς), առասպելական հերոս հին հունական դիցաբանության մեջ[7], Միկենեի արքա Պելոպսի և Հիպպոդամիայի որդին, Ֆիեստոսի եղբայրը, Աերոպեի ամուսինը, Ագամեմնոնի և Մենելայոսի հայրը։ Հիշատակվում է «Իլիականում» (II 105) և «Ոդիսականում» (XI 387, XIII 424):

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրիսսիպոսի[8] սպանությունից հետո փախել է հոր մոտից։ Միկենեի արքա Սֆենելը նրան դարձրեց Մեդեայի[9] կառավարիչ։

Պատգամախոսը Միկենեի բնակիչներին նախազգուշացրել էր, որ նրանք պետք է արքա ընտրեն Պելոպի սերնդից և ուղարկում են Ատրեոսի և Ֆիեստոսի ետևից։ Ֆիեստոսը, Աերոպայի օգնությամբ ձեռք բերելով ոսկե հորթը, գահ բարձրացավ։ Հետագայում, երբ Հելիոսը արևմուտքը դարձրեց արևելք[10]՝ այս կերպ ցույց տալով գահակալման անարդարացի լինելը, Ատրեոսը արտաքսեց Ֆիեստոսին։ Քանի որ Ֆիեստոսը գայթակղել էր նրա կնոջը, Ատրեոսը սպանեց եղբորորդիներին, պատվիրեց նրանց մսից տապակա պատրաստել, և Ֆիեստոսին հրավիրելով հյուրասիրության[11]՝ մատուցեց այն. Հելիոսը հենց այդ պահին փոխեց իր ուղին[12]։ Ֆիեստոսն անիծեց Ատրեոսի ողջ սերնդին։

Ըստ Թուկիդիդեսի՝ Եվրիսֆեյը ճամփորդությունից[13] առաջ թագավորական իշխանությունը վստահում է Ատրեոսին։ Ըստ գուշակության, Ատրեոսն առաջին հերթին բացեց արևի խավարումը։ Եղբայրը նախանձեց նրան և լքեց քաղաքը[14]։ Ըստ մեկնաբանության, իմաստուն վեճի բռնվելով եղբոր հետ, բացեց արեգակի շարժումը՝ երկնքին հակառակ[15]։ Ըստ Հերոդորի, հորթի[16] պատկերով ոսկե գավաթը արքայական իշխանության խորհրդանիշն էր։

Ավելի ուշ Էգիսֆը սպանեց Ատրեոսին[17]։ Ատրեոսի գերեզմանը Միկենեում է[18]։

Ատրեոսի սերունդները կոչվեցին Ատրիդներ։

Պատմական նախատիպ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուսումնասիրողները Ատրեոս արքային նույնացնում են Ախխիյավի Ատտարիսյասի հետ, որը հիշատակվում է խեթական սեպագիր արձանագրություններում։

Խեթական աղբյուրները Ատտարիսյասին հիշատակում են որպես խեթական արքային հավասարազոր հակառակորդի և Ախխիյավա երկրի տիրակալի (այսինքն՝ Միկենե տերության՝ Ք. ա. XIIIդ.): XX դարում բացահայտվելով՝ այս տեղեկությունները նշանակալի հարստացնում են պատկերացումները հունական հռչակավոր արքայի մասին։

Ատրեոսը և գեղարվեստական գրականությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ատրեոսը գլխավոր գործող անձ է Սոֆոկլեսի «Ատրեոս կամ միկենուհիներ» (հատվ. 140) ողբերգությունում, Դիոգենեսի և Ակցիոսի «Ատրեոս» ողբերգությունում, Սենեկայի «Ֆիեստայում»։ Ատրեոսի անունը հիշատակվում է հին հունական պոեմներում՝ Հոմերոսի «Իլիականում» և «Ոդիսականում»։

Տիեզերական Ավազաբլուրներում Ատրեոսը հիշատակվում է որպես Ատրեոդոսների տոհմի հիմնադիր։

Ատրեոսը մեդիամշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ատրեոսը "God of War" տեսախաղում Կրատոսի որդին է։ Խաղն այսպես է անվանվել ի պատիվ զոհված զինակից Կրատոսի։ Նրա անունով է կոչվել նաև «Անավարտ պատմություն» ֆիլմի գլխավոր հերոսը։


Տոհմածառ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Любкер Ф. Aegisthus (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 26.
  2. ↑ 2,0 2,1 Атрей (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — Сент-Питерсберг: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. II. — С. 438.
  3. ↑ 3,0 3,1 Любкер Ф. Atreus (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 182.
  4. ↑ различные авторы Энциклопедический словарь (ռուս.) / под ред. И. Е. Андреевский, К. К. Арсеньев, Ф. Ф. Петрушевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1907.
  5. ↑ Любкер Ф. Menelaus (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 855—856.
  6. ↑ Любкер Ф. Agamemnon (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 43.
  7. ↑ Мифы народов мира (энциклопедия)|Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.1. С.123
  8. ↑ Фукидид. История I 9, 2; Платон. Кратил 395b
  9. ↑ Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека II 4, 6 далее
  10. ↑ Еврипид. Электра 727—736; Еврипид. Ифигения в Тавриде 195—196; Орест 1001—1006; Платон. Политик 269а
  11. ↑ Софокл. Эант 1293—1294
  12. ↑ Овидий. Письма с Понта IV 6, 47-48; Сенека. Фиест 789—824; Гигин. Мифы 88
  13. ↑ Фукидид. История I 9, 2
  14. ↑ Гигин. Мифы 258
  15. ↑ Полибий. Всеобщая история XXXIV 2, 6; Страбон. География I 2, 15 (стр.23), со ссылкой на Полибия; Лукиан. Об астрологии 12
  16. ↑ Геродор, фр.57 Якоби // Торшилов Д. О. Античная мифография. СПб, 1999. С.96
  17. ↑ Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека Э II 10-14
  18. ↑ Павсаний. Описание Эллады II 16, 6
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ատրեոս» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
BNF: 150827587 · GND: 118650858 · LCCN: n2015021314 · SUDOC: 18577735X · VIAF: 57408290, 316444149, 315176916 · WorldCat VIAF: 57408290, 316444149, 315176916
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ատրեոս&oldid=8984007» էջից