Ատելության հրահրում

Ատելության հրահրում կամ ֆոլկսֆերհեթցունգ (գերմ.՝ Volksverhetzung, բխում է գերմաներեն Hetze - «ագիտացիա» բառից՝ քաղաքական-հասարակական իմաստով, միջին բարձր գերմաներենից՝ նշանակում է «շտապել», ըստ էության «հետապնդելու պատճառ դառնալ», ինչի հետ կապված է «ատելությունը»^[1]), զանցանք ըստ Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության օրենքի § 130 (ատելության հրահրում) Քրեական օրենսգրքի։ Այն հաճախ կիրառվում է Գերմանիայում Հոլոքոստի ժխտման հետ կապված դատավարությունների նկատմամբ, թեև ոչ միայն^[2]^[3]^[4]։

Ատելության հրահրումը «ժողովրդական ատելության հրահրում», «մասսաների հրահրում» կամ «ժողովրդի դրդում» հասկացություն է, որը Գերմանական քրեական օրենքի հասկացություն է, որը վերաբերում է բնակչության որոշակի հատվածի նկատմամբ ատելության հրահրմանը և պարունակում է նրանց նկատմամբ բռնի կամ կամայական միջոցներ ձեռնարկելու կոչերին, ներառյալ այլոց մարդկային արժանապատվության դեմ ոտնձգությունները՝ վիրավորելով, չարամտորեն վիրավորելով կամ զրպարտելով բնակչության թիրախ դարձած շերտին։

Բաղադրիչ տարրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժողովրդին հրահրելը ( Volksverhetzung ) սահմանվում է Քրեական օրենսգրքի 130-րդ կետի (ատելության դրդում) 1-ին մասով^[2]^[3]։

Բաժին 1[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նա, ով կարող է խախտել հասարակական անդորրը.

ատելություն է հրահրում ազգային, ռասայական, կրոնական խմբի կամ նրանց էթնիկ ծագմամբ որոշված խմբի, բնակչության հատվածների կամ անհատների նկատմամբ՝ վերոհիշյալ խմբերից կամ բնակչության հատվածներից մեկին պատկանելու պատճառով կամ կոչ է անում բռնի կամ կամայական միջոցներ ձեռնարկել նրանց նկատմամբ կամ
ոտնձգություն է անում ուրիշների մարդկային արժանապատվության վրա՝ վիրավորելով, չարամտորեն վիրավորելով վերոհիշյալ խմբին, բնակչության հատվածներին կամ անհատներին՝ վերոհիշյալ խմբերից կամ բնակչության հատվածներից մեկին պատկանելու պատճառով, կամ զրպարտելով բնակչության շերտին

պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեք ամսից հինգ տարի ժամկետով^[2]^[3]։

2015 թվականի հունվարի 21-ին Եվրոպական խորհրդարանի փոփոխություններից հետո ուժի մեջ են մտել § 130-րդ բաժինների 2-րդ և 5-րդ մասերի նախկին տեքստի փոփոխությունները, որոնցով 6-րդ բաժինը դարձել է Բաժին 7^[5]։ Ներկայումս այս փոփոխությունները չեն արտացոլվում § 130-ի անգլերեն թարգմանության մեջ, ինչպես թարմացվել է սկզբնական ներկայիս գերմաներեն § 130- ից։

Հիմնավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չնայած խոսքի ազատությունը հիշատակվում է Հիմնական օրենքի 5-րդ հոդվածում (Գերմանիայի սահմանադրություն), այդ հոդվածը հիմնականում պաշտպանում է ցանկացած ոչ օրենքից դուրս խոսք։ Կան սահմանափակումներ, օրինակ՝ անձնական վիրավորանքների, հակասահմանադրական կազմակերպությունների խորհրդանիշների օգտագործման կամ Volksverhetzung դեմ։ Ատելության ցանկացած խոսք պատժելի է որպես Volksverhetzung:

Օրենքը պահանջում է, որ այդ ելույթը «որակվի հասարակական անդորրի խախտում» կա՛մ «ժողովրդի որոշ հատվածների նկատմամբ ատելության հրահրում» կամ «նրանց նկատմամբ բռնության կամ դեսպոտիզմի գործողությունների» կոչ, կա՛մ «ուրիշների մարդկային արժանապատվությունը վիրավորելու միջոց»` չարամտորեն մարդկանց ուղղելով արհամարհել կամ զրպարտել այլ մարդկանց կամ զանգվածներին»։ «Գերմանիան խիստ սահմանափակումներ է դնում խոսքի և արտահայտման վրա, երբ խոսքը վերաբերում է աջ ծայրահեղականությանը» կամ նացիզմ հիշեցնող ցանկացած բանի վրա^[6]։ Գերմանիայում արգելված է նաև սեռական կողմնորոշման և գենդերային ինքնության վերաբերյալատելության խոսքը^[7]։

Արտերկրում կատարված իրավախախտումների նկատմամբ կիրառում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրեական օրենսգրքի 130-րդ կետին հակասող հանցագործությունները, որոնք կատարվել են արտերկրում, լինի դա գերմանացի քաղաքացիների կամ օտարերկրացիների կողմից, կարող են հետամուտ լինել որպես ներքին հանցագործություն, և նրանք գործում են այնպես, կարծես դրանք կատարվել են երկրի ներսում՝ ազդելով Գերմանիայում հասարակական խաղաղության վրա և ոտնահարելով մարդու իրավունքները` Գերմանիայի քաղաքացիների արժանապատվությունը։

Բավական է, օրինակ, որ համացանցում հանցավոր բովանդակությամբ կոնտենտը, օրինակ HTML էջի տեսքով, հասանելի լինի Գերմանիայում^[8]։ Հետևաբար, օրինակ, գերմանական դատարանների իրավասությունը կարող է կիրառվել խռովության հանցագործությունների համար (Volksverhetzungsdelikte) կատարված արտասահմանում։ Նման օրինակ էր 2007 թվականի փետրվարին Մանհեյմի շրջանային դատարանի կողմից Հոլոքոստը ժխտող Էռնստ Զյունդելի դատավճիռը, ով դատապարտվել էր համացանցում ԱՄՆ-ից և Կանադայից իր կողմից հրապարակված քարոզչություն հրահրելու համար։

Պատմականորեն, Կարլսբադի հրամանագրերը Գերմանական Համադաշնության Ավստրիայի ներքո և Մետերնիխի գլխավորությամբ ներառում էր ժողովրդավարական իդեալներ, ինչպես նաև մեկ միասնական գերմանական պետության քարոզչություն, որը կոչվում էր Volksverhetzung:

Նմանատիպ օրենքներ այլ երկրներում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նմանատիպ օրենքներ կան ամբողջ աշխարհում, օրինակ.

Ավստրիայում՝ Verhetzung - սադրանք, Քրեական օրենսգրքի 283 -րդ հոդվածով նախատեսված նմանատիպ իրավական տարրերով քրեական հանցագործություն է։
Միացյալ Թագավորությունում էթնիկ կամ ռասայական ատելության հրահրումը քրեական հանցագործություն է՝ ըստ 1986 թվականի Հասարակական կարգի մասին օրենքի 17-29-րդ բաժինների։
Իռլանդիայում համապատասխան օրենքը Ատելության հրահրման արգելքի մասին օրենքն է։
Նմանատիպ օրենք գոյություն ունի Շվեդիայում որպես hets mot folkgrupp («Ագիտացիա ընդդեմ բնակչության խմբի»), քրեական օրենսգրքի 16-րդ մասի 8-րդ գլխի^[9]։
Ֆինլանդիայի քրեական օրենսգիրքը ներառում է նմանատիպ օրենք, որը հանցագործությունն անվանում է kiihottaminen kansanryhmää vastaan («էթնիկ խմբերի դեմ հրահրում») ֆիննական տարբերակով, hets mot folkgrupp շվեդական տարբերակում՝ 11-րդ գլուխ («Պատերազմական հանցագործությունների և մարդկության դեմ հանցագործությունների մասին»), 8§ -ն է։
Ռուսաստանի Քրեական օրենսգիրքը նման օրենքը կոչվում է «էթնիկ ատելության հրահրում», որը վերաբերում է էթնիկ կամ ռասայական ատելություն հրահրելուն ուղղված գործողություններին (Ռուսաստանի Դաշնության Քրեական օրենսգրքի 282-րդ հոդված)։ Սահմանադրության 29-րդ հոդվածում անվանվում է, Սոցիալական, ռասայական, ազգային, կրոնական կամ լեզվական գերազանցության քարոզչություն։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Friedrich Kluge, Alfred Götze: Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache (Գերմաներենի ստուգաբանական բառարան. 20-րդ հրատարակություն). 20-րդ հրատարակություն, խմբ.` Walther Mitzka, De Gruyter, Berlin/ New York 1967; Վերատպում («21-րդ անփոփոխ հրատարակություն»), նույն տեղում 1975, ISBN 3-11-005709-3, էջ 306
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Bundesministerium der Justiz und für Verbraucherschutz: Strafgesetzbuch [Federal Ministry of Justice and Consumer Protection: Criminal Code] (գերմաներեն), Federal Ministry of Justice, Germany, para. 130 sec. 1
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Bohlander, Michael (1998), Bundesministerium der Justiz und für Verbraucherschutz: GERMAN CRIMINAL CODE [Federal Ministry of Justice and Consumer Protection: GERMAN CRIMINAL CODE], Federal Ministry of Justice, Germany, para. 130 sec. 1
↑ Shoshan, Nitzan (2008), Reclaiming Germany: Young Right Extremists, the Return of the Nation, and the State of Politics on the Streets of East Berlin, vol. 1, Chicago, Illinois: The University of Chicago, էջ 183, ISBN 9780549931096(չաշխատող հղում)
↑ http://www.bgbl.de/xaver/bgbl/start.xav?startbk=Bundesanzeiger_BGBl&jumpTo=bgbl115s0010.pdf#__bgbl__%2F%2F*%5B%40attr_id%3D%27bgbl115s0010.pdf%27%5D__1438730698018 Neunundvierzigstes Gesetz zur Änderung des Strafgesetzbuches – Umsetzung europäischer Vorgaben zum Sexualstrafrecht. vom 21.01.2015 (in German), p. 11.
↑ Anna Sauerbrey, "How Germany Deals With Neo-Nazis", NYT, 23 Aug. 2017.
↑ Strafgesetzbuch: Volksverhetzung
↑ BGH 1 StR 184/00 – Urteil vom 12. Dezember 2000 Landgericht Mannheim (BGH 1 StR 184/00 – Judgment of 12 December 2000 District Court of Mannheim, in German
↑ «The Swedish Criminal Code». 2015 թ․ հունիսի 11.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Timmermann, Wibke K (2014). Incitement in International Law. Abingdon, Oxon, England: Routledge. ISBN 9781138020801.
Günther, Klaus (2000). «The Denial of the Holocaust: Employing Criminal Law to Combat Anti-Semitism in Germany». Tel Aviv University Studies in Law. 15 (1): 51–66.
Stein, Eric (1986). «History against Free Speech: The New German Law against the 'Auschwitz'—and other—'Lies'». Michigan Law Review. 85 (2): 277–324. doi:10.2307/1288738. JSTOR 1288738.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[1] Friedrich Kluge, Alfred Götze: Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache (Գերմաներենի ստուգաբանական բառարան. 20-րդ հրատարակություն). 20-րդ հրատարակություն, խմբ.` Walther Mitzka, De Gruyter, Berlin/ New York 1967; Վերատպում («21-րդ անփոփոխ հրատարակություն»), նույն տեղում 1975, ISBN 3-11-005709-3, էջ 306

[BRJSGB-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Bundesministerium der Justiz und für Verbraucherschutz: Strafgesetzbuch [Federal Ministry of Justice and Consumer Protection: Criminal Code] (գերմաներեն), Federal Ministry of Justice, Germany, para. 130 sec. 1

[BRJGCC-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Bohlander, Michael (1998), Bundesministerium der Justiz und für Verbraucherschutz: GERMAN CRIMINAL CODE [Federal Ministry of Justice and Consumer Protection: GERMAN CRIMINAL CODE], Federal Ministry of Justice, Germany, para. 130 sec. 1

[RGNS-4] Shoshan, Nitzan (2008), Reclaiming Germany: Young Right Extremists, the Return of the Nation, and the State of Politics on the Streets of East Berlin, vol. 1, Chicago, Illinois: The University of Chicago, էջ 183, ISBN 9780549931096(չաշխատող հղում)

[5] ttp://www.bgbl.de/xaver/bgbl/start.xav?startbk=Bundesanzeiger_BGBl&jumpTo=bgbl115s0010.pdf#__bgbl__%2F%2F*%5B%40attr_id%3D%27bgbl115s0010.pdf%27%5D__1438730698018 Neunundvierzigstes Gesetz zur Änderung des Strafgesetzbuches – Umsetzung europäischer Vorgaben zum Sexualstrafrecht. vom 21.01.2015 (in German), p. 11.

[6] Anna Sauerbrey, "How Germany Deals With Neo-Nazis", NYT, 23 Aug. 2017.

[7] Strafgesetzbuch: Volksverhetzung

[8] BGH 1 StR 184/00 – Urteil vom 12. Dezember 2000 Landgericht Mannheim (BGH 1 StR 184/00 – Judgment of 12 December 2000 District Court of Mannheim, in German

[9] «The Swedish Criminal Code». 2015 թ․ հունիսի 11.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]