Անարխիզմը Պորտուգալիայում
Անարխիստական շարժումները Պորտուգալիայում գոյություն ունեն 19-րդ դարի 70-ական թվականներից։ Պրուդոնի գաղափարները (պորտուգալերեն թարգմանությունը` «Ֆեդերատիվ սկզբունքի մասին», լույս է տեսել 1874 թվականին) ազդեցություն թողեցին դի Կենտալի և Էսի դի Կեյրոշի արվեստների վրա։ Առաջին ինտերնացիոնալում Պորտուգալիան ներկայացնում էր Կրոպոտկինի կողմնակից բժիշկ Էդուարդո Մաիյան։
Սոցիալիստական շարժումների դիրքերի ուժեղացումն իր հետին պլաններ ուներ` Նապոլեոնի դարաշրջանում ազգային-ազատագրական պայքարի փորձը, բուրժուական հեղափոխությունը, 19-րդ դարի քրիստոնեական ապստամբությունները, երկրի տնտեսապես զարգացած լինելուց ետ մնալը, Մեծ Բրիտանիայի մի արբանյակի վերածվելը։
Պորտուգալիայում անարխիստական շարժումների սկսման տարեթիվը համարվում է 1886 թվականը, երբ երկրաբան Էլիզ Ռեկլյուն այցելեց Պորտու և Լիսաբոն և հանդիպեց պորտուգալացի մտավորականների հետ։ Նույն թվականին հիմնադրվեց կոմիտեն և սկսվեց «A Centelha» («Կայծ») թերթի տպագրությունը, հայտնվեցին Կրոպոտնիկի աշխատանքների առաջին պորտուգալերեն թարգմանությունները։ 19-րդ դարի վերջին պորտուգալացի անարխիստները ստեղծեցին ավելի քան քսան ժամանակավոր կառույցներ, որոնց մեծամասնությունը երկար չգոյատևեց։ 1896 թվականին լույս տեսավ Սիլվի Մենդեշի «Ազատական սոցիալիզմ կամ անարխիզմ» գիրքը։
Սկսած 1890 թվականից` շատ անարխիստներ տեղափոխվեցին Բրազիլիա։ Նրանց թվում էր նկարիչ Կոնստանտինու Պաչեկուն, «Ինտերնացիոնալի» թարգմանիչ Նենու Վաշկուն և այլք[1][2][3]։
Անարխիստները կասկածվում էին 1908 թվականի արքայասպանության մեւ, սակայն նրանք դա ժխտում էին[4]։ Ավելին, նրանք աջակցում էին բուժուական հեղափոխությունը և շարունակում իրենց գործունեությունը 1910-1920-ական թվականներին։ Հայտնիություն ձեռք բերեցին պացիֆիստական «A Aurora» («Ավրորա») թերթը` Առաջին համաշխարհային պատերազմին դեմ գնացող և «A Batalha» («Կռիվ») պարբերականը` հիմնված 1919 թվականին ստեղծված «Աշխատանքի համադաշնակցության» վրա։ Պորտուգալացիները մասնակցեցին անարխիստների իբերեյան միության ստեղծման մեջ։
Դիկտատուրայի ժամանակաշրջանում անարխիստական խմբերը հալածվում էին։
Մեխակների հեղափոխությունից հետո նկատվեց անարխիստական շարժումների վերածնունդ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- J. Freire. Freedom Fighters Արխիվացված 2010-09-22 Wayback Machine