Ալդան (քաղաք)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
1rightarrow.png  Տե՛ս նաև Ալդան 
Քաղաք
Ալդան
Алда́н
Զինանշան
AldanWapen.jpg

Aldan station.jpg
Կոորդինատներ: 58°36′0″ հս․ լ. 125°23′0″ ավ. ե. / 58.60000° հս․. լ. 125.38333° ավ. ե. / 58.60000; 125.38333
Երկիր Ռուսաստան Ռուսաստան
Հիմնադրված է 1924 թ.
Տվյալ կարգավիճակում 1932 թվականից
ԲԾՄ 650 մ
Բնակչություն ▼ 21 538 մարդ (2013)
Ժամային գոտի UTC+9
Հեռախոսային կոդ +7 411 45
Փոստային ինդեքս 678900
Փոստային ինդեքսներ 678900
Ավտոմոբիլային կոդ 14
##Ալդան (քաղաք) (Ռուսաստան)
Red pog.png

Ալդան (ռուսերեն՝ Алда́н), քաղաք Ռուսաստանում, Յակուտիայի Ալդանսկի շրջանի վարչական կենտրոն։ Գտնվում է Ամուրո-Յակուտական մայրուղու վրա, Ալդան գետի ավազանում, Յակուտսկից 530կմ հարավ։ Քաղաքում կա օդանավակայան:

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալդանի զինանշանը, 1984

Քաղաքի ծննդյան օրը համարվում է 1924 թվականի հունիսի 19-ը։ Մինչև 1932 թվականը համարվել է ավան և կոչվել Նեզամետնի (ռուսերեն՝ Незаметный, բառացի՝ «աննկատելի, աննշմարելի»)։ 1932 թվականի սեպտեմբերի 20-ին ավանը ստացավ քաղաքի կարգավիճակ, իսկ 1939 թվականի մայիսին վերանվանվեց Ալդան՝ Ալդան գետի անունով։[1]:

1990-ական թվականներին քաղաքը գտնվում էր ժողովրդագրական ճգնաժամի մեջ, սակայն 2000-2010 թվականներին վերսկսվեց մարդկանց այցը դեպի քաղաք, ի հայտ եկան առևտրային օդագնացություն, երկաթուղային կայարան։ 2009-2010 թվականներին քաղաքում սկսվեց նավթամուղային ճյուղի շինարարություն, ինչը մեծապես անդրադարձավ քաղաքի տնտեսական զարգացման վրա։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1939[2] 1959[3] 1967[2] 1970[4] 1979[5] 1989[6] 1992[2] 1996[2]
14 000 ↘12 358 ↗15 000 ↗17 689 ↗20 173 ↗27 090 ↘26 400 ↘24 000
1998[2] 2000[2] 2001[2] 2002[7] 2003[2] 2005[2] 2006[2] 2007[2]
↘22 900 ↘21 500 ↘21 200 ↗24 715 ↘24 700 ↘24 300 ↘24 000 ↘23 900
2008[2] 2009[8] 2010[9] 2011[2] 2012[10] 2013[11] 2014[12] 2015[13]
↘23 800 ↘23 486 ↘21 275 ↗21 300 ↗21 673 ↘21 538 ↘21 364 ↘21 092
2016[14]
↘20 892

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալդանում կլիման խիստ ցամաքային է, որն էականորեն մեղմ է, քան Յակուտսկում. ձմռանն Ալդանում ավելի տաք է, իսկ ամռանը ավելի հով։ Ձմեռը չափավոր ցուրտ է` ամսեամիս ջերմաստիճանի ոչ մեծ տատանումներով։ Դեկտեմբերից մինչև փետրվար ձնհալը բացառվում է։

Nuvola apps kweather.svg Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Ալդան
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ տարին
բացարձակ առավելագույնը (°C) -2,5 -1,0 9,1 15,5 27,4 34,3 34,4 35,2 25,8 16,7 6,1 -0,6 35,2
միջին առավելագույնը (°C) -21,9 -18,1 -9,3 0,9 10,6 20,3 22,6 19,2 9,8 -2,4 -14,6 -21,3 -0,3
միջին ջերմաստիճանը (°C) -26,3 -23,3 -15,2 -4,2 5,1 13,9 16,6 13,4 4,9 -6,4 -18,8 -25,3 -5,5
միջին նվազագույնը (°C) -30,6 -28,3 -21,3 -9,6 0,0 7,5 10,9 8,1 0,8 -10,4 -23,1 -29,4 -10,5
բացարձակ նվազագույնը (°C) -48,7 -46,3 -42,0 -31,7 -16,0 -5,9 -0,8 -4,4 -16,1 -30,3 -44,9 -48,3 -48,7
տեղումների քանակը (մմ) 27 24 29 36 71 83 108 105 94 67 42 32 718
Աղբյուր՝ Եղանակ և կլիմա
Nuvola apps kweather.svg Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Ալդանի կլիման տասը տարվա ընթացքում (2004 - 2013)
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ տարին
միջին առավելագույնը (°C) -22,8 -20,1 -10,1 1,1 11,3 20,9 22,4 18,4 10,3 -2,3 -14,4 -23,1 -0,7
միջին ջերմաստիճանը (°C) -26,5 -24,7 -16,3 -4,1 6,2 14,9 16,9 13,6 5,7 -5,5 -17,8 -26,5 -5,3
միջին նվազագույնը (°C) -30,2 -29,3 -22,2 -9,6 0,8 8,6 11,2 8,7 1,3 -8,8 -21,2 -29,8 -10,0
տեղումների քանակը (մմ) 28 20 25 35 72 77 133 152 86 75 43 28 774
Աղբյուր՝ www.weatheronline.co.uk

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալդանի երկաթուղային կայարանը

Ալդանի տնտեսության հիմքը կազմում է ոսկու արդյունահանությունը։ Կա նաև փայտամշակման մի քանի փոքր ձեռնարկություն և մեքենաների վերանորոգման գործարան։ Քաղաքում են գտնվում «Յակուտիայի երկաթուղիներ» ընկերության գլխամասը և դրա հիմնական ստորաբաժանումները։

Սպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալդանի «Մետալուրգ» ֆուտբոլային ակումբը 1993 թվականին հանդես է եկել Ռուսաստանի առաջնության առաջին լիգայում։

2012 թվականից գործում է Դահուկավորների պատրաստման Ալդանի կենտրոնը, որտեղ մարզվում են նաև ռուս հայտնի մարզիկներ, բիաթլոնիստներ և դահուկավորներ, Ռուսաստանի հավաքականի անդամներ[15][16]:

Նշանավոր անձինք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ալդանում է ծնվել խորհրդային գրող Վիկտոր Կոլուպաևը (1936—2001)։
  • Երկար ժամանակ քաղաքում է ապրել և այստեղ մահացել գրող, հասարակական գործիչ Նիկոլայ Սաբաևը (1941—2003)։
  • Այստեղ է ծնվել խորհրդային պետական գործիչ Գենադի Վեդերնիկովը (օգոստոսի 5, 1937 — հուլիսի 27, 2001)։
  • Քաղաքում է ծնվել Ռուսաստանի բարձրագույն կրթության աշխատակից, ակադեմիկոս Վլադիմիր Կլյուշինը (1939)։
  • Մանկության տարիներից մինչև բանակ զորակոչվելը (1942) այստեղ է ապրել Խորհրդային միության ապագա հերոս Միխայիլ Կոսմաչյովը (1920-1944)։
  • Այստեղ է ծնվել ռուս դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ Իգոր Գրիգորևը (1962)։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Հ, Ղ Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս». էջ էջ 15. 
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 Народная энциклопедия «Мой город». Алдан (город)
  3. ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу (рус.). Демоскоп Weekly. Проверено 25 сентября 2013. Архивировано из первоисточника 28 апреля 2013
  4. ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. (рус.). Демоскоп Weekly. Проверено 25 сентября 2013. Архивировано из первоисточника 28 апреля 2013
  5. ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. (рус.). Демоскоп Weekly. Проверено 25 сентября 2013. Архивировано из первоисточника 28 апреля 2013
  6. ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность городского населения. Архивировано из первоисточника 22 августа 2011
  7. ↑ Численность городского и сельского населения Республики Саха (Якутия) (xls). Проверено 10 января 2013. Архивировано из первоисточника 28 января 2013
  8. ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. Проверено 2 января 2014. Архивировано из первоисточника 2 января 2014
  9. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Якутия. Таб. 5. Численность населения по районам, городским и сельским населённым пунктам. Проверено 5 апреля 2016. Архивировано из первоисточника 5 апреля 2016
  10. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Проверено 31 мая 2014. Архивировано из первоисточника 31 мая 2014
  11. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Проверено 16 ноября 2013. Архивировано из первоисточника 16 ноября 2013
  12. ↑ Якутия. Оценка численности населения на 1 января 2009-2015 годов
  13. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года
  14. ↑ Численность населения по районам республики Саха(Якутия) на 1 января 2016 года. Проверено 13 апреля 2016. Архивировано из первоисточника 13 апреля 2016
  15. ↑ Лыжные гонки:  Российские спринтеры приняли участие в открытии центра подготовки лыжников в Алдане
  16. ↑ Дорога к «золоту» Сочи-2014 начинается с Алдана: фото | News.Ykt.Ru: служба новостей

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Алдан // Города России: энциклопедия. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1994. — С. 16. — 559 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-85270-026-6

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալդան_(քաղաք)&oldid=4846545» էջից