Ալդան (քաղաք)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Տե՛ս նաև՝ Ալդան
Քաղաք
Ալդան
Алда́н
Զինանշան
AldanWapen.jpg

Aldan station.jpg
ԵրկիրՌուսաստան Ռուսաստան
Հիմնադրված է1924 թ.
Տվյալ կարգավիճակում1932 թվականից
Մակերես33 կմ²
ԲԾՄ650 մ
Բնակչություն▼ 21 538 մարդ (2013)
Ժամային գոտիUTC+9
Հեռախոսային կոդ+7 411 45
Փոստային ինդեքս678900
Փոստային ինդեքսներ678900
##Ալդան (քաղաք) (Ռուսաստան)
Red pog.png

Ալդան (ռուսերեն՝ Алда́н), քաղաք Ռուսաստանում, Յակուտիայի Ալդանսկի շրջանի վարչական կենտրոն։ Գտնվում է Ամուրո-Յակուտական մայրուղու վրա, Ալդան գետի ավազանում, Յակուտսկից 530 կմ հարավ։ Քաղաքում կա օդանավակայան:

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալդանի զինանշանը, 1984

Քաղաքի ծննդյան օրը համարվում է 1924 թվականի հունիսի 19-ը։ Մինչև 1932 թվականը համարվել է ավան և կոչվել Նեզամետնի (ռուսերեն՝ Незаметный, բառացի՝ «աննկատելի, աննշմարելի»)։ 1932 թվականի սեպտեմբերի 20-ին ավանը ստացավ քաղաքի կարգավիճակ, իսկ 1939 թվականի մայիսին վերանվանվեց Ալդան՝ Ալդան գետի անունով[1]:

1990-ական թվականներին քաղաքը գտնվում էր ժողովրդագրական ճգնաժամի մեջ, սակայն 2000-2010 թվականներին վերսկսվեց մարդկանց այցը դեպի քաղաք, ի հայտ եկան առևտրային օդագնացություն, երկաթուղային կայարան։ 2009-2010 թվականներին քաղաքում սկսվեց նավթամուղային ճյուղի շինարարություն, ինչը մեծապես անդրադարձավ քաղաքի տնտեսական զարգացման վրա։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1939[2] 1959[3] 1967[2] 1970[4] 1979[5] 1989[6] 1992[2] 1996[2]
14 000 ↘12 358 ↗15 000 ↗17 689 ↗20 173 ↗27 090 ↘26 400 ↘24 000
1998[2] 2000[2] 2001[2] 2002[7] 2003[2] 2005[2] 2006[2] 2007[2]
↘22 900 ↘21 500 ↘21 200 ↗24 715 ↘24 700 ↘24 300 ↘24 000 ↘23 900
2008[2] 2009[8] 2010[9] 2011[2] 2012[10] 2013[11] 2014[12] 2015[13]
↘23 800 ↘23 486 ↘21 275 ↗21 300 ↗21 673 ↘21 538 ↘21 364 ↘21 092
2016[14]
↘20 892

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալդանում կլիման խիստ ցամաքային է, որն էականորեն մեղմ է, քան Յակուտսկում. ձմռանն Ալդանում ավելի տաք է, իսկ ամռանը ավելի հով։ Ձմեռը չափավոր ցուրտ է` ամսեամիս ջերմաստիճանի ոչ մեծ տատանումներով։ Դեկտեմբերից մինչև փետրվար ձնհալը բացառվում է։

Nuvola apps kweather.svg Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Ալդան
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ տարին
բացարձակ առավելագույնը (°C) -2,5 -1,0 9,1 15,5 27,4 34,3 34,4 35,2 25,8 16,7 6,1 -0,6 35,2
միջին առավելագույնը (°C) -21,9 -18,1 -9,3 0,9 10,6 20,3 22,6 19,2 9,8 -2,4 -14,6 -21,3 -0,3
միջին ջերմաստիճանը (°C) -26,3 -23,3 -15,2 -4,2 5,1 13,9 16,6 13,4 4,9 -6,4 -18,8 -25,3 -5,5
միջին նվազագույնը (°C) -30,6 -28,3 -21,3 -9,6 0,0 7,5 10,9 8,1 0,8 -10,4 -23,1 -29,4 -10,5
բացարձակ նվազագույնը (°C) -48,7 -46,3 -42,0 -31,7 -16,0 -5,9 -0,8 -4,4 -16,1 -30,3 -44,9 -48,3 -48,7
տեղումների քանակը (մմ) 27 24 29 36 71 83 108 105 94 67 42 32 718
Աղբյուր՝ Եղանակ և կլիմա
Nuvola apps kweather.svg Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Ալդանի կլիման տասը տարվա ընթացքում (2004 - 2013)
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ տարին
միջին առավելագույնը (°C) -22,8 -20,1 -10,1 1,1 11,3 20,9 22,4 18,4 10,3 -2,3 -14,4 -23,1 -0,7
միջին ջերմաստիճանը (°C) -26,5 -24,7 -16,3 -4,1 6,2 14,9 16,9 13,6 5,7 -5,5 -17,8 -26,5 -5,3
միջին նվազագույնը (°C) -30,2 -29,3 -22,2 -9,6 0,8 8,6 11,2 8,7 1,3 -8,8 -21,2 -29,8 -10,0
տեղումների քանակը (մմ) 28 20 25 35 72 77 133 152 86 75 43 28 774
Աղբյուր՝ www.weatheronline.co.uk

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալդանի երկաթուղային կայարանը

Ալդանի տնտեսության հիմքը կազմում է ոսկու արդյունահանությունը։ Կա նաև փայտամշակման մի քանի փոքր ձեռնարկություն և մեքենաների վերանորոգման գործարան։ Քաղաքում են գտնվում «Յակուտիայի երկաթուղիներ» ընկերության գլխամասը և դրա հիմնական ստորաբաժանումները։

Սպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալդանի «Մետալուրգ» ֆուտբոլային ակումբը 1993 թվականին հանդես է եկել Ռուսաստանի առաջնության առաջին լիգայում։

2012 թվականից գործում է Դահուկավորների պատրաստման Ալդանի կենտրոնը, որտեղ մարզվում են նաև ռուս հայտնի մարզիկներ, բիաթլոնիստներ և դահուկավորներ, Ռուսաստանի հավաքականի անդամներ[15][16]:

Նշանավոր անձինք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ալդանում է ծնվել խորհրդային գրող Վիկտոր Կոլուպաևը (1936—2001)։
  • Երկար ժամանակ քաղաքում է ապրել և այստեղ մահացել գրող, հասարակական գործիչ Նիկոլայ Սաբաևը (1941—2003)։
  • Այստեղ է ծնվել խորհրդային պետական գործիչ Գենադի Վեդերնիկովը (օգոստոսի 5, 1937 — հուլիսի 27, 2001)։
  • Քաղաքում է ծնվել Ռուսաստանի բարձրագույն կրթության աշխատակից, ակադեմիկոս Վլադիմիր Կլյուշինը (1939)։
  • Մանկության տարիներից մինչև բանակ զորակոչվելը (1942) այստեղ է ապրել Խորհրդային միության ապագա հերոս Միխայիլ Կոսմաչյովը (1920-1944)։
  • Այստեղ է ծնվել ռուս դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ Իգոր Գրիգորևը (1962)։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987)։ Աշխարհագրական անունների բառարան։ Երևան: «Լույս»։ էջ էջ 15 
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 Народная энциклопедия «Мой город». Алдан (город)
  3. ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу (рус.). Демоскоп Weekly. Проверено 25 сентября 2013. Архивировано из первоисточника 28 апреля 2013
  4. ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. (рус.). Демоскоп Weekly. Проверено 25 сентября 2013. Архивировано из первоисточника 28 апреля 2013
  5. ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. (рус.). Демоскоп Weekly. Проверено 25 сентября 2013. Архивировано из первоисточника 28 апреля 2013
  6. ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность городского населения. Архивировано из первоисточника 22 августа 2011
  7. ↑ Численность городского и сельского населения Республики Саха (Якутия) (xls). Проверено 10 января 2013. Архивировано из первоисточника 28 января 2013
  8. ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. Проверено 2 января 2014. Архивировано из первоисточника 2 января 2014
  9. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Якутия. Таб. 5. Численность населения по районам, городским и сельским населённым пунктам. Проверено 5 апреля 2016. Архивировано из первоисточника 5 апреля 2016
  10. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Проверено 31 мая 2014. Архивировано из первоисточника 31 мая 2014
  11. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Проверено 16 ноября 2013. Архивировано из первоисточника 16 ноября 2013
  12. ↑ Якутия. Оценка численности населения на 1 января 2009-2015 годов
  13. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года
  14. ↑ Численность населения по районам республики Саха(Якутия) на 1 января 2016 года. Проверено 13 апреля 2016. Архивировано из первоисточника 13 апреля 2016
  15. ↑ Лыжные гонки:  Российские спринтеры приняли участие в открытии центра подготовки лыжников в Алдане
  16. ↑ Дорога к «золоту» Сочи-2014 начинается с Алдана: фото | News.Ykt.Ru: служба новостей

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Алдан // Города России: энциклопедия. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1994. — С. 16. — 559 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-85270-026-6

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
LCCN: n89118821 · VIAF: 131468420 · WorldCat VIAF: 131468420
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալդան_(քաղաք)&oldid=7084446» էջից