Մեհմեդ Աքիֆ Էրսոյ

Մեհմեդ Աքիֆ Էրսոյ; թուրքերեն՝ Mehmet Akif Ersoy
Ծնվել է	դեկտեմբերի 20, 1873
Ծննդավայր	Ֆաթիհ, Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանվել է	դեկտեմբերի 27, 1936 (63 տարեկան)
Վախճանի վայր	Ստամբուլ, Թուրքիա
Գերեզման	Edirnekapı Martyr's Cemetery
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, քաղաքական գործիչ և գրող
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն և Թուրքիա
Կրթություն	Վեֆայի ավագ դպրոց և Halkalı Ziraat Mekteb-i Âlisi?
Ուշագրավ աշխատանքներ	Safahat? և Անկախության երթ
Կուսակցություն	Միության և Առաջադիմության Կոմիտե
Պարգևներ	Մշակույթի և արվեստի բնագավառում Թուրքիայի Հանրապետության նախագահի մեծ մրցանակ
	Mehmet Âkif Ersoy Վիքիպահեստում

Մեհմեդ Աքիֆ Էրսոյ (թուրքերեն՝ Mehmet Akif Ersoy, դեկտեմբերի 20, 1873(1873-12-20), Ֆաթիհ, Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն - դեկտեմբերի 27, 1936(1936-12-27)^[1]^[2], Ստամբուլ, Թուրքիա)^[3], օսմանյան պոետ, անասնաբույժ, մանկավարժ, կրոնական տեսաբան, լողորդ և պատգամավոր։ Էրսոյը Թուրքիայի օրհներգի բառերի հեղինակն է, ինչպես նաև առաջիններից մեկն է, ով ժամանակակից թուրքերեն է թարգմանել Ղուրանը։ Էրսոյը համարվում է Թուրքիայի անկախության պատերազմի առաջամարտիկներից մեկը։ Նրա անունով Բուրդուրում գործում է համալսարան։ 1983- 1989 թվականներին թուրքական 100 լիրա թղթադրամի վրա պատկերված է եղել Մեհմեդ Աքիֆ Էրսոյը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նրա հայրը ազգությամբ ալբանացի է եղել, իսկ մայրը՝ Բուխարայի ուզբեկ։ Դեռ դպրոցական տարիներին Մեհմեդ Աքիֆ Էրսոյը սկսել է բանաստեղծություններ գրել։ 1889-1893 թվականներին սովորել է անասնաբուժական քոլեջում։ Իր առաջին բանաստեղծությունները նա հրապարակել է թերթում, այնուհետև 10 տարի ոչինչ չի հրապարակել։ 1898 թվականին ամուսնացել է։ 1906 և 1907 թվականներին դասավանդել է գյուղական դպրոցներում։ 1908 թվականին թերթերում հրապարակել է եգիպտացի բանաստեղծների բանաստեղծությունների թուրքերեն թարգմանությունները։ 1913 թվականին երկու ամսով մեկնել է Եգիպտոս։ Տարվա վերջին հեռացել է անասնաբուժական ծառայության ղեկավարի տեղակալի պաշտոնից և շարունակել գրականություն դասավանդել։ Եղել է «Միություն և առաջադիմություն» կուսակցության անդամ։

Թուրքիայի ազգային օրհներգի բառերի համար հայտարարված մրցույթում հաղթել է Մեհմեդ Աքիֆ Էրսոյի գրած տեքստը։ Օրհներգի տեքստը 1921 թվականի մարտի 12-ին հաստատվել է Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովի կողմից^[4]։ 1930-ական թվականներին հիվանդացել է լյարդի ցերոզով։ Մահացել է 1936 թվականի դեկտեմբերի 27-ին Ստամբուլում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ Ayyıldız, Esat. “Mehmed Âkif Ersoy’un ‘Hasbihâl’ Adlı Makalesindeki Arapça Öğretimine Dair Görüşleri”. Kabulünün 101. Yılında İstiklâl Marşı ve Milli Şairimiz Mehmed Âkif Ersoy 2. Uluslararası Sempozyumu Kongre Kitabı. ed. Ayşe Erkmen – Mustafa Latif Emek. İstanbul: İKSAD Yayınevi, 2022. p. 40-48.
↑ «Этот день в истории — 12 марта». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 27-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մեհմեդ Աքիֆ Էրսոյ» հոդվածին։

[_8ee8c2a945d2dfa4-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_1df15567a9a46c0f-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[3] Ayyıldız, Esat. “Mehmed Âkif Ersoy’un ‘Hasbihâl’ Adlı Makalesindeki Arapça Öğretimine Dair Görüşleri”. Kabulünün 101. Yılında İstiklâl Marşı ve Milli Şairimiz Mehmed Âkif Ersoy 2. Uluslararası Sempozyumu Kongre Kitabı. ed. Ayşe Erkmen – Mustafa Latif Emek. İstanbul: İKSAD Yayınevi, 2022. p. 40-48.

[4] «Этот день в истории — 12 марта». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 27-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]