Մասնակից:ՍյուզՀար/Ավազարկղ 1
Քաղաք | |||||
---|---|---|---|---|---|
Արադ | |||||
Arad | |||||
| |||||
Երկիր | Ռումինիա | ||||
Քաղաքապետ | Քալին Բիբարթս | ||||
Առաջին հիշատակում | 1078 | ||||
Մակերես | 46․18 քառ․ կմ կմ² | ||||
Խոսվող լեզուներ | Ռումիներեն | ||||
Բնակչություն | 159․074 մարդ (2011) | ||||
Խտություն | 3400 մարդ/ քառ․կմ մարդ/կմ² | ||||
Հեռախոսային կոդ | (+40) 0257 | ||||
Փոստային ինդեքս | 31xxx | ||||
Ավտոմոբիլային կոդ | AR | ||||
Պաշտոնական կայք | primariaarad.ro/index.php?op=modload&name=fpg&file=index&newlang=eng&theme=th1-eng |
Արադ (ռումիներեն՝ Arad, հունգ.՝ Arad), քաղաք Ռումինիայում՝ պատմական Կրիշանայի շրջանում։ Տեղեկայված է Մարոշ գետի ափին, Հունգարիայի սահմանից ոչ հեռու, հանդիսանում է համանուն ժուդեցի վարչական կենտրոնը։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արադի մասին առաջին հիշատակությունները վերագրվում են 11-րդ դարին։ 1241թ․ մոնղոլների՝ Հունգարիա ներխուժումից հետո Արադը վերածվեց ամրոցի՝ Հունգարիայի թագավորության սահմանները պաշտպանելու համար։ Օսմանյան կայսրությունը հետ վերցրեց ռեգիոնը 1551թ․։ Օսմանյան տիրապետության ժամանակ Արադը առանձին սանջակ էր։ 1699թ․ Կարլովյան խաղաղության պայմանագրի ստորագրումից հետո Արադը, Հունգարիայի հետ միասին, անցավ Ավստրիային։ Համաձայն 1720թ․ կատարված մարդահամարի՝ քաղաքում բնակվում էին 177 ռումինացի, 162 սերբ և 35 հունգարացի ընտանիքներ։ 1742թ․ քաղաքում հաստատվեցին առաջին հրեաները․ Առաջին աշխարհամարտից առաջ այստեղ կային արդեն 10000 հրեաներ, որոնք կազմում էին բնակչության 10%-ը[1]։
1763-ից 1783 թվականները Արադում նոր պաշտպանական կառույցներ հիմնվեցին։ Դրանք մեծ ազդեղություն ունեցան 1848-ից 1849 թվականների Հունգարական հեղափոխության ժամանակ։ 1849թ․ հուլիսին Արադը նվաճվեց հունգար հեղափոխականների կողմից, որից հետո քաղաքում հեղափոխականները հաստատեցին նոր կառավարություն։ Հեղափոխության պարտությունից հետո, 1849թ․ հոկտեմբերի 6-ին, ավստրիացիները Արադում մահապատժի ենթարկեցին 13 հունգարացի գեներալների, որոնք արդյունքում հայտնի դարձան որպես Արադի նահատակներ։
Տրիանոնսյան պայմանագրով 1920թ․ Արադը մտավ Ռումինիայի կազմի մեջ։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2011թ․ մարդահամարի տվյալներով քաղաքում կա 159074 բնակիչ, նրանցից 85,8%՝ ռումինացի, 10.5%` հունգար, 1,7%՝ գնչու և 2%՝ այլ[2]։
Գերիշխող կրոնական ճյուղերն են՝ Ռումինական ուղղափառ (72.7%), Ռոման Կաթոլիկ (12.1%), Բապտիստ (4.5%), Պենտեկոստալ (Հոգեգալստական, 4.4%), Ռեֆորմացիայի (3.1%) և Հույն Կաթոլիկ (1.1%) եկեղեցիները։
Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքը հանդիսանում է Ռումինիայի կարևոր տրանսպորտային և արդյունաբերական կենտրոն։ Հիմնական ճյուղերն են մեքենաշինությունը, տեքստիլ և սննդի արդյունաբերությունը։ Կա նաև կոշկեղենի, կահույքի, քիմիական նյութերի և շինարարական ապրանքների արտադրություն։
Քույր-քաղաքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Զրենյանին, Սերբիա
- Ատլիտ, Իսրայել
- Ֆուշուն, ԿԺՀ
- Դյուլա, Հունգարիա
- Խոդմեզյովաշարհել, Հունգարիա
- Գիվատայիմ, Իսրայել
- Պեչ, Հունգարիա
Հայտնի բնակիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Վալեր բարնա-Սաբադուս — գերմանացի կոնտրտենոր
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Arad, Romania» (անգլերեն). 2020-03-20.
{{cite journal}}
: Cite journal requires|journal=
(օգնություն) - ↑ «Arad (Arad, Romania) - Population Statistics, Charts, Map, Location, Weather and Web Information». www.citypopulation.de. Վերցված է 2020-03-22-ին.
Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Арад». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)