Մասնակից:Սարդարյան Սիրանուշ/Ավազարկղ
| Խաս-փուշ | |
|---|---|
| Ժանր | պատմվածք |
| Ձև | արձակ |
| Բնագիր լեզու | հայերեն |
| Գրվել է | 1886 |
| Կերպարներ | Ահմադ հայրիկ, Ջաֆար, Հաջի Ռահիմ, թագավոր, վեզիր, սենեկապետ |
| Հայերեն հրատ. | Րաֆֆի, Երկերի ժողովածու, հատոր 1 |
| Վիքիքաղվածք | Սարդարյան Սիրանուշ/Ավազարկղ |
Խազ-փուշ, Րաֆֆու պատմվածքներից է, որը ներկայացնում է Թեհրանի թշվառների կյանքից մի դրվագ։ Պատմվածքը գրվել է 1886 թվականի հունիս-հուլիս ամիսներին, Թիֆլիսում[1]։
Տպագրման պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1886 թվականի սկզբից Րաֆֆին թողնում է «Մշակը» և սկսում է աշխատակցել «Արձագանքին»։ Այդ նույն թվականի փետրվարից սկսած շաբաթաթերթում տպագրվում է «Սամվել» պատմավեպը: Շիրվանզադեն իր հուշերում պատմում է, որ «Արձագանքի» խմբագիր Ա. Հովհաննիսյանը սկսում է նեղսրտել, հետո դադարացնում է «Սամվելի» տպագրությունը և Րաֆֆուն՝ Շիրվանզադեի միջոցով, առաջարկում է «ձեռք քաշել երկարաշունչ և միտումնավոր գործերից» և սկսել գրել փոքրիկ պատմվածքներ: «Խազ-փուշ» պատմվածքը Ներկայացնելով խմբագրին այն հրապարակվում է «Արձագանքի» հուլիսի 20-ի և 27-ի համարներում: Պատմվածքը տպագրվում է գերմաներեն, ռուսերեն: Արշակ Չոպանյանը «Խազ-փուշը» վերածում է արևմտահայերենի: Նախասովետական տարիներին ու նաև մեր օրերում պատմվածքը Ա. Տեր-Հովնանյանը, Համո Բեկնազարյանը և Գ. Բրագինսկին իրենց սցենարով և Համո Բեկնազարյանի բեմադրությամբ՝ էկրանավորում են Հայֆիլմ կինոստուդիայում: Ֆիլմը բարձր գնահատականի է արժանանում[1][2]:
Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատմվածքում ներկայացնում է Թեհրանի թշվառների կյանքից մի դրվագ: Գործողությունների կենտրոնում Խազ-փուշերն են, նրանց այդպես էին անվանել մերկությունը ծաղրելու համար, քանի որ այդ գեղեցիկ, թանկագին մորթին հագնում էին միայն հարուստները: Րաֆֆին ներկայացնում է Խազ-փուշերին, նրանց արտաքին տեսքն ու ապրելակերպը: «Խազ-փուշերի» մեջ աչքի էր ընկնում Ջաֆարը: Նրա խնամակալության ներքո գտնվում էր մի երեխա, որին նա տվելէր իր ամբողջ սերը: Եվ ահա մի երեկո, երբ քաղաքը ննջում էր, ծերունի Ահմադի առաջնորդությամբ Խազ-փուշերը հարձակվում են հարուստ հաջի Ռահիմի տան վրա և, մեղադրելով նրան իրենց աղքատության համար, սկսում են քանդել աղյուսները, կողոպտում նրան: Օրը ուրբաթ էր և շահը գնալու էր ուխտատեղի։ Ոչ ոք չէր համարձակվում մոտենալ նրա ճանապարհին, սակայն բարեսիրտ թագավորը կանգնում է և սենեկապետերից մեկին ասում, որ գոհացնի աղքատներին, սակայն Ջաֆարն ասում է, որ նրանք փողի համար չեն անհանգստացնում թագավորին: Նա պատմում է, որ սպանել են հաջի Ռահիմին և թագավորին են թողնում իրենց դատավճիռը: Թագավորը ասում է, որ նրանք պատժի արժանի չեն և հանցավորն իր պատիժը կկրի: Այս ամենից հետո մեծ վեզիրի դեմքը գունաթափվում է, իսկ թագավորը շարունակում է իր ճանապարհը[1]:
Կերպարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ահմադ հայրիկ, Ջաֆար, հաջի Ռահիմ, թագավոր, վեզիր, սենեկապետ[1]: