Էմմա Օստրյոմ

Էմմա Օստրյոմ; շվեդ.՝ Emma Irene Åström
Ծնվել է	ապրիլի 27, 1847
Ծննդավայր	Տայվասսալո, Վարսինայս-Սուոմի, Տուրկու և Փորի նահանգ, Ֆինլանդիայի մեծ իշխանություն, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հուլիսի 3, 1934 (87 տարեկան)
Մահվան վայր	Տամմիսաարի, Ուուսիմաա
Քաղաքացիություն	Ֆինլանդիա
Մայրենի լեզու	շվեդերեն
Կրթություն	Հելսինկիի համալսարան և Յուվյասկյուլյայի ուսուցչական ուսումնարան
Մասնագիտություն	ուսուցչուհի
	Emma Irene Åström Վիքիպահեստում

Էմմա Իրենա Օստրյոմ (շվեդ.՝ Emma Irene Åström, ապրիլի 27, 1847(1847-04-27)^[1]^[2], Տայվասսալո, Վարսինայս-Սուոմի, Տուրկու և Փորի նահանգ, Ֆինլանդիայի մեծ իշխանություն, Ռուսական կայսրություն - հուլիսի 3, 1934(1934-07-03)^[1], Տամմիսաարի, Ուուսիմաա), բարձրագույն կրթության դիպլոմ ստացած առաջին կինը Ֆինլանդիայում (1882)։ Մանկավարժական ուսումնարանում աշխատել է որպես ուսուցիչ։

Չնայած նրան, որ Օստրյոմը կարող է կոչվել Ֆինլանդիայում կանանց համալսարանական կրթության առաջամարտիկ, կյանքի վերջում ասել է, որ երբեք իրեն չի համարել գիտակցված ռահվիրա։ Նա համարում էր, որ այնպես է ստացվել, որ իր անձնական մասնավոր հետաքրքրությունները համընկել են այդ դարաշրջանի նոր պահանջների հետ, պարարտ հող նախապատրաստելով գիտելիքի այնպիսի «տղամարդկային» ոլորտների համար, ինչպիսիք են փիլիսոփայությունն ու լատիներեն լեզուն, որոնց աջակցում էին համալսարանական դասախոսները և դրանք իրականացան^[4]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էմմա Օստրյոմը ծնվել է 1847 թվականի ապրիլի 27-ին, Ֆինլանդիայի Մեծ Դքսության Վարսինայս-Սուոմի շրջանի Տայվասալո համայնքում` հողաչափ Կարլ Օստրյոմի և նրա կնոջ Յուստինա Յակոբսոնի ընտանիքում։ Մինչև վեց տարեկան աղջիկը մեծացել է Տայվասսալոյում, իսկ հետո մոր հետ տեղափոխվել է Ալանդյան կղզիներ, որտեղ նախապես հայրը տեղափոխվել էր մոր (Էմմա տատիկ) հետ։ Էմմայի մոր համար ֆիններենը մայրենին էր, իսկ Ալանդյան կղզիները ամբողջովին շվեդախոս էին և աղջկա համար շվեդերենը նույնպես դարձել է նրա մայրենին^[4]։

1865 թվականից սովորել է Յուվյասկուլյայի մանկավարժական ուսումնարանում, որը ղեկավարում էր հայտնի ֆինն մանկավարժ՝ «ֆիննական դպրոցի հայր» Ունո Սիգնեուսը։ Ուսումնարանն ավարտելուց հետո Օստրյոմն աշխատել է Յուվյասկյուլյայի աղջիկների տարրական դպրոցում (1869-1870), ապա` Հելսինկիի աղջիկների ֆիննական դպրոցում (1871-1872), 1873-1874 թվականներին` Հելսինկիի քաղաքային ժողովրդական դպրոցում^[5]։

1873 թվականին սովորել է Ալեքսանդրովյան կայսերական համալսարանում (այժմ՝ Հելսինկիի համալսարան), բայց հաջորդ տարի ստիպված ընդհատել է ուսումը հոր մահվան և ընտանիքին օգնելու անհրաժեշտության պատճառով։ Ունո Սիգնեուսի հովանու ներքո նա ուսուցչի ժամանակավոր պաշտոն է ստացել Տամմիսաարիի ուսուցիչների վերապատրաստման ուսումնարանում և այնտեղ աշխատել մինչև 1876 թվականը, բայց հետագայում վերադարձել է Հելսինկի և շարունակել ուսումը համալսարանում՝ փիլիսոփայության մագիստրոսի աստիճանով ավարտելով այն 1882 թվականին^[5]։

Համալսարանն ավարտելուց հետո լայն ճանաչում է ստացել Ֆինլանդիայի լիբերալ շրջանակներում և Ֆինլանդիայի կանանց ազգային շարժման առաջամարտիկների շրջանում, իսկ հայտնի Զախարիաս Տոպելիուսը և Ադելաիդա Էրնրուտը նրան փառաբանող բանաստեղծություններ են նվիրել։ Համալսարանն ավարտելուց հետո շարունակել է աշխատել որպես ուսուցիչ։ Դասավանդել է Հելսինկիի շվեդական դպրոցում (1882-1886), ապա վերադարձել է Տամմիսաարիի մանկավարժական դպրոց և այնտեղ դասավանդել պատմություն, ինչպես նաև շվեդերեն և ֆիններեն (1886-1920)^[5]։

1927 թվականին Էմմա Օստրյոմին շնորհվել է Հելսինկիի համալսարանի փիլիսոփայության պատվավոր դոկտորի կոչում^[5]։

Էմմա Օստրյոմը մահացել է 1934 թվականի հուլիսի 3-ին, Ուուսիմաայի շրջանի Տամմիսաարի քաղաքում^[4]։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օստրյոմ գործչի հանդեպ հետաքրքրությունը Ֆինլանդիայում բավականին մեծ է եղել, ինչի մասին են վկայում նրա կենսագրությամբ հրատարակված երկու գրքերը, ինչպես նաև նրա հուշագրությունների գիրքը (1933 թվականին գիրքը լույս է տեսել ֆիններեն՝ Elämäni ja ystäväni: muistelmateos «Իմ կյանքը և իմ ընկերները։ Հուշեր» վերնագրով, 1934 թվականին այդ գիրքը լույս է տեսել շվեդերեն, որը թարգմանվել է բարձրագույն կրթությամբ մեկ այլ առաջամարտիկի՝ Էլսա Էնյայարվի-Հաավիոյի կողմից, որը եղել է Ֆինլանդիայում բանահյուսության առաջին դոկտորը կանանց շրջանում)։ Տամմիսաարի մանկավարժական ուսումնարանում ստեղծվել է նրա անվան կրթաթոշակային ֆոնդ^[5]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Միջազգային տիպօրինակ անունների նույնացուցիչ — 2012.
↑ ^2,0 ^2,1 Emma Irene Åström (շվեդերեն) — SLS.
↑ LIBRIS — 2018.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Väisänen, 2000
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 Väisänen, 1998

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էմմա Օստրյոմ» հոդվածին։

[_da06e3f1db3f3886-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Միջազգային տիպօրինակ անունների նույնացուցիչ — 2012.

[_3af944f06a768213-2] 2,0 ^2,1 Emma Irene Åström (շվեդերեն) — SLS.

[_4bfbcc6b81afe03c-3] LIBRIS — 2018.

[Väisänen,_2000———-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Väisänen, 2000

[Väisänen,_1998———-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 Väisänen, 1998

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]