Զատկի գառ
Զատկի գառ, Հին Կտակարանում Զատկի տոնին զոհաբերվող կենդանի։
Հին Կտակարանի Զատիկը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Որպես Զատկի գառ ընտրել են մեկ տարեկան «անարատ» գառ կամ այծ[1][2]։ Զատկի ընթրիքի համար օգտագործել են արական սեռի կենդանիներ, որոնց «զոհաբերել են առաջին ամսվա 14-րդ օրվա ավարտին (ավիվա)։ Զոհաբերված գառան արյամբ օծում էին տան դռների բարավորներն ու լայնադիր գերանները, որտեղ տեղի էր ունենում հացկերույթը[3]։ Ի սկզբնե սպանդը տեղի էր ունենում տանը[2], բայց Երուսաղեմի տաճարի կառուցումից հետո սպանդը արդեն տեղի էր ունենում դրա դիմաց, այսպիսով դռների շրջանակներին այլևս չէին քսում զոհաբերական արյունը։ «այժմ դրանով ցողում էին զոհասեղանը»[4].
Կենդանուն պատրաստում էին «ամբողջությամբ, առանց ոսկորների մասնատման, բաց կրակի վրա և մինչև լուսաբաց այն ուտում էին «շտապողականությամբ» (Ելք 12:11) առանց մնացորդների, թարմ հացով և դառը դեղաբույսերով։ Զատկի գառը կարելի էր ճաշակել միայն ընտանիքի հետ՝ պարտադիր հրավիրելով միայնակ և առանց ընտանիքի մարդկանց»[2]։
Երեկոյան ընթրիքին մասնակցում են «ընտանիքի բոլոր անդամները, ինչպես նաև ծառաները, ստրուկները, հարևանները, անծանոթներն ու ճանապարհորդները։ Ընդ որում, նրանք պետք է հագնվեին ճանապարհային հագուստով, ամրացրած լինեն գոտիներով կամ որևէ այլ բանով»։ Այլազգի մարդիկ չէին կարող մասնակցել այս հացկերույթին՝ չանցնելով թլպատում։ Թլպատության ընդունումը նրանց թույլ է տվել «մասնակցել հավասարապես բոլորի հետ»։ Զատկի ընթրիքի համտեսումը հանդես է եկել որպես «Հին Կտակարանի ողջ պատմության գլխավոր իրադարձության վկայություն»՝ Եգիպտոսից հրեաների ելքի մասին։ Զատկի գառի մնացորդներն անհրաժեշտ էր այրել մինչև արևածագը[2]։
Հիսուս Քրիստոսը «ավետարանիչների վկայությամբ, մի քանի անգամ իր աշակերտների հետ» Զատկի գառ է ճաշակել, այդ թվում` Խորհրդավոր ընթրիքի ժամանակ[2]։
Զատկի գառը քրիստոնեության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Սուրբ հայրերի միահամուռ դատաստանով … Զատկի գառան կերպարով Հին Կտակարանի մարգարեները տեսան ապագա տառապյալ Փրկչին»։ Այլ կերպ ասած՝ Զատկի գառը Հիսուս Քրիստոսի զոհաբերության նախատիպն է։
Զատկի գառը հուդայականության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հուդայականության Զատկի գառան զոհաբերության ծեսը դադարել է այն բանից հետո, երբ Երուսաղեմի տաճարը հռոմեացիների կողմից 70 թվականին ոչնչացվել է։ «Հուդայականության Զատկի կատարման ժամանակակից ծիսակարգում … առկա են ելքի մասին ընթերցումներ, աղոթքներ և պատմվածքներ այդ իրադարձության մասին, իսկ ընթրիքի ժամանակ Զատկի գառան հիշատակին կարգադրված է ուտել մի փոքր կտոր խորոված միս»[2]։
Զատկի գառ բերելը և զոհաբերելը շարունակում է գործել Իսրայելում սամարացիների մի փոքր (մոտ 1000 մարդ) աղանդում[2]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Կաղապար:Библия
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Гриц, И. Я. Агнец пасхальный // Православная энциклопедия, т. 1, с. 257—258.
- ↑ Ветхозаветное богослужение // Православная энциклопедия, т. 8, с. 59-66.
- ↑ «Песах» (ռուսերեն). Электронная еврейская энциклопедия. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 29-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
|
