Դառնամատիտեղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դառնամատիտեղ
Դասակարգում
Թագավորություն  Սնկեր (Fungi)
Տիպ/Բաժին Բազիդիավոր սնկեր (Basidiomycota)
Ենթատիպ Agaricomycotina
Դաս Ագարիկոմիցետներ (Agaricomycetes)
Ենթադաս Agaricomycetidae
Կարգ Russulales
Ընտանիք Դառնամատիտեղայիններ (Russulaceae)
Ցեղ Դառնամատիտեղ (Russula)
Pers., 1797

Դառնամատիտեղ (լատին․՝ Russula), բազիդիավոր սնկերի դառնամատիտեղների ընտանիքի ցեղ։

Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայտնի է մոտ 280, Հայաստանում՝ 33 տեսակ։ Տարածված է անտառաշատ մարզերում (1100-2100 մ բարձրություններում)։ Հանդիպում է մայիս-հոկտեմբերին։ Ցեղի բոլոր ներկայացուցիչները միկոռիզագոյացնող սնկեր են. համակեցության մեջ են մտնում ասեղնատերև և լայնատերև ծառատեսակների հետ։

Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գլխարկը (տրամագիծը՝ 3-20 սմ) ունի վառ գունավորում, սկզբում կլոր է, կիսակլոր կամ բլթակաձև, հետագայում՝ տափակ, թեթևակի ձագարաձև, եզրերը՝ հարթ կամ ներծալված։ Մաշկը լորձնային է, հեշտությամբ պոկվում է պտղամսից։ Պտղամիսը սպիտակ է, մսոտ, տարբեր համերի (անալի, կծու, դառը կամ քաղցր)։ Թիթեղները լայն են՝ խիտ դասավորված, սպիտակ կամ դեղնավուն, մի փոքր իջնում են ոտիկի վրա։ Ոտիկը (երկար՝ 2-18 սմ, հաստ՝ 1-4 սմ) գլանաձև է, ստորին մասում լայնանում է կամ նեղանում, սկզբում սպիտակ է, հետագայում՝ դեղին, վարդագույն կամ մոխրագույն։

Կիրառում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ցեղի գրեթե բոլոր տեսակները համային բարձր հատկանիշներով օժտված ուտելի սնկեր են։ Օգտագործում են թարմ, աղ և թթու դրած։ Կծու կամ դառնահամ տեսակները սննդի մեջ օգտագործում են եռացնելուց և ջուրը թափելուց հետո։


Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։
Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դառնամատիտեղ» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դառնամատիտեղ» հոդվածին։