Գիշերային սրճարանը

Գիշերային սրճարանը; Le Café de nuit
տեսակ	գեղանկար
նկարիչ	Վինսենթ վան Գոգ
տարի	1888
բարձրություն	70
լայնություն	89
ստեղծման վայր	Առլ
ուղղություն	նեոիմպրեսիոնիզմ
ժանր	կենցաղային ժանր
նյութ	յուղաներկ
գտնվում է	Եյլի համալսարանի պատկերասրահ
հավաքածու	Եյլի համալսարանի պատկերասրահ
	պատկերված են
	https://www.wga.hu/html_m/g/gogh_van/09/arles43.html կայք
	Ծանոթագրություններ;
	The Night Café (F463) Վիքիպահեստում

Գիշերային սրճարան (ֆր.՝ Le Café de nuit), հոլանդացի նկարիչ Վինսենթ վան Գոգի նկարը՝ նկարված 1888 թվականի սեպտեմբերին Առլում։

Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նկարում պատկերված է Առլ քաղաքի մերձկայարանային սրճարան, որին նկարիչը քաջ ծանոթ էր։ Սրճարանի տերերը՝ Ժոզեֆ-Միշելը և նրա կինը՝ Մարի Ժինոն, հաճախ որպես բնորդ են ծառայել Վան Գոգին։ Այսպես, տիկին Ժինոն պատկերված է նաև նկարչի մեկ ուրիշ կտավում (նկարի անունը կարելի է թարգմանել «Առլուհին», այսինքն՝ Առլ քաղաքի բնակչուհի)։

Վան Գոգը լավ գիտեր «գիշերային կյանքը» և համապատասխան հաստատությունները։ Իր եղբայր Թեոյին ուղղված նամակում նա նկարի գաղափարի մասին գրել է.

«Գիշերային սրճարանում» ես փորձել եմ պատկերել այն տեղը, որտեղ մարդը կործանում է ինքն իրեն, խելագարվում է կամ դառնում հանցագործ։ Ես ուզում էի մարդկանց առաջնորդող կործանարար կիրքը պատկերել կարմիր և կանաչ գույներով^[4]։

1888 թվականի սեպտեմբերին Վան Գոգը երեք գիշեր անընդհատ աշխատեց նկարի շուրջ՝ քնելով ցերեկը։ Հետագայում նա կրկնեց աշխատանքը ջրաներկով։

Այժմ աշխատանքը գտնվում է մասնավոր հավաքածուում։

Նկարի տերեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1908 թվականի գարնանը «Ոսկե գեղմի սրահի» ցուցահանդեսում նկարը 3.000 ռուբլով (7.000 ֆրանկ) գնել է հավաքորդ Իվան Մորոզովը^[5]։ 1918 թվականին նկարը խորհրդային իշխանության կողմից սեփականացվել է։ 1928-1933 թվականներին նկարը ցուցադրվել է Մոսկվայում, իսկ հետո վաճառվել հավաքորդ Ստեֆան Կլարկին^[6]։ Վերջինիս մահից հետո, կտակի համաձայն, նկարի սեփականության իրավունքն անցել է Եյլի համալսարանին։ 2014 թվականին Իվան Մորոզովի ծոռ Պիեռ Կոնովալովը ամերիկյան դատարանում տանուլ տվեց նկարի նկատմամբ իրավունքի դատը^[7]։

Գեղարվեստական առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նկարը Վան Գոգի գլուխգործոցներից մեկն է և արժանացել է քննադատների բարձր գնահատականներին։ Ի տարբերություն իմպրեսիոնիզմի՝ այս նկարում հեղինակը չի հիանում բնության կամ իրավիճակի գեղեցկությամբ։ Նկարիչը իր զգացմունքներն ու հույզերը արտահայտել է նաև գունային լուծումով։ Նկարը արված է տաք գույներով՝ դեղինի գերակշռությամբ, որը հաղորդում է հաստատության գաղջ և ծխով լեցուն օդը։ Առաստաղի և բիլիարդի սեղանի կանաչ գույնը ավելի շուտ հաղորդում է հիվանդագին զգացողություն։ Նկարը լրացնում է կարմիրը՝ տագնապի և կրքի գույնը։ Ոճը, որով կատարված է նկարչի այս աշխատանքը, հետագայում անվանվեց էքսպրեսիոնիզմ։