Ախոնդրոպլազիա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ախոնդրոպլազիա
Ջեյսոն Ակունա, ախոնդրոպլազիայով դերասան
ՊատճառFGFR3 գենի մուտացիա
Հիվանդության ախտանշաններկարճ ոտքեր և ձեռքեր, մեծ գլուխ, արտահայտիչ ճակատ
Բժշկական մասնագիտությունբժշկական գենետիկա
ՀՄԴ-9756.4
Ախտորոշումախտանիշների հիման վրա, անհստակ դեպքերում գենետիկ թեստավորում
Տարբերակիչ ախտորոշումՀիպոխոնդրոպլազիա, թանատոֆոր դիսպլազիա, պսևդոախոնդրոպլազիա
Բուժումաջակցող խմբեր հաճախել, աճի հորմոնով թերապիա, բարդությունների բուժում
ԲարդություններԱկանջի վարակներ, լորդոզ, ողնաշարային խողովակի նեղացում, հիդրոցեֆալիա
Հաճախություն1:27,500
Կանխատեսումկյանքի սպասվող տևողության նվազում միջինում 10 տարով
 Achondroplasia Վիքիպահեստում

Ախոնդրոպլազիա, (դիաֆիզար ապլազիա, Պարրո-Մարիի հիվանդություն, բնածին խոնդրոդիստրոֆիա), գենետիկ հիվանդություն է[1]։ Այն բնորոշվում է կարճ ձեռքերով ու ոտքերով և իրանի նորմալ չափսերով[1], իսկ միջին հասակը կազմում 131 սանտիմետր տղամարդկանց համար և 123 սանտիմետր կանանց համար[1]։ Այլ արտահայտություններից են մեծ գլուխը և արտահայտիչ ճակատը[1]։ Մտավոր ունակությունները չեն տուժում[1]։

Ախոնդրոպլազիայի պատճառը ֆիբրոբլաստների աճի գործոն ընկալչի (fibroblast growth factor receptor 3, FGFR3) գենի մուտացիան է[1]։ 80% դեպքերում հիվանդության պատճառը վաղ զարգացման ժամանակ առաջացած նոր մուտացիան է[1]։ Մնացած դեպքերում փոխանցվում է հիվանդ ծնողից աուտոսոմ դոմինանտ կերպով[1]։ Երկու մուտացված գենի առկայության դեպքում հիվանդերը չեն ապրում[1]։ Հիվանդությունն ախտորոշվում է ախտանիշների հիման վրա, իսկ կասկածելի դեպքերում կատարվում է նաև գենետիկ թեստավորում[2]։

Բուժումը ներառում է աջակցող խմբեր հաճախելը և աճի հորմոնով թերապիան[2]։ Անհարժեշտ է նաև կանխարգելել բարդությունների՝ ճարպակալման, հիդրոցեֆալիայի, օբստրուկտիվ սլիփ ափնոեի, միջին ականջի վարակների և ողնուղեղային խողովակի ստենոզի առաջացումը[2]։ Կյանքի տևողությունը հիվանդերի մոտ միջինում նվազած է 10 տարով[2]։ Հիվանդությունը տարածումը՝ 1:27,500[1]: Տարածվածությունն ավելի բարձր է Լատինական Ամերիկայում և Դանիայում[3]։ Ախոնդրոպլազիա ունեցող ամենակարճահասակ հիվանդի՝ Ջյոթի Ամգայի հասսակը 62.8 սմ է[4]։

Նշաններ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Անհամաչափ գաճաճություն
  • Վերին վերջույթների անհամաչափ կարճացում (ռիզոմելիա)
  • Ոտքի և ձեռքի կարճ մատներ զուգակցված եռատամ ձեռքերով
  • Լայն գլուխ և արտահայտիչ ճակատ
  • Դեմքի միջին հատվածի փոքրացում և քթի մեջքի հարթեցում
  • Ողնաշարային կիֆոզ (ուռուցիկ ծռվածություն) կամ լորդոզ (գոգավոր ծռվածություն)
  • Վարուսային (ոտքերի Օ-աձև ծռում) կամ վալգուլային (X-աձև) դեֆորմացիա
  • Ականջի հաճախակի վարակներ (եվստախյան փողի փակման արդյունքում), սլիփ ափնոե (կենտրոնական և օբստրուկտիվ), և հիդրոցեֆալիա

Պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

80% դեպքերում պատճառը ֆիբրոբլաստների աճի գործոնի ընկալչի (fibroblast growth factor receptor 3, FGFR3) գենի մուտացիան է[5]։ Այս գենը գլխավորապես պատասխանատու է սպիտակուցի՝ ֆիբրոբլաստների աճի գործոնի ընկալչի սինթեզի համար։ Այս սպիտակուցը նպաստում է կոլագենի և հյուսվածքների ու ոսկրերի այլ կառուցվածքային տարրերի արտադրման համար[6]։ FGFR3 գենի մուտացիայի դեպքում փոփոխվում է սինթեզված սպիտակուցի և աճի գործոնների փոխազդեցությունը և առաջանում է ոսկրանյութի առաջացման բարդություններ։ Աճառային հյուսվածքը չի կարողանում լիովին փոխակերպվել ոսկրայինի, ինչը արտահայտվում է հասակի անհամաչափ կարճությամբ։

Նորմալ զարգացման դեպքում FGFR3 գենը ոսկրի զարգացման վրա ունի բացասական կարգավորիչ ազդեցություն։ Ախոնդրոպլազիայի դեպքում այս ընկալչի մուտացված տարբերակը մշտապես ակտիվ է, ինչը հանգեցնում է խիստ կարճ ոսկրերի առաջացմանը։ Արդյունքը գենետիկորեն դոմինանտ է և FGFR3 գենի մեկ մուտացիան բավարար է հիվանդության արտահայտման համար, մինչդեռ երկու մուտացիան մահացու է (ռեցեսիվ մահացու տարբերակ) մինչև պտղի ծնվելը կամ դրանից հետո (հայտնի է որպես մահացու ալել)։ Ախոնդրոպլազիա ունեցող հիվանդները 50% հավանականությամբ կարող են փոխանցել գաճաճությունը հետագա սերունդներին։ Առողջ ծնողներից կարող են ծնվել ախոնդրոպլազիա ունեցող երեխաներ ինքնաբուխ մուտացիայի պատճառով[7]։

Ախոնդրոպլազիան կարող է ժառանգվել աուտոսոմ դոմինանտ կերպով։ Այն զույգերը, որոնցից մեկի մոտ կա ախոնդրոպլազիա յուրաքանչյուր հղիության դեպքում 50% հավանականությամբ հիվանդությունը կարող են փոխանցել հետագա սերունդներին։ Այն զույգերը, որտեղ երկու ծնողն էլ ունեն ախոնդրոպլազիա երեխայի առողջ ծնվելու հավանականությունը 25% է, ախոնդրոպլազիա ունենալու հավանականությունը 50% և 25% դեպքերում ելքը մահացու է երկու դոմինանտ ալելի ժառանգման պատճառով[8]։

Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ ախոնդրոպլազիայի համար պատասխանատու գենի նոր մուտացիան բացառապես ժառանգվում է հորից և տեղի է ունենում սպերմատոգենեզի ընթացքում։ Համարվում է, որ օվոգենեզն ունի կարգավորիչ ազդեցություն, որը կանխում է հիվանդության փոխանցումը կանանցից։

Ախոնդրոպլազիային նման են ևս երկու համախտանիշներ՝ հիպոխոնդրոպլազիան և թանատոֆորիկ դիսպլազիան։

Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դիեգո Վելասկեսի "Լաս Մենինաս" կտավի դետալ, 1656 թվական։ Պատկերված են ախոնդրոպլաստիկ գաճաճություն ունեցող անհատներ։

Ախոնդրոպլազիան կարելի է հայտնաբերել մինչև երեխայի ծնունդը պրենատալ ուլտրաձայնային ախտորոշման մեթոդով։ Մինչև ծնունդը կարելի կատարել ԴՆԹ թեստավորում, որպեսզի հայտնաբերվի հոմոզիգոտությունը, քանի որ երկու մուտանտ ալելի ժառանգման դեպքում մահացու ելքը հանգեցնում է մեռելածնության։ Կլինիկական արտահայտությունները ներառում են մեգալոցեֆալիան, կարճ վերջույթները, արտահայտիչ ճակատը, կրծքագոտկային կիֆոզը և դեմքի միջին մասի հիպոպլազիան[9]։ Կարող են դիտվել հետևյալ բարդությունները՝ սխալ կծվածք, հիդրոցեֆալիա և միջին ականջի կրկնվող ականջաբորբ[9]։ Մանկակահասակության շրջանում մահվան ռիսկը բարձր է ողնուղեղի ճնշման պատճառով, որը կարող է կամ զուգակցվել կամ չզուգակցվել վերին շնչառական ուղիների օբստրուկցիայ (խցանման) հետ։

Ճառագայթային ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կմախքային համակարգի հետազոտությունը ախոնդրոպլազիայի ախտորոշման հաստատման համար օգտակար է։ Բնորոշ է մեծ գանգ, նեղացած ծոծրակային մեծ անցք և հարաբերականորեն փոքր գանգի հիմ։ Ողների մարմիներրը կարճ են, տափակած, միջողնային սկավառակները հարաբերականորեն մեծ են, իսկ ողնուղեղային խողովակը բնածին նեղացած է։ Զստոսկրի թևերը փոքր են, քառակուսի, նստոսկրային կտրուճը նեղացած է, քացախափոսը՝ հորիզոնական[10][11]։ Խողովակավոր ոսկրերը կարճ են և հաստ, մետաֆիզար հատվածները լայնացած են և անկանոն աճող սկավառակներով[10]։ Նրբոլոքի գերաճած է։ Ձեռքերը լայն են,նախադաստակային ոսկրերը և ֆալանգները կարճ են և եռարմատ կոնֆիգուրացիա ունեն։ Կողերը կարճացած են և առաջային եզրերն էլ հաստացած են[10]։ Եթե ճառագայթային հետազոտման տվյալները բնորոշ չեն, անհրաժեշտ է այլ պատճառներ փնտրել։ Ոսկրի ծայրահեղ դեֆորմացված կառուցվածքի պատճառով ախոնդրոպլազիայով հիվանդները հաճախ ունեն «կրկնակի հոդեր»։ Պտղի ուլտրաձայնային հետազոտությամբ ի հայտ է գալիս հարաճող անհամապատասխանություն ազդրոսկրի լայնության և բիպարիետալ տրամագծի միջև։ Ձեռքի եռարմատ կոնֆիգուրացիան կարելի տեսնել երբ մատները լիովին տարածված են։

Մեկ այլ տարբերակիչ համախտանիշ է մանկահասակության շրջանում կրծքագոտկային կիֆոզը։

Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ախոնդրոպլազիան դեռևս բուժում չունի, չնայած հայտնաբերված է մուտացիան։ Աճի հորմոնը չի օգնում ախոնդրոպլազիայով հիվանդներին, քանի որ այլ հորմոնալ ուղի է ընդրկում, չնայած ոչ ախոնդրոպլազիայով հիվանդները օգտագործում են այն աճման համար։ Այնուամենայնիվ ցանկության դեպքում, կարելի է կատարել ձեռքերի ու ոտքերի երկարացման վիրահատություն, որը սակայն հակասական է[12]։

Սովորաբար լավագույն արդյունքները դրսևորվում են կյանքի առաջին և երկորդ տարվա ընթացքում կատարված թերապիայի ֆոնի վրա[13]։ Աճի հորմոնով թերապիայի երկրորդ տարվանից հետո դրա էֆեկտիվությունը նվազում է[14]։ Այսպիսով աճի հորմոնով թերապիան գոհացուցիչ արդյքուներ չի տալիս[13]։

Բարդություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երեխաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ախոնդրոպլազիայով երեխաները հաճախ ունեն ցածր մկանային տոնուս, այս պատճառով հիվանդի շարժունակությունը նվազում է։ Սա նաև բնորոշ է այն երեխաներին, ովքեր ունեն ձևախախտված ոտքեր, սկոլիոզ, լորդոզ, հոդաբորբ, հոդերի շարժունակության հետ կապված խնդիրներ, շնչառական խնդիրներ, ականջի վարակներ և ատամների քրաուդինգ (ատամների միմյանց վրա վերադրվածություն)[15]։ Այս խնդիրները կարող են բուժվել վիրահատական եղանակով, ֆիզիկալ թերապիայով բրեկետներով։

Հիդրոցեֆալիան ծանր բարդություն է։ Սա պայմանավորված է ողնուղեղային խողովակի նեղացման պատճառով առաջացող ուղեղ-ողնուղային հեղուկի ներհոսքի և արտահոսքի խանգարումով[16]։ Ուղեղ ողնուղեղային հեղուկի տեղաշարժի պատճառով առաջանում է գլխի մեծացում, փսխում, լեթարգիա, գլխացավեր և գրգռվածություն[17]։ Հիդրոցեֆալիայի բուժման համար կիրառվում է շունտային վիրահատության եղանակը կամ երրորդ փորոքի էնդոսկոպիկ վենտրիկուլոստոմիան[18]։

Մեծահասակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեծահասակների մոտ հաճախ դիտվում է ճարպակալում և սլիփ ափնոե։ Բնորոշ նշաններից են նաև նյարդի ճնշման հետևանքով առաջացող թմրածության և ծակծկոցների զգացումը։

Ախոնդրոպլազիայով կանայք հղիության բարձր ռիսկային գոտում են գտնվում, դրա համար ծննդաբերությունը կատարվում է Կեսարյան հատման ճանապարհով բարդություններից խուսափելու համար[19] ։

Համաճարակաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ախոնդրոպլազիան համարվում է բնածին մի շարք այլ հիվանդությունների՝ անավարտ օստեոգենեզ, ուշացած բազմակի էպիֆիզար դիսպլազիա, ախոնդրոգենեզ, օստեոպորոզ, թանատոֆոր դիսպլազիա։ Այս պատճառով ժամանակի ընթացքում սուբյեկտիվ և փոփոխական ախտորոշիչ չափանիշները ախոնդրոպլազիայի տարածվածության հայտնաբերման սխալների պատճառ են դառնում։ Նիդերլանդներում կատարված հետազոտություններից մեկի համաձայն տարածվածությունը 100.000 նորածնի հաշվարկով կազմում է 1.3։ Մեկ այլ հետազոտության արդյունքներով տարածվածությունը 100.000 նորածնի հաշվարկով կազմում է 1։

Այլ կաթնասուններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անհամաչափ գաճաճության վրա հիմնվելով շների որոշ ցեղատեսակներ (տաքսա, բուլդոգ, բասսեթ, կորգի) համարվում են ախոնդրոպլաստիկ[20][21][22]։ Կարճ վերջույթներով շների ցեղատեսակների ամբողջական գենոմի ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս այս վիճակի սերտ կապվածություն ֆիբրոբլաստների աճի գործոն 4-ը կոդավորող գենի հետ[23]։ Այդ պատճառով քիր հավանական է որ մարդկան և կենդանիների մոտ ախոնդրոպլազիան նույն պատճառներն ունի։ Այնուամենայնիվ հյուսվածաբանական հետազոտությունները ցույց են տվել, որ ախոնդրոպլաստիկ շների ցեղատեսակների մոտ աճառային հյուսվածքի փոփոխված բջիջները շատ նման են ախոնդրոպլազիա ունեցող մարդկանց բջիջներին[24]։

Ախոնդրոպլազիայի նմանատիպ տեսակ հայտնաբերվել է ֆենոտիպորեն առողջ դանիական խոզերի սերունդների մոտ, որոնց մոտ հասունացմանը զուգընթաց աճում է ախտանիշների արտահայտվածությունը[25]։ Սա ներառում է կոլագեն, տիպ X, ալֆա 1 սպիտակուցները կոդավորող COL10A1 գենի մուտացիայով։ Մարդկանց մոտ նմանատիպ մուտացիան (G595E) կապված է Շմիդտի մետաֆիզար խոնդրոդիսպլազիայի հետ, որը հարաբերականորեն թեթև կմախքային խնդիր է և նույնպես կապված է գաճաճության հետ։

Այժմ ոչնչացած անկոնյան ոչխարները ստեղծվել էին մարդկանց կողմից ախորնդրոպլազիա ունեցող հասարակ տնային ոչխարների սելեկտիվ ընտրության շնորհիվ։ Միջին չափսի իրանի և հարաբերականորեն կարճ ոտքերի հետ կապված այս ցեղատեսակը չէր փախչում և տնտեսության տեսակետից ձեռնտու էր[26]։

Հետազոտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2015 թվականի հունիսին ԲիոՄարինը հայտարարեց գենային թերապիայի հետ կապված հետազոտությունների երկրորդ փուլի դրական արդյունքների մասին նշելով, որ 10 երեխայի մոտ գրանցվել է տարեկան աճի 50%-ով բարձրացում[27]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 «Achondroplasia». Genetics Home Reference (անգլերեն). 2012 թ․ մայիս. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Pauli, RM; Adam, MP; Ardinger, HH; Pagon, RA; Wallace, SE; Bean, LJH; Mefford, HC; Stephens, K; Amemiya, A; Ledbetter, N (2012). «Achondroplasia». GeneReviews. PMID 20301331.
  3. ↑ «Achondroplasia». Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD) – an NCATS Program (անգլերեն). 2016. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
  4. ↑ «New world's shortest woman: It's official – Jyoti Amge from India is new record holder». Guinness World Records. 2011 թ․ դեկտեմբերի 13. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
  5. ↑ «Learning About Achondroplasia». National Human Genome Research Institute (NHGRI) (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  6. ↑ Reference, Genetics Home. «FGFR3 gene». Genetics Home Reference (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  7. ↑ Richette P, Bardin T, Stheneur C (2007). «Achondroplasia: From genotype to phenotype». Joint Bone Spine. 75 (2): 125–30. doi:10.1016/j.jbspin.2007.06.007. PMID 17950653.
  8. ↑ «Achondroplasia» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 Beattie, R.M.; Champion, M.P., eds. (2004). Essential questions in paediatrics for MRCPCH (1st ed.). Knutsford, Cheshire: PasTest. ISBN 978-1-901198-99-7.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 EL-Sobky, TA; Shawky, RM; Sakr, HM; Elsayed, SM; Elsayed, NS; Ragheb, SG; Gamal, R (2017 թ․ նոյեմբերի 15). «A systematized approach to radiographic assessment of commonly seen genetic bone diseases in children: A pictorial review». J Musculoskelet Surg Res. 1 (2): 25. doi:10.4103/jmsr.jmsr_28_17.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  11. ↑ «Achondroplasia Pelvis». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2007 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  12. ↑ Kitoh H, Kitakoji T, Tsuchiya H, Katoh M, Ishiguro N (2007). «Distraction osteogenesis of the lower extremity in patients that have achondroplasia/hypochondroplasia treated with transplantation of culture-expanded bone marrow cells and platelet-rich plasma». J Pediatr Orthop. 27 (6): 629–34. doi:10.1097/BPO.0b013e318093f523. PMID 17717461.
  13. ↑ 13,0 13,1 Vajo, Z; Francomano, CA; Wilkin, DJ (2000). «The molecular and genetic basis of fibroblast growth factor receptor 3 disorders: the achondroplasia family of skeletal dysplasias, Muenke craniosynostosis, and Crouzon syndrome with acanthosis nigricans». Endocrine Reviews. 21 (1): 23–39. doi:10.1210/er.21.1.23. PMID 10696568.
  14. ↑ Aviezer, D; Golembo, M; Yayon, A (2003). «Fibroblast growth factor receptor-3 as a therapeutic target for Achondroplasia—genetic short limbed dwarfism». Current Drug Targets. 4 (5): 353–65. doi:10.2174/1389450033490993. PMID 12816345.
  15. ↑ «Dwarfism». kidshealth.org (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  16. ↑ «Achondroplasia | Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD) – an NCATS Program». rarediseases.info.nih.gov (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  17. ↑ Kieffer, Sara. «Achondroplasia | Johns Hopkins Pediatric Neurosurgery» (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  18. ↑ «Hydrocephalus - Diagnosis and treatment - Mayo Clinic». www.mayoclinic.org (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  19. ↑ Services, Department of Health & Human. «Dwarfism» (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  20. ↑ «WebMD».
  21. ↑ Jones, T.C.; Hunt, R.D. (1979). «The musculoskeletal system». In Jones, T.C.; Hunt, R.D.; Smith, H.A. (eds.). Veterinary Pathology (5th ed.). Philadelphia: Lea & Febiger. էջեր 1175–6. ISBN 978-0812107890.
  22. ↑ Willis M.B. (1989). «Inheritance of specific skeletal and structural defects». In Willis M.B. (ed.). Genetics of the Dog. Great Britain: Howell Book House. էջեր 119–120. ISBN 978-0876055519.
  23. ↑ Parker HG, VonHoldt BM, Quignon P, և այլք: (2009 թ․ օգոստոս). «An expressed fgf4 retrogene is associated with breed-defining chondrodysplasia in domestic dogs». Science. 325 (5943): 995–8. doi:10.1126/science.1173275. PMC 2748762. PMID 19608863.
  24. ↑ Braund KG, Ghosh P, Taylor TK, Larsen LH (1975 թ․ սեպտեմբեր). «Morphological studies of the canine intervertebral disc. The assignment of the beagle to the achondroplastic classification». Res. Vet. Sci. 19 (2): 167–72. PMID 1166121.
  25. ↑ Nielsen VH, Bendixen C, Arnbjerg J, և այլք: (2000 թ․ դեկտեմբեր). «Abnormal growth plate function in pigs carrying a dominant mutation in type X collagen». Mamm. Genome. 11 (12): 1087–92. doi:10.1007/s003350010212. PMID 11130976.
  26. ↑ Gidney, Louisa (May–June 1019). «Earliest Archaeological Evidence of the Ancon Mutation in Sheep from Leicester, UK». International Journal of Osteoarchaeology. 15 (27): 318–321. doi:10.1002/oa.872. ISSN 1099-1212.
  27. ↑ «BioMarin Surges On Positive Results From Phase-2 Study Of Dwarfism Drug». NASDAQ.com. The NASDAQ OMX Group, Inc. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 23-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ախոնդրոպլազիա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ախոնդրոպլազիա&oldid=9752698» էջից