Ալեքսանդր II-ի հուշարձան (Դոնի Ռոստով)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ալեքսանդր II-ի հուշարձան (այլ կիրառումներ)
 | |
|---|---|
 Ալեքսանդր II-ի հուշարձանը | |
 | |
 | |
| Ստեղծում | 1890 |
| Երկիր |  Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ |
| Բնակավայր | Դոնի Ռոստով |
| Շինության ձև | Հուշարձան |
| Ներկա վիճակ | Քանդված է |
 Monument to Alexander II of Russia (Rostov-on-Don) Վիքիպահեստում | |
Ալեքսանդր II-ի հուշարձան (ռուս.՝ Памятник Александру II), 1890 թվականին Ռուսաստանի Դոնի Ռոստով քաղաքի Սոբորնայա հրապարակում կանգնեցված հուշարձան։ Հուշարձանի հեղինակն է քանդակագործ Միխայիլ Միկեշինը։ Հուշարձանը քանդվել է 1924 թվականին[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռոստովում կայսր Ալեքսանդր II-ի հուշարձանը կանգնեցնելու գաղափարը հայտնվել է նրա սպանությունից անմիջապես հետո։ Հուշարձանը տեղադրելու մասին որոշումը պաշտոնապես ընդունվել է 1881 թվականի մարտի 15-ին Քաղաքային դումայի արտակարգ նիստում։ Հուշարձանի նախագիծը հաստատելու համար պահանջվեց մի քանի տարի։ Հուշարձանի կառուցման կոմիտեն որոշեց դիմել հայտնի քանդակագործ Միխայիլ Օսիպովիչ Միկեշինին։ Նա հանձնաժողովին ներկայացրեց հուշարձանի ուրվագծային նկարը, և այս նախագիծը հավանության արժանացավ փոքր փոփոխություններով[1]։
Որպես հուշարձանը տեղադրելու վայր դիտարկվել է երկու տարբերակ՝ Բոլշայա Սադովայա փողոցը քաղաքային զբոսայգու մուտքի մոտ և Սոբորնայա հրապարակը Սուրբ Աստվածածնի տաճարի մոտ։ Քանի որ կայսրը պատկերված էր երկնքին նայող աղոթողի դիրքով, ընտրությունը կատարվեց Սոբորնայա հրապարակի օգտին։ Բացի այդ, կայսրի ծննդյան տարեդարձերին և անվանակոչության օրերին Սոբորնայա հրապարակում էին անցկացվում զորահանդեսները[1]։
Հուշարձանի շինարարության կազմակերպումն իրականացրել է Ռոստովի քաղաքապետ Անդրեյ Մատվեևիչ Բայկովը։ Նա բանակցել է քանդակագործի հետ և հուշարձանի համար կազմակերպել դրամահավաք (շինարարությունն արժեցել է 70 հազար ռուբլի)։ Սակայն Բայկովը մահացել է հուշարձանի բացումից ընդամենը մեկ տարի առաջ։ 1890 թվականի ապրիլի 17-ին տեղի է ունեցել կայսր Ալեքսանդր II-ի հուշարձանի բացման հանդիսավոր արարողությունը[1]։
Խորհրդային իշխանության հաստատումից հետո հուշարձանը ծածկվել է կարմիր ներկված տախտակային արկղով, որի գագաթին տեղադրվել է հնգաթև աստղ։ 1924 թվականի մարտի 27-ի շաբաթօրյակի ընթացքում հուշարձանը տրակտորի օգնությամբ նետվել է պատվանդանից։ Հետագայում քանդակը վերաձուլվել է «Կրասնի Ակսայ» գործարանում[2]։
Վերակառուցումից հետո ռոստովցիներից շատերն արտահայտվում էին նույն տեղում Ալեքսանդր II-ի հուշարձանը վերականգնելու օգտին։ Սակայն 1999 թվականին Դոնի Ռոստովի վարչակազմի նախաձեռնությամբ այնտեղ տեղադրվեց Սուրբ Դիմիտրի Ռոստովցու հուշարձանը այստեղ (քանդակագործ՝ Վ. Գ. Բելյակով, ճարտարապետ՝ Ն. Ֆ. Գմիրյա)[3]։
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հուշարձանի ընդհանուր բարձրությունը եղել է 4,5 սաժեն։ Բրոնզե քանդակի բարձրությունը 7 արշին էր։ Կայսրը պատկերված էր ամբողջ հասակով։ Նրա պատմուճանն իջնում էր պատվանդանի վրա։ Ալեքսանդր II-ի աջ ձեռքում գայիսոն էր, նրա հայացքն ուղղված էր երկնքին։ Պատվանդանի դիմերեսին պետական զինանշանն էր, իսկ նրա վերևում՝ Ալեքսանդր II-ի անվան սկզբնատառերը, որոնք միահյուսված էին տատասկով և դափնիով։ Ներքևում մետաղական տախտակ էր հին սլավոներեն մակագրությամբ. «Կայսր Ալեքսանդր II-ին՝ Դոնի Ռոստովի երախտապարտ քաղաքացիներից»։ Պատվանդանի ձախ կողմում արված էր հետևյալ մակագրությունը. «Ծնվել է 1818 թվականի ապրիլի 17-ին», աջից՝ «Հոգին ավանդել է 1881 թվականի մարտի 1-ին»։ Պատվանդանի հետնամասում Ռոստովի զինանշանն էր։ Հուշարձանը շրջապատող քառակուսի հարթակի անկյուններում տեղադրված էին աշտանակներ, որոնցից յուրաքանչյուրն ուներ երեք լապտեր։ Հուշարձանի զբաղեցրած տարածքը շրջապատված էր թուջե ցանկապատով[1]։
Հուշարձանի հեղինակն էր քանդակագործ Միխայիլ Միկեշինը։ Պատվանդանը պատրաստվել էր իտալացի Ս. Ա. Տոնիտոյի ռոստովյան ընկերությունում[1]։ Հուշարձանի բոլոր մետաղական մասերը (քանդակ, թուջե ցանկապատ, լապտերներ) պատրաստվել էին Սանկտ Պետերբուրգի տարբեր գործարաններում ու ֆաբրիկաներում։ Այսպես, քանդակը ձուլվել էր Ն. Շտանգեի բրոնզի գործարանում, իսկ ցանկապատն ու լապտերները պատրաստվել էին Ն. Ֆ. Սան Գալիի գործարանում[2]։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Кукушин B. C. Разрушенные шедевры // История архитектуры Нижнего Дона и Приазовья. — Ростов-на-Дону: ГинГО, 1995. — 275 с. — ISBN 5-88616-027-2
- ↑ 2,0 2,1 «Памятник Александру II в Ростове-на-Дону». voopiik-don.ru. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 16-ին.
- ↑ Малаховский Е. И. Храмы и культовые сооружения Ростова-на-Дону. — Ростов-на-Дону: Издательство "NB", 2006. — С. 57—58. — ISBN 5-98155-014-7