Ալեքսանդր Թանսման

Ալեքսանդր Թանսման; ֆր.՝ Alexandre Tansman
Ծնվել է	հունիսի 12, 1897[…]
Ծննդավայր	Լոձ, Piotrków Governorate, Warsaw general-governorate, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	նոյեմբերի 15, 1986[…] (89 տարեկան)
Մահվան վայր	Փարիզի 16-րդ շրջան, Փարիզ
Գերեզման	Cimetière Sud de Saint-Mandé
Քաղաքացիություն	Լեհաստան և Ֆրանսիա
Կրոն	հուդայականություն
Կրթություն	Վարշավայի համալսարան և Ֆրիդերիկ Շոպենի անվան երաժշտական համալսարան
Մասնագիտություն	դիրիժոր, կոմպոզիտոր, դաշնակահար և ֆիլմերի երաժշտությունների հեղինակ
Պարգևներ և ; մրցանակներ
Անդամություն	Բելգիայի գիտությունների, գրականության և կերպարվեստի թագավորական ակադեմիա և Union of Polish Composers?
Կայք	tansman.lodz.pl
	Alexandre Tansman Վիքիպահեստում

Ալեքսանդր Թանսման (լեհ.՝ Aleksander Tansman, հունիսի 12, 1897(1897-06-12)^[1]^[2]^[3]^[…], Լոձ, Piotrków Governorate, Warsaw general-governorate, Ռուսական կայսրություն^[4] - նոյեմբերի 15, 1986(1986-11-15)^[1]^[2]^[3]^[…], Փարիզի 16-րդ շրջան, Փարիզ^[5]^[4]), լեհ և ֆրանսիացի կոմպոզիտոր, դաշնակահար վիրտուոզ, մանկավարժ^[6]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թանսմանը ծնվել և մեծացել է Լեհաստանի Լոձ քաղաքում այն ժամանակաշրջանում, երբ Լեհաստանը որպես անկախ պետություն գոյություն չուներ, իսկ Լոձը ցարական Ռուսաստանի մի մասն էր։ Նրա ծնողները եղել են հրեա։ Հայրը՝ Մոշեն, Տանցմանը (1868-1908) մահացել է, երբ Ալեքսանդրը եղել է 10 տարեկան, մայրը՝ Հաննան (ծնվ. Գուրվիչ, 1872-1935) միայնակ է մեծացրել նրան և իր ավագ քրոջը՝ Թերեզային^[7]^[8]։

։

Սովորել է Լոձի կոնսերվատորիայում, նվագել քաղաքային սիմֆոնիկ նվագախմբում։ Այնուհետև սովորել է Վարշավայում, երաժշտության դասերին զուգահեռ սովորել է Վարշավայի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետում։ Նրա կոմպոզիցիայի ուսուցիչը եղել է Հենրիխ Մելցերը։ 1920 թվականից ապրել է Փարիզում, բացառությամբ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին՝ 1941-1946 թվականներին, որոնք անցկացրել է ԱՄՆ-ում։ 1940 թվականին Փարիզի օկուպացիայից հետո նա ընտանիքի հետ փախել է Նիցցա, որտեղ ապրել է թաքնված՝ մինչև հաջորդ տարի ամերիկյան վիզա ստանալը։ Նա փախել է Եվրոպայից, քանի որ նրա հրեական ծագումը վտանգի տակ է դրված եղել Հիտլերի իշխանության գալու հետ կապված։ Ամերիկայում ուսանելու ժամանակ Թանսմանը շատ է հյուրախաղերով հանդես եկել որպես դաշնակահար և դիրիժոր, բազմաթիվ երաժշտական ստեղծագործություններ է գրել՝ երեք սիմֆոնիա, երկու քառյակ, դաշնամուրի ստեղծագործություններ։ ԱՄՆ֊ում նա գրել է մի քանի պարտիտուր հոլիվուդյան ֆիլմերի համար։ 1946 թվականի «Օսկար» մրցանակաբաշխության ժամանակ նա առաջադրվել է «Օսկար» մրցանակիի՝ լավագույն երաժշտության համար։ 1948 թվականին Թանսմանը հրատարակել է իր գիրքը Իգոր Ստրավինսկու մասին, որը երկու կոմպոզիտորների միջև բարեկամության արդյունք է դարձել Միացյալ Նահանգներում աքսորի տարիներին^[9]։

Նա ընկերացել է Մորիս Ռավելի, Սերգեյ Պրոկոֆևի, Անդրես Սեգովիայի, իսկ ավելի ուշ՝ Իգոր Ստրավինսկոււ հետ։ 1946 թվականին Թանսմանը վերադարձել է Փարիզ, և նրա երաժշտական կարիերան կրկին սկսվել է ամբողջ Եվրոպայում։ Հանդես է եկել որպես վիրտուոզ դաշնակահար և դիրիժոր, լայնորեն և հաջողությամբ համերգներով հանդես է եկել աշխարհի բազմաթիվ երկրներում։ Նրա ստեղծագործությունները, որոնց ելույթների քանակը երբեմն գերազանցում էր տարեկան 500-ը, կատարել են լավագույն նվագախմբերն ու դիրիժորները։ Որպես բալետի կոմպոզիտոր, տասնամյակներ շարունակ Թանսմանը համագործակցել է նշանավոր պարուսույցների հետ։

Առաջին կինը 1924 թվականից եղել է ռումինացի պարուհի Աննա Էլեոնորա Բրոչիներնը (1904-1986 թթ.), Երկրորդ կինը՝ 1937 թվականից՝ ֆրանսիացի դաշնակահարուհի Կոլետ Կրասը։

Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստեղծագործություններ նվագախմբի համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

I Symfonia (1917)
II Symfonia (1926)
III Symfonia Symfonie concertante (1931)
IV Symfonia (1939)
V Symfonia (1942)
VI Symfonia In memoriam (1943)
VII Symfonia Liryczna(1944)
VIII Symfonia Muzyka na orkiestrę (1948)
IX Symfonia (1957)
Rapsodie polonaise (1941)
Muzyka na smyczki (1947)
Capriccio (1953)
Koncert na orkiestrę (1955)
Symfonia kameralna (1960)
Six movements (1961)
Diptyque (1969)
Quatre mouvements (1969)
Hommage à (1969)
Stèle. In memoriam (1972)

Օպերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

La Nuit Kurde (1925)
Le Serment (Przysięga) (1955)
Սաբաթայ Զևի/ Sabbataї Zèvi (1958)
ՍոխակըԲոբոլի այգիներում/ Le Rossignol de Boboli (1965)

Բալետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Sextuor (1922)
Lumières (1926)
La grande ville (1932)
Bric-à-Brac (1933)
Mexico Américain (1945)
Le roi qui jouait le fou (1947)
Trois de Nuit (1949)

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Schwerke I. Alexandre Tansman, compositeur polonais. Paris, 1931 (на англ. яз — New York, 1931)
Alexandre Tansman (1897—1986). Catalogue de l’oeuvre/ G. Hugon, ed. Paris, 1995
Granat-Janki A. Forma w twórczości instrumentalnej Aleksandra Tansmana. Wrocław, 1995
Wendland A. Gitara w twórczości Aleksandra Tansmana. Łódź, 1996
Cegiełła J. Dziecko szczęścia. Aleksander Tansman i jego czasy. T. 1-2. Łódź, 1996
Aleksander Tansman 1897—1986. Materiały z ogólnopolskiej sesji naukowej. Łódź, 1997
Otero C. Alexandre Tansman։ su vida y obra para la guitarra. Lomas de Bezares, 1997
Hommage au compositeur Alexandre Tansman։ (1897—1986)/ Pierre Guillot, ed. Paris, 2000
Pons L., Joubert J.A., Bril F.-Y. Alexandre Tansman ou l’expression et l'équilibre. Montrem, 2005
Une voie lyrique dans un siècle bouleversé/ Mireille Tansman-Zanuttini, Gérald Hugon, eds. Paris, 2006
Wendland W., W 89 lat dookoła świata. Aleksander Tansman u źródeł kultury i tożsamości. Łódź, 2013.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Internet Broadway Database — 2000.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.classicalarchives.com/composer/3441.html
↑ Guillot, Pierre (2000). Hommage au compositeur Alexandre Tansman (1897-1986). Paris: Presses de l'Universite de Paris-Sorbonne. ISBN 2-84050-175-9. ISSN 1275-2622.
↑ Jewish Records Indexing
↑ «Chana Tancman (регистрационная карточка)». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 31-ին.
↑ Tansman, Alexandre (1948). Igor Stravinsky. Igor Stravinsky (first publication ed.). Amiot Dumont, Paris.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Автобиография композитора(անգլ.)
Официальный сайт(ֆր.)
Официальный сайт(լեհ.),(անգլ.)
Alexandre Tansman. Biographie(ֆր.),(անգլ.)
Статья на сайте Culture.pl(լեհ.)
На сайте IMDB
Tansman Philharmonic

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Թանսման» հոդվածին։

[_71f4538ad4229afc-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_ebf6d784f0d1c44c-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Internet Broadway Database — 2000.

[_bc2ec885593aeab6-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_6795cb039da4873f-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.

[_c2212ff122f97113-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.classicalarchives.com/composer/3441.html

[6] Guillot, Pierre (2000). Hommage au compositeur Alexandre Tansman (1897-1986). Paris: Presses de l'Universite de Paris-Sorbonne. ISBN 2-84050-175-9. ISSN 1275-2622.

[7] Jewish Records Indexing

[8] «Chana Tancman (регистрационная карточка)». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 31-ին.

[9] Tansman, Alexandre (1948). Igor Stravinsky. Igor Stravinsky (first publication ed.). Amiot Dumont, Paris.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]